Morgunblaðið - 19.11.1998, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Tímarit
• ÁRBÓK Þingeyinga hefur nú
komið út í 40 ár. Aðalhvatamaður að
stofnun árbókarinnar var Jóhann
Skaptason, sýslumaður. I fyi-stu út-
gáfunni gerir hann grein fyrir ritinu,
sem ætiað er að flytja efni til fróð-
leiks, gagns og skemmtunar og heit-
ir hann þar á Þingeyinga heiman og
heima að duga vel svo ritið megi
dafna. „Framtíð þess er ykkur falin,
Þingcyingar, “ segir hann í ávarpi
sínu.
Það má segja að Þingeyingai• hafi
fylgt heitstrengingu sýslumannsins
því með fyrstu Árbókinni eru lagðar
þær línur varðandi efni ritsins sem
að mestu hefur verið fylgt síðan.
Þó að Arbók Þingeyinga sé ekki
stói-t framlag til landssögunnar veg-
urhún þyngra í héraðssögu og
margan fróðleik hefur hún varðveitt,
sem hvergi er annars staðar að fínna
og þá ekki síst þar sem hún birtir
árlega annál hvers hreppsfélags í
sýslunni.
Þeir sem eiga Árbókina frá upp-
hafí hafa gott yfírlit yfír ýmsa
merka atburði, sem gerst hafa í sýsl-
unni á líðandi öld í sögu Þingeyinga
síðustu 40 árin.
Ritið er tæpar 300 bls., og rit-
stjórar þess eru Guðni Halldórsson
og Sigurjón Jóhannesson.
Nýjar hljómplötur
• FRÁ draumi til draums - Kamm-
erklúbburinn 40 ára hefur að geyma
úrval tónlistar á tveimur plötum sem
flutt var á fertugasta starfsárinu
1996-1997. Meðal efnis eru strengja-
kvartettar eftir Haydn og Beethoven
og klzrínettkvintett eftir Brahms
auk tveggja söngljóða eftir hann.
Einnig kvintett fyrir blásara eftir
Carl Nielsen og strengjakvartettinn
Frá draumi til draums eftir Jón Nor-
dal sem saminn var að beiðni
Kammermúsíkklúbbsins ogfrum-
fluttur á afmælistónleikunum 9. febr-
úar 1997. Flytjendurnir eru íslenskir
og erlendir tónlistarmenn sem búa
og starfa hér á landi.
Útgefandi er Mál og menning.
Upptaka og hljóðvinnsla var í hönd-
um Halldórs Víkingssonar. Verð:
2.980 kr.
Uppgjör við
þriðja áratuginn
Atli F. Scott
Magnússon Fitzgerald
ATLI Magnússon
hefur íslenskað eitt
af öndvegisverkum
bandarískra bók-
mennta á þessari
öld, Nóttin blíð
(Tender is the
Night) eftir F. Scott
Fitzgerald. Fyrir
ellefu árum kom út
þýðing Atla á þekkt-
ustu skáldsögu Fitz-
geralds, Gatsby
(The Great Gatsby).
Atli er því orðinn
handgenginn hugar-
heimi Fitzgeraids og
segir hann einn
sinna uppáhaldshöfunda. „Eg
hef verið lengi að þýða þetta
verk. Textinn er afskaplega
myndrænn og litríkur, en helsti
eiginleiki höfundarins er frá-
bært næmi á ýmsa þætti mann-
legra samskipta og Scott Fitz-
gerald er dæmi um höfund sem
sífellt er að áreita huga manns
við ólíklegustu tilefni í daglega
lífinu.“
F. Scott Fitzgerald var mikill
tískuhöfundur á þriðja áratug
þessarar aldar og þau hjónin,
Scott og Zelda Fitzgerald, voru
stjörnur þess tíma, hjónaband
þeirra var mjög opinbert, geð-
veiki hennar vel þekkt og
drykkjuskapur hans sömuleiðis.
„Persónur hans í Gatsby og
fleiri sögum eru dæmigerðar
fyrir hið svokallaða kæruleysi
þriðja áratugarins. „The Roar-
ing Twenties" var eitt þeirra
heita sem áratugurinn fékk og
Scott Fitzgerald lagði til annað,
„The Jazz age“,“ segir Atli.
