Morgunblaðið - 18.10.1998, Blaðsíða 36

MORGUNBLAÐIÐ
36 SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 1998
SKOÐUN
FRELSUM KVOTANN!
NÚ FER fljótlega að draga til
tíðinda í málefnum sameignarkvóta
allra landsmanna með hækkandi
sól að vori. Ekkert bólai- enn á nýj-
ungum sem leiðrétta þau mann-
réttindabrot sem núverandi ríkis-
stjóm Islands er fulltrúi fyrir í
málefnum laga um stjóm fiskveiða.
í erindisbréfi mínu til sjávarút-
vegsráðherra á síðasta ári sótti ég
um forræði yfir mínum ætlaða hlut
í sameign allra landsmanna, fiski-
’stofnum íslands. Ég vildi draga
minn hlut út úr sameigninni í mót-
mælaskyni við víðtæka misnotkun
fárra á sameigninni. Svarbréf ráð-
herra sjávarútvegsmála var væg-
ast sagt lævíst. „Sökum skorts á
lagaheimildum er ekki hægt að
verða við erindi yðar.“ Svar sem
þetta er óásættanlegt frá ráðheira
almannahagsmuna í ríkisstjóm Is-
lands. Ég hef enn ekki orðið var við
neina viðleitni frá þingmanni Sjálf-
stæðisflokksins á Suðurlandi, nú-
verandi hæstvirtum sjávarútvegs-
ráðherra, og félögum hans í ríkis-
stjóm Islands um að koma með úr-
bætur á einni ömurlegustu mann-
réttindakúgun á Islandi síðari tíma
sem lögfest er í „Lögum um stjóm
fiskveiða", annar kafli um atvinnu-
réttindi sjómanna sem hljóðar svo
að efni til: „Þeir einir fá úthlutað
kvóta sem áttu bát eða skip 1984,
sem hafði veiðileyfi og veiðireynslu
þijú ár þar á undan.“
Það þarf að fara 150 ár aftur í
tímann til að finna sambærilega
mannréttindakúgun í íslandssög-
unni en það hljóðar svo að efni til.
„Þeir einir hafa kosningarétt og
kjörgengi á Islandi sem era karlar
sem eiga jarðir og húseignir.“
Það skítur skökku við að boðber-
ar frelsis og framfara á íslandi í
dag, ráðherrar Framsóknai- og
Sjálfstæðisflokks, skulu vera
ábyrgir fyrir þessari grófu mann-
réttindakúgun í úthlutun atvinnu-
leyfa á íslandi nútímans.
Eins og allir vita þá fer sjávarút-
vegsráðherra með yfirstjóm laga
um stjórn fiskveiða. Fyrsti kafli
laganna er stór góðurað efni til og
maður tárfellir yfir hugulsemi
landsfeðranna í garð íbúa Islands
og fiskistofna íslandsmiða. Það er í
öðram kafla laganna sem finna má
ákvæðið um mannréttindabrot og
atvinnukúgun sem útrýma þarf úr
íslenskum lögum í eitt skipti fyrir
öll. Það er undravert að atvinnu-
réttindi skuli yfir höfuð heyra und-
ir sjávarútvegsráðuneytið og
ámælisvert fyrir Alþingi Islend-
inga að svo skuli vera, því að sam-
gönguráðuneytið fer með mála-
flokkana: siglingar almennt, flug-
rekstur og málefni atvinnubíl-
stjóra, flugliða og sjómanna þegar
kemur að umsókn um leyfi til at-
vinnurekstrar í viðkomandi fag-
greinum. I þessu sambandi vil ég
Þakrennur
vekja athygli á því að
til era sérstakar
vinnureglur/lög hjá
samgönguráðuneytinu
þegar aðili eða aðilar
sækja um leyfi til
rekstrar loftfara í at-
vinnuskyni, á þar til
gerðu eyðublaði, sem
vel gæti átt við um út-
gerð á íslandi. Ég
spyr? Af hverju era
ekki til sérstök at-
vinnuleyfi tO útgerða
fiskiskipa á Islandi
sem era sambærileg
við flugrekstrarleyfi
og heyra undir sam-
gönguráðuneytið? Ég
vil kalla þetta atvinnuréttindaleyfi,
útgerðarleyfi sambærilegt við flug-
rekstrarleyfi.
