Morgunblaðið - 03.12.1998, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Fullorðnir hvattir til að kaupa ekki áfengi fyrir unglinga
Morgunblaðið/Kristinn
NOKKRIR forráðamenn átaksins „Kaupum ekki áfengi fyrir unglinga" með skilti sem hanga
nú uppi í öllum verslunum ATVR.
„Gerðu
ekki
slæm
kaup“
ÁTAK stendur nú yfír til að
brýna fyrir fullorðnum að
kaupa ekki áfengi fyrir ung-
linga. Slagorð átaksins: „Gerðu
ekki slæm kaup“, hefur verið
fest upp á skiltum í 26 verslun-
um ÁTVR og á þeim eru jafn-
framt fleiri ábendingar um
málið. Að átakinu standa auk
ÁTVR Landssamtökin Heimili
og skóli og verkefnissljórn
áætlunarinnar Island án eitur-
lyQa.
Dögg Pálsdóttir, formaður
verkefnisins Island án eitur-
lyfja, sagði nauðsynlegt að full-
orðnir sameinuðust um að
kaupa ekki áfengi fyrir ung-
linga. Rannsóknir sýndu að
unglingar lentu oft í alvarleg-
um vanda vegna áfengisneyslu.
Hún benti á að með kaupum
fullorðinna á áfengi fyrir ung-
linga væri hugsanlega hrint af
stað ferli, sem menn hefðu eng-
an áliuga á, og vísaði þar til
slysa sem oft tengdust áfengis-
neyslu.
Hildur Petersen, formaðúr
stjórnar ÁTVR, sagði skilti með
ábendingum vera í öllum 26
verslunum ÁTVR og kvað átak-
ið mundu standa næstu vikurn-
ar. Hún sagði stjórnina hafa
markað þá stefnu að fyrirtækið
yrði sýnilegra í forvörnum. Þá
hefur verið lögð áhersla á að
afgreiðslufólk ÁTVR krefjist
skilyrðislaust skilrfkja frá þeim
sem virðast vera undir 20 ára
aldri. Verður tekið með sama
hætti á þeim, sem ekki geta
framvísað persónuskilríkjum,
og þeim, sem ekki geta framvís-
að debetkorti með ávísun, þ.e.
að synja um afgreiðslu.
Á skiltunum segir m.a. að
áfengiskaup fyrir unglinga séu
Iögbrot og að unglingar undir
áhrifum séu í hættu. Einnig:
„Unglingar vilja skýr skilaboð -
kaupum ekki áfengi fyrir þau“.
I samantekt frá þeim, sem að
átakinu standa, kemur fram að
kannanir bendi til þess að 60%
nemenda í 10. bekk, um 40%
nemenda í 9. bekk og 18% nem-
enda í 8. bekk hafi orðið ölvað-
ir einu sinni eða oftar. Einnig
segir að áfengisneysla 15 ára
unglinga virðist lítið hafa
breyst milli áranna 1894 og
1997 en á sama tíma hafí rann-
sóknir sýnt að reykingar meðal
þeirra hafi minnkað. Einnig
hefur komið fram í könnun að
88% foreldra með börn á ung-
lingsaldri hefðu ekki keypt fyr-
ir þau áfengi.
Utandagskrárumræða á Alþingi um málefni Stofnfísks hf.
Landbúnaðarráðherra gagnrýnd-
ur fyrir að afhenda ekki gögn
LANDBÚNAÐARRÁÐHERRA
var harðlega gagnrýndur í utan-
dagskrárumræðum um málefni
Stofnfisks hf. á Alþingi í gær fyrir
að hafa neitað Lúðvíki Bergvins-
syni alþingismanni um upplýsingar
í tengslum við fyrirhugaða einka-
væðingu fyrirtækisins. Kröfðust
þingmenn þess í umræðunum að
ráðherra léti alþingismönnum í té
öll gögn varðandi málið.
Lúðvík Bergvinsson, þingflokki
jafnaðarmanna, hóf umræðuna og
sagði hann að tilefni hennar væri
framganga landbúnaðarráðherra
nú á haustdögum við að auka hluta-
fé í Stofnfiski hf. og hvernig hann
hefði staðið að einkavæðingu fyrir-
tækisins. Sagði Lúðvík að bæði
landbúnaðarráðherra og Ríkisend-
urskoðun hefðu neitað sér um upp-
lýsingar varðandi málið.
„Eins og alkunna er er Alþingi
ætlað meðal annars að hafa eftirlit
með því að ráðherra fari að lögum.
Það er því mjög alvarlegur hlutur
þegar svo er íyrir Alþingi komið að
það eigi það undir geðþóttaákvörð-
un einstakra ráðherra hvort það fái
sinnt þessu stjórnarskrárbundna
hlutverki sínu,“ sagði Lúðvík.
Hann sagði að af þeim gögnum
sem sér hefði tekist að afla virtist
sem einkavæðing Stofnfísks hf.
hefði átt að fara fram í kyrrþey síð-
astliðið sumar, en þá hefði Ríkis-
endurskoðun krafist þess að fram
færi fjárhagslegt uppgjör á því áð-
ur en til fyrirhugaðrar hlutafjár-
aukningar og sölu hlutafjár kæmi.