Nóttin blíð er sjálfsævisögu-
Ieg í meira lagi, persónurnar
eru hjónin Zelda og F. Scott lítt
dulbúin, þótt aðalpersónan sé
bandarískur geðlæknir, Dick
Diver að nafni, sem kemur til
Evrópu í lok fyrri heimsstyrj-
aldarinnar. A svissnesku heilsu-
hæli kynnist hann ungri auð-
ugri konu, Nicole Warren, og í
fáein ár lifa þau íburðarmiklu
og áhyggjulausu lífi á frönsku
Rivíerunni og víðar í Evrópu
millistríðsáranna. Hægt og
hægt sígur á ógæfuhlið í sam-
bandinu og aðeins annað þeirra
kemst af. „Sagan er uppgjör
Fitzgeralds, bæði persónulegt
og við lians kynslóð og sam-
tíma.“
Atli segir að þegar sagan
kom út árið 1934 hafí henni
verið illa tekið enda áherslur
orðnar gjörbreyttar í bók-
menntum og allri samfélags-
legri sýn frá því sem var
nokkrum árum fyrr. Fitzgerald
féll í gleymsku í nær tvo ára-
tugi en að honum látnum kom
út þriðja skáldsaga hans, The
Last Tycoon, sem byggð er á
ævi kvikmyndajöfursins
Irwings Thalbergs. „Sterkasta
hlið Fitzgeralds voru smásögur
og stutt skáldsaga eins og Gats-
by. Hún er hreint snilldarverk í
forininu. Hann var mjög lengi
að skrifa Nóttin blíð, ein níu ár,
og það vafðist mjög fyrir hon-
um að ijúka henni. Hann var
aldrei viss um hvernig formið á
henni ætti að vera. Þetta hefur
valdið því að Nóttin blíð hefur
komið út í tveimur gerðum.
Fyrst í frunnítgáfunni en síðan í
útgáfu sem bókmenntafræðing-
urinn Malcolm Cowley sá um og
fullyrt var að Fitzgerald hefði
sjálfur fremur viljað. Bók-
menntamenn hafa í seinni tíð
litið á þessa gerð Cowleys með
tortryggni og talið söguna betri
eins og hún kom út uppliaflega.
Sagan er í þreinur hlutum og
Cowley setti þá í rétta tímaröð
en Fitzgerald hafði byijað á
öðrum hlutanum, síðan kom sá
fyrsti og loks sá þriðji. Sú gerð
er hin viðurkennda í dag og
þýðing mín sem nú er komin út
fylgir henni,“ segir Atli.
VORIÐ 1917, þegar Richard
Diver læknir kom fyrst til
Ziirich, var hann tuttugu og
sex ára, en það er góður aldur á
karlmanni og satt að segja hápunkt-
urinn í ævi þess sem ókvæntur er.
Þótt stríð geisaði var þetta Dick
góður aldur, því hann var þegar
orðinn of verðmætur og búið að
festa of mikið fé í honum til þess að
það mætti skjóta hann með byssu.
Árum síðar fannst honum að þótt
hann hefði setið í þessum griðum
hefði hann ekki sloppið svo ódýrt,
en um það efni varð hann aldrei
viss.
Úr Nóttin blíð.
Músíkalskt
þras
TONLIST
III jómdiskar
TÓMAS R. EINARSSON
Á GÓÐUM DEGI
Tónlist eftir Tómas R. Einarsson.
Hljóðfæraleikarar: Tómas R. Ein-
arsson (kontrabassi), Árni Heiðar
Karlsson (píanó), Árni Scheving
(víbrafónn), Einar Valur Scheving
(trommur), Eyþór Gunnarsson (pí-
anó), Guðmundur R. Einarsson
(trommur), Gunnlaugur Briem
(trommur og ásláttur), Jacob
Fischer (gítar), Olivier Manoury
(bandeoneón), Þórir Baldursson
(hammond-orgel). Geisladiskurinn
var hljóðritaður í Hljdðveri FÍH og
Hljóðhamri sumarið 1998. Stjórn
upptöku: Tómas R. Einarsson.