Ég sé útgerðarleyfi sem sér-
staka lausn á því aumkunarverða
mannréttindabroti sem nú hvílir á
íslenskum sjómönnum og nú er
eignað sjávarútvegsráðherra og fé-
lögum hans í Sjálfstæðisflokknum.
Af hverju eru ekki til
sérstök atvinnuleyfí til
útgerða fískiskipa, spyr
Guðbrandur Jónsson,
sambærileg við flug-
rekstrarleyfí sem heyra
undir samgönguráðu-
neytið.
Lausnina á kvótavandræðum og
atvinnuréttindakúgun tel ég liggja
í þeirri annars einföldu aðgerð að
einangra kvótann frá veiðileyfi
báta og togara sem hér eftir sækja
um leyfi til útgerðar á íslandsmið-
um eftir kerfi sem ég vil reifa hér
nokkuð nánar.
Kerfið þjónar almannahagsmun-
um, hagsmunum þjóðarbúsins í
heild sinni og sérstaklega hags-
munum islenskra útgerða og sjó-
manna og heyrir undir samgöngu-
ráðuneytið. Lögin um stjóm fisk-
veiða verða nánast óbreytt en út
fara ákvæði um veiðileyfi og at-
vinnuréttindi sem flytjast yfir á
samgönguráðuneytið. Á þennan
hátt tel ég að útgerðarleyfið verði á
margan hátt líkt flugrekstrarleyfi
og því öryggiskerfi sem þar er að
finna fyrir stjórnvöld.
Hugmynd að útgerðarleyfí
Við göngum út frá því að draum-
ur minn hafi ræst og sjávarútvegs-
ráðherra stjómi sameign þjóðar-
innar samkvæmt 1. kafla laga um
stjóm fiskveiða en samgönguráð-
herra stjómi skráningu skipa og
báta, veiðileyfi til handa skipum og
bátum á íslandsmiðum í lögum og
reglugerð um útgerðarleyfi.
Aðdragandinn að útgerðarleyfi
gæti orðið eitthvað á þessa leið:
Samgönguráðhema auglýsir eft-
ir umsóknum um útgerðar- og
veiðileyfi á Islandsmiðum og geta
allir sótt um sem eiga skip og bát
sem viðurkenndur er af Siglinga-
málastofnun.
Útgerðar- og veiðileyfi verða
gefin út til 5,10,15, 20 ára allt eftir
aldri skips eða báts.
Útgerðarleyfið er fyrir yfirstjórn
útgerðar en veiðileyfið fyrii- hvem
bát eða skip innan sömu útgerðar.
Skilyrði fyrir útgáfu útgerðar og
veiðileyfis, hvort sem um er að
ræða einstaklingsfyrirtæki eða
hlutafélag, er að viðkomandi sendi
inn viðurkennda rekstraráætlun
yfir gildistíma útgerðar og veiði-
leyfis. Rekstraráætlun skal byggð
á rekstrar- og efnahagsreikningi
viðkomandi umsækjanda 3 ár aftur
í tímann, meðaltekjur og meðal-
gjöld, og skal rekstraráætlun fyrir
gildistímann byggð á
þeim granni. í rekstr-
aráætlun undir liðnum
gjöld skal vera kostn-
aðarliðurinn „veiði-
leyfagjald“ að mati
umsækjanda sem hlut-
fall af tekjum í krón-
um talið. Undir liðnum
eignir/skuldir í rekstr-
aráætlun skulu koma
fram eignir og skuldir
umsækjanda á síðasta
framtalsári.