Sagðist Lúðvík hafa heimildir
fyrir því að í úttekt Ríkisendur-
skoðunar kæmi fram að tekjur fyr-
irtækisins hafi verið vantaldar um
14 milljónir króna í ársreikningi
fyrir árið 1997 þegar heildarvelta
fyrirtækisins var rúmlega 90 milij-
ALÞINGI
ónir. Þá hafi eignir sem félagið
keypti 1997 ekki verið eignfærðar
sem skyldi, og ekki hafi verið sam-
ræmi í áætlanagerð fyrirtækisins
fyrir árið 1998.
„Niðurstaða mín er sú að svo
virðist sem ársreikningur Stofn-
fisks hf. fyri'r árið 1997 hafi verið
rangur og ekki gefið rétta mynd af
stöðu fyrirtækisins. Hugsanlega
hafí verið brotið gegn ákvæðum al-
mennra hegningar- og bókhalds-
laga. Um það verður þó ekki fullyi-t
hér. Þessi atriði gátu auðveldlega
leitt til þess að fyrirtækið yrði selt
á undirvirði sem kaupendur hefðu
væntanlega notið og þá væntanlega
á kostnað ríkissjóðs,“ sagði Lúðvík.
Hann sagði að eðlilegt hefði ver-
ið að landbúnaðarráðherra eða
Ríkisendurskoðun hefðu vísað mál-
inu til frekari meðferðar hjá skatt-
rannsóknarstjóra í stað þess að
halda einkavæðingu þess áfram.
„Þá herma mínar heimildir að
minnisblað sem deildarstjóri lög-
fræðideildar og skrifstofustjóri
ráðuneytisins unnu fyrir ráðherra
dagsett 30. ágúst 1998 geymi
einmitt tilmæli um að láta rann-
saka þetta mál frekar því hugsan-
legt sé að landslög hafí verið brot-
in,“ sagði hann.
Ekki gerður munurá
alþingismanni og almenningi
Guðmundur Bjarnason landbún-
aðarráðherra sagði að stjórn Stofn-
fisks hf. hefði verið beðin að svara
athugasemdum sem fram komu í
skýrslu Ríkisendurskoðunar. Þau
svör hefðu verið send Ríkisendur-
skoðun sem síðan hafl lýst því yfir
að stofnunin gerði ekki frekari at-
hugasemdir, en hún teldi að endur-
meta þyrfti félagið áður en til sölu
eða hlutafjáraukningar kæmi.
„Varðandi aðgengi að upplýsing-
um um málið verður það að koma
fram að það er í raun samkvæmt
upplýsingalögunum ekki gerður
munur á alþingismönnum og al-
menningi hvað upplýsingalögin
varðar. Þannig að þegar um er að
ræða efnisatriði sem talin eru við-
skiptalegs eðlis og gætu skaðað
hagsmuni félags þá hefur ráðuneyt-
ið ekki talið rétt að afhenda viðkom-
andi gögn,“ sagði landbúnaðarráð-
herra. Hann sagði jafnframt að
synjun ráðuneytisins á beiðni um
skýrslu Ríkisendurskoðunar hafi
verið staðfest af úrskurðarnefnd um
upplýsingamál.
Pappírar verði strax aflientir
þingmönnum
Guðmundur Árni Stefánsson,
þingflokki jafnaðarmanna, gagn-
rýndi málflutning landbúnaðarráð-
herra og krafðist hann þess að allir
pappírar varðandi mál Stofnfisks
hf. yrðu strax afhentir þingmönn-
um. Undir þá kröfu tók Svavar
Gestsson, Alþýðubandalagi, en
hann sagðist telja að úrskurður úr-
skurðarnefndar um upplýsingamál
sem landbúnaðarráðherra vitnaði
til í máli sínu stæðist ekki þar sem
Ríkisendurskoðun væri stofnun Al-
þingis og ekki væri hægt að neita
þingmönnum um aðgang að slíkum
gögnum. Guðjón Guðmundsson,
Sjálfstæðisflokki, sagði það óviðun-
andi fyrir Alþingi að þingmanni
hefði verið neitað um upplýsingar
og spurði hann hvort í málinu væri
eitthvað sem ekki þyldi dagsins
ljós.
Ríkisendurskoðun beðin um
ærlega úttekt á fyrirtækinu
Lúðvík Bergvinsson gagnrýndi
að landbúnaðarráðherra skyldi í
ræðu sinni lesa upp úr gögnum
sem hann hefði áður hafnað að af-
henda alþingismanni, og sagði
hann að í máli sínu hefði ráðherr-
ann engu svarað þeim spurningum
sem fram hefðu verið bornar.
„Þingflokkur jafnaðarmanna
mun einfaldlega biðja um að Ríkis-
endurskoðun taki þetta fyrirtæki,
Stofnfisk, í gegn, geri á því ærlega
úttekt og skili slíkri skýrslu inn til
þingsins.
