Morgunblaðið - 18.10.1998, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FROSTI Bergsson, framkvæmdastjóri Opinna kerfa: „Besta vörn sem Opin kerfí og önnur íslensk fyrirtæki hafa gegn einokun er að vera með
samkeppnishæfa þjónustu og vöru, tryggja að markaðurinn sé lifandi.“
Tölvufyrirtækið Opin kerfí hefur vaxið hratt á fáum árum
MANNA UÐURINN ER
OKKAR HELSTA EIGN
VEDSKIPTIAIVINNUUF
ÁSUNNUDEGI
► Eitt af ðflugustu tölvufyrirtækjum hér á landi er Opin
kerfi sem rekur uppruna sinn til útibús sem bandaríska risa-
fyrirtækið Hewlett-Packard stofnaði hér 1985. Sex árum síð-
ar var því breytt í hlutafélag með þátttöku Hewlett-Packard,
starfsmanna og íslenskra fjárfesta en 1995 keyptu innlendir
hluthafar eignarhlut bandaríska fyrirtækisins og var þá nafn-
inu breytt í Opin kerfí.
► Framkvæmdastjóri útibús Hewlett-Packard hér frá upp-
hafi og nú Opinna kerfa er Frosti Bergsson, sem á um fjórð-
ung hlutafjár fyrirtækisins. Hann er fæddur í Reykjavík 1948
og er menntaður í rafeindatæknifræði. Áður en hann hóf
störf hjá Hewlett-Packard vann hann í áratug hjá Krisljáni
Ó. Skagfjörð.
eftir Kristján Jónsson
VÖXTUR fyrirtækis-
ins hefur verið ótrú-
lega hraður síðustu
árin og það er nú til
húsa á tveim hæðum í
byggingunni þekktu
sem íslenskir aðalverktakar reistu í
Höfðabakka 9, einnig er íyrirtækið
með lager í kjallaranum. Arið 1996
voru starfsmenn að meðaltali 24 en
eru nú tæplega 50, samanlögð
starfsmannatala allra fyrirtækjanna
sem Opin kerfí eiga hlut í eða tengj-
ast er hátt í 800 manns. Veltan var
rúmlega 800 milljónir 1996 en er
áætluð um 1.600 milljónir á þessu
ári.
Rekstrarhagnaðm- var um 38
milljónir króna í fyrra og um 66
milljónir á fyrri árshelmingi 1998.
Að sögn Frosta Bergssonar fram-
kvæmdastjóra er markaðsvirði Op-
inna kerfa nú talið vera um 2.200
milljónir króna. Er þá átt við alla
samstæðuna en keyptur hefur verið
hlutur í allmörgum fyrirtækjum á
upplýsingasviði síðustu árin. Opin
kerfi eiga meðal annars hlut í Skýrr,
Tæknivali, Hug, Hans Petersen, Aco
og Teymi. Fyrirtækið var skráð á
verðbréfaþingi í fyrra og hluthafar
sem voru í upphafi örfáir eru nú um
280. Er stefnt að hlutafjáraukningu
og þá um leið að hluthöfum verði
fjölgað í um það bil 350 í árslok.
Hluthafar þurfa að vera minnst 300
til að fyrirtæki verði á svonefndum
aðallista verðbréfaþings.
- Er svona vöxtur ekki ofhraður,
er hætt við að væntingarnar verði
of miklar hjá hluthöfum og þeir eigi
erfitt með að sætta sig við að ein-
hvem tíma geti þurft að rifa seglin
ef kreppir að í samfélaginu?
„Það er ekki mitt að svara því en
svona ör verðmætaþróun veldur
auðvitað því að ábyrgð stjórnenda
félagsins gagnvart fjárfestum er
mikil. En þetta er bara markaður-
inn sem taiar og metur okkur
svona.
Það verða örugglega sveiflur og
við erum ekki alltaf herrar yfír
þeirri þróun, það geta verið ytri að-
stæður sem koma til, vandamál í
Asíu eða annars staðar. Við erum
hluti af heimsmarkaði þótt okkur
finnist stundum að við séum ein-
angruð hér, við erum það aðeins að
takmörkuðu leyti.“
Frosti er spurður hvort lagasetn-
ing á íslandi sé viðunandi þegar
hugað er að rekstrarumhverfi fyrir-
tækja sem byggjast aðallega á hug-
viti starfsmanna eins og Opin kerfi
eru gott dæmi um.