Með umsókn skulu
fylgja löndunarskýrsl-
Guðbrandur ur fyrir viðkomandi
Jónsson skip/bát sem sótt er
um veiðileyfi fyrir 3 ár
aftur í tímann þar sem fram kemur
sundurliðun á magni fisktegunda,
sem er grannur að tekjuskráningu
í rekstraráætlun.
Þeir ganga fyrir við veitingu út-
gerðar- og veiðileyfis sem hag-
kvæmast hafa hlutfallið tekjur
mínus gjöld og hæst hafa skráð
veiðileyfagjald í krónum talið í
rekstraráætlun, að teknu tilliti til
eigna og skulda, og áherslu á
fyllsta öryggi skips og áhafnar.
Þetta er draumsýn mín um
framkvæmd á nýrri stjóm fisk-
veiða á næsta kjörtímabih.
Urvinnsla umsókna
Þegar samgönguráðherra hefur
móttekið allar umsóknir innan til-
skilins frests, hefst vinnsluferli í
sérstakri deild ráðuneytisins sem
fjallar um hveija umsókn fyrir sig
á faglegum nótum. Þeir velja síðan
úr umsóknir á grundvelli hag-
kvæmni og rekstraröryggis þar til
er búinn heildarkvóti sjávarútvegs-
ráðherra samkvæmt 1. kafla lag-
anna um stjórn fiskveiða. Það
verða síðan sjávarútvegsráðuneyt-
ið og undirstofnanir þess sem hafa
eftirlit með hverjum og einum um-
sækjanda frá ári til árs. Þeir sem
misnota kerfið tapa veiðileyfinu.
Verði slys og óhöpp tíðari hjá einni
útgerð umfram aðra þá verður út-
gerðarleyfíð endurskoðað.
Um veiðileyfagjald
Eins og fram kemur í þessari
hugmynd verður það á valdi um-
sækjanda að ákveða hversu hátt
veiðileyfagjald viðkomandi er
reiðubúinn að borga fyrir útgerð-
ar- og veiðileyfið sem hlutfall tekna
af útgerð á ársgrandvelli.
Ég get séð fyrir mér það ákvæði
í reglugerð að allur undirmálsfisk-
ur skuli á land borinn og fari á upp-
boð. Andvirðið skiptist á milli út-
gerðar í formi frádráttar á veiði-
leyfagjaldi til áhafnar sem aflahlut-
ur og til rekstrar á nýju haírann-
sóknaskipi.
Til umhugsunar
Nú er það ekki almennur ásetn-
ingur skipstjóra að kasta fisk í sjó-
inn en það er kerfið sem neyðir yf-
irmenn til slíkra hluta. Ég þekki
það sjálfur sem fyrrverandi háseti
á togara. Því ætti undirmálsfiskur
að vera utan löndunarkvóta í þessu
kerfi, en eftirlitskerfið sjái til þess
að hlutfallið verði ekki hærra en
20% af lönduðum afla á ársgrund-
velli eða frá veiðiferð til veiðiferð-
ar.
Ég hef ástæðu til að ætla að frá-
kast í útgerð sé ca 10% af úthlut-
uðu aflamarki á ársgrundvelli og
allt era þetta verðmæti sem nýtast
ættu þjóðarbúinu sem fiskur til
manneldis. Ég get mér til að frá-
kast sé ca 10% af 204 þús. tonnum
bolfisks eða ca 20 þús. tonn, sem
vel mætti selja á fiskmarkaði fyrir
kr. 20 kílóið. Verðmæti þess era kr.
400 milljónir. Það era því þjóðar-
hagsmunir að nýta allan fisk sem
upp kemur frá bátum og toguram á
Islandsmiðum.
HSfundur er þyrluflugstjóri.