Áður en það liggur fyrir kemur
ekki til álita að mínu viti að Alþingi
samþykki það að heimila að þetta
fyrirtæki verði einkavætt í skjóli
myrkurs að hætti háttvirts land-
búnaðarráðherra sem virðist vera
orðið í flestum þeim málum sem
hann tekur sér nú fyrir hendur,"
sagði Lúðvík.
Landbúnaðarráðherra sagði
engu í þessu máli hafa verið haldið
leyndu öðru en skýrslu Ríkisendur-
skoðunar þar sem í henni væru
málefni viðskiptalegs eðlis. Önnur
bréfaskipti og gögn í málinu væru
öllum opin og aðgengileg. Sagði
hann embættismenn innan ráðu-
neytisins hafa beint því til sín að
skoða mál þetta betur og það hefði
hann gert með því að senda það
endurtekið til Ríkisendurskoðunar.
10,2% bein-
greiðslna
til 70 ára
og eldri
288 einstaklingar, 70 ára og eldri,
fá beingreiðslur vegna sauðfjár-
ræktar en 1.860 bændur undir sjö-
tugu njóta beingreiðslna. 10,21% af
fjárhæð beingreiðslna 1. nóvember
sl., rann til bænda 70 ára og eldri.
Meðalfjárhæð, sem greidd er til
eldri hópsins á mánuði, nemur
tæpum 44 þúsund krónum en rúm-
um 59 þúsund krónum til hinna
yngri.
Þetta kemur fram í svari land-
búnaðarráðherra við fyrirspm’n
Einai-s K. Guðfinnssonar alþingis-
manns.
Eldri bændur
nær þéttbýli
Hlutfall eldri bænda af bein-
greiðslum er mjög breytilegt eftir
landshlutum. Hlutfallið virðist vera
hæixa á þéttbýlli svæðum en hin-
um strjálþýlli.
Þannig renna 27,53% bein- |
greiðslna í Gullbringusýslu og Gr- I
indavík til eldri en 70 ára. 22,56% í |
V-ísafjarðarsýslu, 18,73% í Eyja- r
fjarðarsýslu, Akureyri, DaMk og
Olafsfirði, 19,08% í Rangárvalla-
sýslu og 18,32% í Árnessýslu.
Eldri bændur fá á hinn bóginn
4,38% beingreiðslna í A-Skafta-
fellssýslu, 8-9% í Þingeyjarsýslum,
10% í Dalasýslu, 2,61% í Skaga-
firði, 5,94% í A-Húnavatnssýslu og
8,44% í V-Húnavatnssýslu. |
Alls renna beingreiðslur til 2.436 I
bænda en í skráningunni kemur á
ekki allur fjöldinn fram því víða
eru fleiri en einn bóndi skráður
fyrir beingreiðslu og er þá skráður
sá sem hæst hlutfall hefur eða sá,
sem eldri er, ef skipt er í tvo jafna
hluta.
Smábændur flestir
á þéttbýlli svæðum
Einar K. Guðfinnsson spurði 1
einnig hve hátt hlutfall bein- |
greiðslna vegna sauðfjárræktar |
renni til bænda með innan við
60-120 ærgilda bú, sundurliðað eft-
ir sýslum.
Samkvæmt svarinu eru 450
bændur með minna en 60 ærgildi,
290 með 60-90 ærgiidi, 244 með
90-120 ærgildi en 1.300 bændur
með fleiri en 120 ærgildi.
Flestir eru smábændurnir hlut- L
fállslega í Kjósarsýslu, þar sem |
46,47% af fjölda framleiðenda |
höfðu minna en 120 ærgilda r
greiðslumark. Smábændurnir
höfðu 41,92% greiðslumarks í
Eyjafjarðarsýslu, 38,64% í Árnes-
sýslu og 36,81% í Rangárvalla-
sýslu.
I Dalasýslu, Barðastrandarsýsl-
um, ísafjarðarsýslum, Stranda-
sýslu, Húnavatnssýslum, N-Þing-
eyjarsýslu, Múlasýslum og A- |
Skaftafellssýslu runnu hins vegar j
um og yfir 90% beingreiðslna til g
þein’a bænda, sem höfðu hærra
greiðslumark en 120 ærgildi.
Alþingi.
Dagskrá
ÞINGFUNDUR Alþingis hefst kl.
10.30 í dag. Eftirfarandi mál eru á
dagskrá: L
1. Tilkynningaskylda íslenskra f
skipa. 1. umr.
2. Leigubifreiðar. 1. umr.
3. Skipulag á fólksflutningum með
hópferðabifreiðum. 1. umr.
4. Rannsóknir sjóslysa. 1. umr.
5. Siglingalög. 1. umr.
6. Hafnaáætlun. Fyrri umr.
7. Leiklistarlög. 2. umr.
8. Almenn hegningarlög. 2. umr.
9. Almenn hegningarlög. 2. umr.
10. Refsiábyrgð iögaðila vegna L
mútugreiðslu til opinbers f
starfsmanns. 2. umr.
11. Mannanöfn og hjúskaparlög. 2.
umr.