Morgunblaðið - 18.10.1998, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Ævar Petersen fuglafræðingur er höfundur bókarinnar Islenskir
fuglar sem Vaka-Helgafell gefur út. Skapti Hallgrímsson ræddi
við Ævar og Jón Baldur Hlíðberg, sem málaði myndirnar í bók-
ina. Þeir hafa unnið að verkinu í áratug en bókin kom út í vikunni.
Vepjuungi
fell. Ég held einmitt að við fuglaá-
hugamenn eigum flestir sameigin-
legt að vera fyrst og fremst útivi-
starfólk og náttúruáhugamenn, þó
svo fuglinn skipi kannski stærri
sess hjá sumum en öðrum.“
En hvemig skyldi Jón Baldur
bera sig að við gerð myndanna?
„Þegar maður gerir svona mynd-
lýsingar þarf yfírleitt margt að
koma til. Og ég nota allt sem tönn
á festir. Ef ég er að mála einhvern
fugl sem mikið er til af heimildum
um, er ég með við hendina tvo eða
þrjá hami, jafnvel uppsettan fugl,
blaðaúrklippur, tímaritaúrklippur
sem ég hef safnað, ljósmyndir,
nokkrar opnar bækur og skissur
sem ég hef unnið sjálfur eftir lif-
andi fuglum, annaðhvort úti í nátt-
úrunni eða slösuðum einstakling-
um.“
Hirðir dauða fugia
Jón Baldur segist lengi hafa haft
fyrir sið að aki hann fram á dauðan
fugl á vegi kippi hann honum með
sér heim og teikni með litblýönt-
um. „Og þær skissur eru oft mjög
notadrjúgar." Til að gera myndir
fyrir fræðirit, eins og hér um ræð-
ir, segir hann viðkomandi nauðsyn-
lega þurfa að þekkja fugla mjög
vel. „Það er bráðnauðsynlegt að
hafa skoðað fugla mikið, það gerir
þetta enginn nema hafa haft áhuga
á viðfangsefninu nokkuð lengi, það
liggur bara í hlutarins eðli held
ég-r
A vatnslitamyndum Jóns Bald-
urs í bókinni sjást 450 fuglar og
þær hefur hann allar unnið á síð-
ustu tíu árum. „Ég hef teiknað og
málað þúsundir mynda í tengslum
við bókina því margar fóru í úr-
kast. í bókinni eru margar myndir
frá fyrstu árunum en ég hef reynt,
síðasta sprettinn, að skipta út eins
mörgum og hægt er vegna þess að
á svona löngum tíma hafa orðið
Toppskarfur
ÆVAR Petersen er
kunnur fuglafræð-
ingur og forstöðu-
maður seturs Nátt-
úrufræðistofnunar Islands í
Reykjavík. Dr. Ævar segir langt
síðan hann fór að velta fyrir sér að
skrifa bók einsog þá sem nú er
komin út, en rúmur áratugur er
síðan hann hófst handa við verkið.
„Ég reyni að draga saman þekk-
ingu í sem flestum þáttum lifnaðar-
hátta fugla. í því sem hefur áður
birst á íslensku er mikið þýtt úr er-
lendum ritum eða notaðar gamlar,
úreltar upplýsingar, en sérkenni
þessarar bókar eru þau að hún er
algjörlega byggð á íslensku efni,“
sagði Ævar í samtali við Morgun-
blaðið.
Nýjustu upplýsingar
„Ég reyni af fremsta megni að
nota nýjustu upplýsingar um út-
breiðslu fugla, hvort sem er að
sumri eða vetri, og stofnstærð,
einnig að sumar- og vetrarlagi.
Þetta er í fyrsta skipti sem hvort
tveggja er sýnt að vetri til og í
fyrsta skipti sem tekið er saman
heildaryfirleit um farhætti ís-
lenskra fugla, hvert farfuglamir
fara og upplýsingar um breytingar
á stofnunum sem við þekkjum."
Ævar segir einnig í bókinni í
fyrsta skipti birt heildarmyndasafn
af eggjum allra íslenskra fúgla. „Þá
er ítarlegar upplýsingar um komu-
tíma þeirra og fartíma. Utbreiðsla
þeirra er sýnd á kortum og einnig
hvar íslenskir fuglar hafa fundist
erlendis.“
Ævar segir myndir Jóns Baldurs
í bókinni heildstæðasta myndasafn
af íslenskum fuglum sem hafí birst.
„Hingað til hafa myndir í íslensk-
um bókum mikið til verið gerðar
eftir myndum í bókum af erlendum
fuglum en íslensku einstaklingam-
ir em, að minnsta kosti sumar teg-
undir, öðravísi en annars staðar í
Evrópu," sagði dr. Ævar.
Sjónauki í afmælisgjöf
„Ég hef verið fuglaáhugamaður
frá upphafi; held ég hafi orðið læs á
fuglabók AB um fimm ára aldurinn
og man vel eftir átta ára afmælis-
deginum mínum vegna þess að þá
gáfu foreldrar mínir mér sjónauka.
Og þá var ég búinn að sakna þess
lengi að eiga ekki sjónauka," sagði
Jón Baldur, sem segist hafa byrjað
að skoða fugla sex eða sjö ára að
aldri.
Jón Baldur er fæddur í Reykja-
vík, en fluttist með foreldram sín-
um sex ára 'gamall, 1964, „á Flat-
imar í Garðabæ, með hraunið og
lækinn og Álftanesið og Vífils-
staðavatnið í grendinni. Það var
mjög nærtækt fyrir mann að skoða
fugla á þessu svæði. Lítið hafði
verið byggt þama á þessum tíma;
þar sem nú er massíf byggð vora
fuglar og mýrar, þannig að það
vora hæg heimtökin að sinna svona
áhugamálum. Helsta dægrastytt-
ing mín og æskufélaga míns var
ekki fótbolti heldur göngutúrar og
það gátu orðið átta eða tíu klukku-
stunda marséringar upp á Helga-