„Þegar við metum svona þekk-
ingarfyrirtæki, raunverulegt verð-
mæti þess, er ljóst að þau eru í
starfsfólkinu. Sem dæmi nefni ég að
Microsoft er nú orðið verðmætasta
fyrirtæki í heimi þótt veltan sé að-
eins brot af því sem gerist hjá t.d.
General Electric og eignir og hagn-
aður sömuleiðis langtum minni.
Markaðurinn er þá að meta horf-
umar á vexti til lengri tíma litið og
forsendan er þekking starfsmann-
anna.
Sama gildir hjá okkur. Við erum
þjónustufyrirtæki á þekkingarsviði
og mannauðurinn er okkar helsta
eign. Lögin þurfa að taka tillit til
þessa.
Nú er rætt mikið um að almennur
sparnaður sé of lítill á Islandi, of
mikið fari í neyslu, menn kaupi dýra
jeppa og þess háttar og viðskipta-
hallinn er mikill. Samtímis er verið
að minnka eða jafnvel fjarlægja
skattaafslátt vegna hlutabréfa-
kaupa og ég held að þetta sé mjög
slæmt.
Það þarf að efla sparnað, því þarf
að gera áhugaverðara með skattaaf-
slætti að kaupa hiutabréf í íslensk-
um atvinnufyrirtækjum.
HQutabréf á sérkjörum
í Bandaríkjunum tíðkast mjög að
fyrirtæki bjóða starfsmönnum að
kaupa hlutabréf á sérkjörum, þetta
er nefnt stock options á ensku. Sé
vöxtur í fyrirtækinu merkir þetta að
viðkomandi starfsmaður getur
hagnast talsvert á hlutabréfakaup-
unum og þetta hefur um leið þann
kost að virka sem hvatning, hagur
fyrirtækisins og hans fara saman.
Auðvitað getur líka farið svo að
starfsmaðurinn tapi, hann tekur
áhættu en hann getur hvenær sem
er innleyst hagnað ef einhver er.
Samkvæmt íslenskum skattareglum
er slíkur hagnaður skilgreindur sem
hreinar launatekjur og skattlagður í
samræmi við það.
Okkur vantar hér miklu skýrari
og betri skattareglur, ríkisvaldið
þarf að koma til móts við fyrirtækin
og leyfa þeim að hvetja starfsmenn-
ina. Við seldum á sínum tíma starfs-
fólkinu hlutabréf í Opnum kerfum
en þá var ekld komið neitt mark-
aðsvirði á fyrirtækið og bréfm.
Gengið sem við seldum þeim á var
þá 15 en það hækkaði strax í 30
þegar við fórum á verðbréfaþingið.
Vestra er í gildi heill lagabálkur
um svona ívilnanir sem fyrirtæki
geta boðið starfsmönnum en við
höfum ekki unnið neitt að þessu
hér. Mikii hreyfing er á starfsfólki í
þekkingariðnaði og því getur komið
sér vel að mega hvetja fólk til að
staldra við. Auk þess megum við
ekki gleyma að við búum við er-
lenda samkeppni á þessu sviði,
þetta er fólk sem getur þess vegna
fengið hálaunuð störf í öðrum lönd-
um þar sem auðveldara er að bjóða
kjör af þessu tagi.
Við gætum misst gott fólk úr
landi, einnig gætu fyrirtækin ákveð-
ið að flytja starfsemina til landa þar
sem lagaumhverfið er hagstæðara.
Þetta gæti gerst hratt og því betra
að hugað verði sem fyrst að þessum
málum í lagasetningu sem ég tel
reyndar líklegt að verði.“
Velta hvers starfsmanns hjá Opn-
um kerfum er mjög mikil, var að
jafnaði um 35 milljónir í fyrra.
Frosti segir að notuð séu afkasta-
hvetjandi bónuskerfi, afmarkaðir
hópar fái umbun eftir því hvernig til
tekst við ákveðið verkefni, því geta
heildariaun hvers starfsmanns verið
misjöfn frá ári til árs. Allir innan
hópsins fá sama bónus, skipta pott-
inum jafnt. Grunnlaun hvers þátt-
takanda eru hins vegar mismun-
andi.