Upptökumaður: Ari Danielsson.
Hljóðblöndun: Ivar Ragnarsson.
Mál og menning 1998.
EKKI þar fyrir: flestir dagar
hjá Tómasi R. virðast góðir,
a.m.k. miðað við hljómdiska hans
og jassuppákomur með einvalaliði
- stundum með einhverjum breyt-
ingum eða breyttum áherslum,
svo ekki sé minnst á „einkasam-
band“ hans við Isabelle Allende,
hann hefur, svo sem kunnugt er,
þýtt margar af bókum hennar.
Þessi nýjasti diskur hlýtur að
vera einn sá besti. Þetta er ekki
aðeins „músisering hversdagsleik-
ans á góðum degi“, þetta er ein-
faldlega yndisleg tónlist, látlaus,
áhugaverð - og meira eða minna
hrífandi. Falleg og fínleg og
stundum svolítið frumleg hljóm-
sambönd, stundum samstiga og
stundum skemmtilegt
„músikalskt þras“; mjög góður
melódískur „sans“ og passlegur
skammtur af lágværum og elsku-
legum húmor og blíðlegum trega,
sem á sinn þátt í að ljá músikinni
einstakan þokka. En fyrst og síð-
ast er þessi diskur vitnisburður
um þróaða tónlistargáfu manns
sem hefur hlutina á valdi sínu og
leyfir jafnframt - og kannski þess
vegna - skáldinu að njóta sín.
Enginn má skilja mig svo að
sveiflan sé ekki fyrir hendi eða að
menn fái ekki að „sletta úr klauf-
unum“ - að vísu við hæfí, það væri
nú annaðhvort með alla þessa
toppmenn í jassinum sem hér
músísera með góðum takti og fín-
um áherslum. Auðvitað er allt
þetta fyrir hendi í sjálfri „kompós-
isjóninni" - sveiflan líka og ekkert
síður þótt músikin sé hæg og með
léttum trega. Meðleikarar hans
eru í einu orði sagt frábærir og
var enginn mjög hissa. Gott dæmi
um „einn hug - eina tilfinningu“ er
samleikur Tómasar og Eyþórs
Gunnarssonar í „Vínarvalsi handa
Eyþóri" - eða T. og Oliviers Ma-
noury í „Stolnum stefjum", en
plötunni lýkur á þeim indælu tón-
um. Sjálfur leikur Tómas einsog
engill á sinn góða kontrabassa.
Varla þai'f að taka fram að
hljóðritun er fyrsta ílokks.
Oddur Björnsson
Sólókvöld í
Tj arnarleikhúsinu
ÞRJÚ íslensk dansverk
verða frumsýnd í
Tjarnarleikliúsinu
föstudaginn 20. nóvem-
ber kl. 21. Það eru
verkin „Schizo stories"
eftir Helenu Jónsdótt-
ur, Sannar sögur og
lognar eftir Olöfu Ing-
ólfsdóttur og Sóló 8
eftir Helenu og Olöfu.
Schizo stories er
dansverk fyrir einn
dansara, sóló, dansað
af höfundinum sjálfum.
Verkið er hugleiðingar
dansarans um það sem
var, það sem er og það
sem hefði getað verið.
Farið fram og aftur í
tíma og rúmi með að-
stoð myndbands.
Sannar sögur og
lognar er einnig sóló, dansað af
höfundi, sem gerist sögumaður
eina kvöldstund og fjallar um
hvernig sögur eru sagðar og
hvers vegna.
Sóló 8 er samið sérstaklega
fyrir nýstofnaðan Nemendadans-
flokk Listdansskóla Islands, eða
sjö dansara og spýtu.
Lýsingu annast Jóhann B.
Pálmason og Anna Friðrikka
Guðjónsdóttir sér um förðun.
Höfundar og flytjendur
Helena Jónsdóttir hlaut dans-
þjálfun í Listdansskóla Islands og
Alvin Ailey-skólanum í New
York. Hún kennir nú við List-
Morgunblaðið/Halldór
HELENA Jónsdóttir og Ólöf
Ingólfsdóttir æfa dansinn.
dansskóla Islands og hjá Fim-
leikafélaginu Ármanni.