Heildarstaðan
á Olympíu-
skákmótinu
SKAK
Blista 26. sept
-13. okt. 1998
ÓLYMPÍU-
SKÁKMÓTIÐ
Rússar sigruðu naumlega á mótinu
eftir harða keppni við Bandaríkja-
menn. ísland varð í 50.-52. sæti,
eftir tvö töp í lokin.
Það er engin ástæða til að ör-
vænta yfir því að íslenska sveitin
varð miklu neðar en á undan-
fórnum mótum. I Armeníu 1996
varð liðið í 8.-12. sæti. Síðan
hafa orðið miklar mannabreyt-
ingar í landsliðinu. Fyrir fram
var Island í 38. sæti í styrkleika-
röðinni, þannig að ekki var nein
sérstök ástæða til bjartsýni.
Venjulega hefur liðið náð miklu
betri árangri en stigin hafa gefið
til kynna og má það líklega
þakka mikilli reynslu þeirra liðs-
manna sem nú era hættir. Það
þýðir þó ekki að keyra endalaust
á sömu gömlu jálkunum, fyrr eða
síðar verða nýir menn að taka
við. Það spillti líka fyrir ár-
angrinum að sveitin var ekki
heppin með andstæðinga í lokin
og komst ekki í tæri við neitt lið
sem hægt var að vinna stórt.
Réttur samanburður við þenn-
an árangur er það þegar síðast
urðu kynslóðaskipti í Ólymp-
íuliðinu en það var 1976 og 1978.
Árangtuinn nú er betri en 1976,
þegar Island varð í 20.-22. sæti
af 48 þjóðum á slöku móti, sem
austurblokkin hundsaði og álíka
góður og 1978 þegar ísland varð
í 28. til 31. sæti af 65 þátttöku-
þjóðum.
Heildarúrslitin í Elista liggja
nú loksins fyrir:
1. Rússland 1 3514 v. af 52 mögulegum
2. Bandaríkin 34'/2 v.
3. Úkraína 32V4 v.
4. ísrael 32/2 v.
5. -7. Kína, Þýskaland og Georgía 31‘/2
v.
8.-9. Rússland II og Ungverjaland 31
v.
10.-15. Rúmenla, England, Holland,
Hvíta-Rússland, Lettland og Pólland
30‘/2 v.
16.-19. Armenía, Búlgaría, Júgóslavía
og Kasakstan 30 v.
20.-23. Tékkland, Svíþjóð, Litháen og
Slóvenía 29 14 v.
24.-25. Kúba og Króatía 29 v.
26.-34. Frakkland, Úsbekistan, Ar-
gentína, Spánn, Bosnía, Sviss, Rúss-
land III, Indland og Mexíkó 28'/2 v.
35.-39. Kirgistan, Filippseyjar,
Moldavía, Egyptaland og Grikkland 28
v.
40.-49. Eistland, Ítalía, Aserbadsjan,
Kanada, Finnland, Albanía, Makedón-
ía, Tadsjikistan, Brasilía og Mongólia
27-/2 v. _
50.-52. ísland, Austurríki og IBCA (lið
sjónskertra) 27 v.
53.-56. Bangladesh, Belgia, Víetnam
og Nýja-Sjáland 25'Æ v.
57.-61. Kólumbía, írland, íran, Chile
og Angóla26 v.
62.-69. Ástralía, Perú, Venesúela,
Skotland, Portúgal, Lúxemborg, Wa-
les og Nígería 25-/2 v.
70. Tyrkland 25 v.
71. -73. Færeyjar, Túrkmenistan og
frak 24-/2 v.
74.-78. Malasía, Sameinuðu arabísku
furstadæmin, Puerto Rico, Andorra og
Jamaíka 24 v.
79.-83. Ekvador, Suður-Afríka,
Zimbabwe, Rússland IV (lið heima-
manna í Kalmykíu) og Kenya 23-/2 v.
84.-88. Jemen, Bólivía, Lýbýa, Kýpur
og Singapore 23 v.