Launakjör starfsmanna Opinna
kerfa ráðast annars af framboði og
eftirspum, menn fá þau laun sem
gera það áhugavert fyrir þá að
starfa hjá fyrirtækinu. Oft er fundið
að því að slíkir einstaklingssamn-
ingar, þar sem allt tal um kauptaxta
er liðin tíð, valdi úlfúð og hann er
spurður hvort hann verði var við
meting. Hann segist að minnsta
kosti ekki verða var við það. „Slík
umræða fer að jafnaði mjög hljótt
hjá okkur, það er einna helst að hún
vakni þegar Frjáls verslun birtir
lista yfir þá hæstlaunuðu í þjóðfé-
iaginu!"
Alls staðar sóknarfæri
Frosti segir að Opin kerfi leggi
áherslu á þrjú svið í starfi sínu og
sóknarfæri séu á þeim öllum. I
fyrsta lagi sé um að ræða þjónustu
og sölu til stærri fyrirtækja og
stofnana, í öðru lagi heildsölu á tölv-
um og ýmsum jaðarbúnaði og loks
fjárfestingu í öðrum fyrirtækjum á
upplýsingasviði.
Hann segir að þróun í fjarskipta-
tækni geti á skömmum tíma breytt
mjög rekstraraðstæðum fyrirtækja
í upplýsingaþjónustu.
Kröfur um aukna bandbreidd á
flutningsnetinu muni enn vaxa, hér
sem í öðrum löndum, vegna þess að
hlutdeild hvers kyns tölvusam-
skipta í fjarskiptum aukist stöðugt.
Margmiðlun þar sem m.a. eru send-
ar myndir milli staða og landa verði
sífellt mikilvægari og netið verði að
geta ráðið við slíkar sendingar. Sp-
urningin sé hvort símkerfið ráði við
þessa auknu umferð án nýrra fjár-
festinga.
Líklegt sé hins vegar að tal milli
manna, sem reyndar fari einnig
vaxandi einkum vegna tilkomu
GSM-kerfisins, verði að miklu leyti
þráðlaus í framtíðinni.
Opin kerfi annast þjónustu við
fjölmörg fyrirtæki. Frosti er spurð-
ur hvort viðskiptavinirnir hafi
áhyggjur af því að keppinautar
komist að viðskiptaleyndarmálum
með því að brjótast inn í tölvukerf-
in.
„Við höfum verið mjög lánsamir
hér á landi. Ég held að það hafi ekki
komið upp nein alvarleg atvik af
þessu tagi. Auðvitað reyna bæði
innlendir og erlendir tölvuþrjótar
að brjótast inn í kerfi og við verðum
varir við það en mér vitanlega hefur
það ekki tekist að neinu ráði.
Eldveggirnir eru býsna öruggir
og menn eru mjög meðvitaðir um
þessa hættu og ég held að þessi mál
séu í nokkuð góðu ásigkomulagi hér
á íslandi. Tölvubúnaður úreldist
hratt en við erum svo nýjunga-
gjarnir íslendingar að við viljum
alltaf vera með það nýjasta og full-
komnasta."
Hann segir að vaxandi hluti af
viðskiptum fyrirtækisins sé nú við
aðila úti á landsbyggðinni sem hafi
sennilega verið eitthvað seinni að
taka við sér í tölvuvæðingu en höf-
uðborgarsvæðið. Fis- og fartölvur
geri mönnum auðveldara um vik en
áður að vera með mikilvægustu
upplýsingar á sér þegar þeir ferðist
milli landshluta og einhvern tíma
komi að því að farsíminn og fartölv-
an verði eitt og sama tækið.
Eign í mörgum fyrirtækjum
Opin kerfi hafa fært mjög út kví-
arnar með fjárfestingu í öðrum fyr-
irtækjum.
„Við höfum fjárfest í mörgum
fyrirtækjum, hugbúnaðarfyrirtækin
íslensku sjá nú mörg hver sóknar-
færi erlendis og við viljum vera með
í þessari þróun.
Ég hitti nýlega formann fær-
eyskrar nefndai- sem er með upp-
lýsingaiðnaðinn á sinni könnu og
hann sagði mér að þeir litu á Island
sem fyrirmynd í þessum efnum.