Ólöf Ingólfsdóttir lauk mynd-
listarnámi frá Mvndlista- og
handíðaskóla íslands og dans-
námi frá European Dance
Development Center í Hollandi.
Hún hefur m.a. kennt við List-
dansskóla íslands og Klassíska
listdansskólann.
Flokkur frá Nemendadans-
flokki Listdansskóla íslands tek-
ur þátt í sýmngunni. Þær Álfrún
Örnólfsdóttir, Beatá
Kretovicová, Guðbjörg Arnalds,
Gyða Bergs, Helga Margrét
Schram; Margrét Bjarnadóttir og
Sunna Ásgeirsdóttir.
Nýjar bækur
• SÆMUNDUR Valdimars-
son og stytturnar hans er eftir
Guðberg Bergsson.
I kynningu
segir: „Þegar
Guðbergur
Bergsson efndi
til sýningar á
alþýðulist í
Galleríi SÚM
árið 1974 var
Sæmundur
Valdimarsson
einn þeirra
sem bragðust við og sýndi þá í
fýrsta skipti stytturnar sínar
sem margir þekkja. Hann hef-
ur nú eignast öruggan sess
meðal myndverkamanna með
hinum sérstæðu og persónu-
legu styttum sínum sem telja
má einstæðar í íslenskri lista-
sögu.“
Bók þessi kemur út í tilefni
af áttræðisafmæli Sæmundar
Valdimarssonar um leið og efnt
er til yfírlits-
sýningar á
verkum hans í
Gerðarsafni í
Kópavogi.
Bókin er prýdd
fjölda mynda
af styttum Sæ-
mundar og um
þær fjallar
Guðbergur af
innsæi sem fáum er gefið, eins
og segir í kynningu. Einnig má
í bókinni lesa einlæg og upp-
lýsandi samtöl Sæmundar og
Guðbergs um líf og list mynd-
verkamannsins.
Utgefandi er Bókaútgáfan
Foiiagið. Bókin er 99 bls.,
prentuð í Nprhaven, Dan-
mörku.
Útlitshönnun: P & Ó auglýs-
ingastofa Verð: 3.980 kr.
• EITRUÐ epli er smásagna-
safn eftir Gerði Kristnýju.
í kynningu segir að í bókinni
séu saman
komnar ellefu
eitraðar smá-
sögur, beisk
epli sem eng-
um ætti þó að
verða meint af,
því til þess eru
sögurnar of
fyndnar.
„Fjallað er um
sársauka þess að vera barn,
grátbrosleg og skrykkjótt sam-
skipti kynjanna, togstreitu á
milli systkina og vinkvenna og í
þremur samtengdum sögum er
fyrirbærið saumaklúbbur skoð-
að á allnýstárlegan hátt.“
Áður hefur Gerður Ki-istný
sent frá sér ljóðabókina Isfrétt
(1994) og skáldsöguna Regn-
bogi í póstinum (1996)..
Útgefandi er Mál og menn-
ing. Bókin er 111 bls., prentuð í
Svíþjóð. Kápuna gerði Margrét
E. Laxness. Verð: 2.980 kr.
• STJÓRNLAUS lukka er
fyrsta skáldsagan sem Auður
Jónsdóttir sendir frá sér.
I kynningu
segir: „Tæp
tólf ár eru liðin
frá því Didda
fluttist með
mömmu sinni í
lítið sjávarþoi’p
úti á landi. Nú
á hún sér fast
pláss á flæði-
línunni í frysti-
húsinu, og þær mæðgur orðnar
hluti af sérstæðu mannlífi smá-
bæjarins þar sem Valdi popp,
Júlla jú jú, Gudda ameríska og
Sveinn spariskór ganga um
götur. En þar er líka Radek
hinn tékkneski með brúðurnar
sínar sem hleypir Iífi í
dagdrauma hennar um annað
líf á öðrum stað.“
Útgefandi er Mál ogmenn-
ing. Bókin er 160 bls., prentuð í
Svíþjóð. Kápuna gerði Jón Sæ-
mundur Auðarson. Verð: 2.980
kr.
Auður
Jónsdóttir
Sæmundur
Valdimarsson