89.-93. Kvatar, Trinidag og Tobago,
Japan, E1 Salvador og Uganda 2214 v.
94.-97. Líbanon, Palestína, Hondúras
og San Maríno 22 v.
98.-100. Nicaragua, Barbados og
Macao 21-4 v.
101. Botswana 21 v.
102. -104. Malta, Namibía og Malí 2014
v.
105.-106. Jersey og Afganistan 20 v.
107. Hollensku Antillaeyjar 19 v.
108. Guemsey 1814 v.
109. Seychelles eyjar 18 v.
110; Bandarísku jómfrúareyjar 3 v.
I íslenska liðinu vora þeir
Hannes Hlífar Stefánsson,
Þröstur Þórhallsson, Helgi Áss
Grétarsson, Jón Viktor Gunn-
arsson, Jón Garðar Viðarsson og
Björgvin Jónsson. Liðsstjóri var
Áskell Örn Kárason og farar-
stjóri Hrannar B. Amarson.
Kvennaflokkur
Kínverska sveitin sigraði með
miklum yfirburðum, hlaut 29
vinninga af 39 mögulegum, en
sveitir Rússlands og Georgíu
komu næstar með 27 v. ísland
átti ekki kvennasveit á mótinu.
Bergsteinn efstur
á Haustmóti TR
Bergsteinn Einarsson er efst-
ur í A-flokki á Haustmóti TR
með sex vinninga þegai- átta um-
ferðir af ellefu hafa verið tefldar.
Sævar Bjarnason er í öðra sæti
hálfum vinningi á eftir Berg-
steini. Sævar á hins vegar eina
frestaða skák til góða og gæti
því náð efsta sætinu. Staðan í A-
flokknum er þessi:
Morgunblaðið/Kristínn
1 Bergsteinn Einarsson 6 v.
2 Sævar Bjamason 514 v.+fr.
3 Stefán Kristjánsson 514 v.
4 Sigurbjöm Björnsson 5 v.
5 Bragi Þorfinnsson 414 v.
6 Bjöm Þorfinnsson 4 v.
7 Amar E. Gunnarsson 314 v.
8-9 Þorvarður F. Ólafsson 3 v.
8-9 Kristján Eðvarðsson 3 v.
10 Einar Hjalti Jensson 214 v.+fr.
11 Heimir Asgeirsson 214 v.
12 Jón Á. Halldórsson 2 v.
í B-flokki er staða efstu
manna þessi:
1 Árni H. Kristjánsson 614 v.
2 Guðjón H. Valgarðsson 6 v.
3-4 Sigurður P. Steindórsson 5 v.
3- 4_ Amgrímur Gunnhallsson 5 v.
I C-flokki hefur keppnin jafn-
ast mikið í síðustu umferðum og
þar era 4 skákmenn jafnir og
efstir:
1-4 Hjörtur Þór Daðason 5 v.
1-4 Dagur Arngrímsson 5 v.
1-4 Birkir Örn Hreinsson 5 v.
1-4 Andri H. Kristinsson 5 v.
D-flokkur er opinn flokkur
með 34 þátttakendum. Eins og í
efri flokkunum era tefldar 11
umferðir. Eftir átta umferðir era
þessir efstir:
1 Rafn Jónsson 7 v.
2 Guðmundur Kjartansson 614 v.
3 Baldvin Þ. Jóhannesson 6 v.
4- 5 Eiríkur G. Einarsson 514 v.
4-5 Gústaf Smári Björnsson 514 v.
Níunda umferð var tefld föstu-
daginn 16. október. Tíunda um-
ferð verður tefld á sunnudaginn
kl. 14 og lokaumferðin miðviku-
daginn 21. október kl. 19:30.
Mótið er haldið í félagsheimili
Taflfélags Reykjavíkur í Faxa-
feni 12. Áhorfendur eru vel-
komnir.