Morgunblaðið - 03.12.1998, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ
á52 FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1998
ALDARMINNING
STEINUNN
HJÁLMARSDÓTTIR
Steinunn Hjálmars-
dóttir fæddist á Þor-
ljótsstöðum 1. desem-
ber 1898. Hún lést 28.
júlí 1990. Haustið sem
hún verður átta ára
flyst hún, vegna skiln-
aðar foreldra sinna, að
Vindheimum til fóstur-
foreldra sinna Sigur-
laugar Moniku Indriða-
dóttur og Sigmundar
Andréssonar. Þar
dvelst hún til 1920 að
undanskildum vetrin-
um 1916-17. Þá var hún
í vist hjá Elínu fóstur-
systur sinni og Eggerti Jónssyni í
Reykjavík. Veturinn 1919-20 var
hún einnig í Reykjavík. Árið 1920
tók hún að sér ráðskonustarf á búi
Eggerts Jónssonar á Reykhólum.
Eggert hafði keypt jörðina og ætlaði
að reka þar kynbótahrossabú. Kaup-
in gengu til baka árið eftir og þá
tóku við ábúð á jörðinni Reykhólum
hin nývígðu hjón Steinunn og Þórar-
inn Arnason. Þau bjuggu á Reykhól-
um í tvö ár en fluttust að Hólum í
Hjaltadal 1923 og þar gerðist Þórar-
inn ráðsmaður á skólabúinu næstu
þrjú árin. Árið 1926 flytjast þau aft-
ur vestur til Breiðafjarðar og fá
ábúð á Miðhúsum. Þórarinn deyr 4.
júlí 1929. Hinn 30. nóv. 1930 giftist
Steinunn Tómasi Sigurgeirssyni.
Þau búa áfram á Miðhúsum til 1939.
Árið 1939 flytjast þau að Reykhólum
og fengu ábúð á hálflendunni til
1946. Eftir það var ábúðin næsta
ótrygg eftir því sem byggð og um-
svif Landnámsins og Tilraunastöðv-
arinnar þróaðist. Þetta er í stuttu
máli búskapar- og búferlasagan.
Börn hennar og Þórarins voru
Kristín Lilja, húsfreyja á Grund,
Þorsteinn járnsmiður í Reykjavík,
Sigurlaug Hrefna og Anna húsfreyj-
ur í Kópavogi, Hjörtur á Selfossi.
Börn Steinunnar og Tómasar voru
Kristín Ingibjörg í Kópavogi og Sig-
urgeir á Mávavatni. Þorsteinn og
Sigurgeir eru látnir.
Þegar i'ennt er yfir æviágrip
hennar sem hún skrifaði 1977, er
ekki að sjá mikla hnignun í hugai-
flugi og umhyggjusemi fyrir al-
mennum málefnum og sínum nán-
ustu. I þessu æviágripi segir hún
ekki frá hvernig hún stóð að hey-
skap til jafns við aðra, en skaust
heim og tók til hádegismat og mið-
dagskaffi á örskömmum tíma.
Reyndar var amma betri en enginn
þegar kom að eldhúsverkunum.
Framan af árum greip hún í slátt-
inn. Ekki lét hún sig heldur vanta
þegar farið var í eggja- og dúnleit í
eyjunum. Á síðari árum helgaði hún
sér landhólmana og tók smáfólkið til
leitar með sér. Á fyrri árum gat það
fallið í hennar hlut að annast heim-
flutning á eyjaheyinu frá sjónum.
Eitt sinn man ég eftir því að góður
og gildur bóndi var þar til aðstoðar
við að setja sáturnar á klakk. Ætlaði
hann að snara sátunni upp á móti
mömmu. Eitthvað mistókust honum
handbrögðin á sátunni, svo mamma
bað hann að hætta
þessu puði og koma og
standa við sátuna, sem
hún hafði snarað á
klakkinn. Tók hún síð-
an sátuna hans og
kippti henni upp á
klakkinn í einum rykk.
Eitthvað hafa svona
átök valdið eftirköstum
hjá henni, því um tíma
þjáðist hún af kviðsliti.
Þarf ekki að undra þeg-
ar slík hjáverk féllu til
með öðrum heimilis-
störfum.
Undirbúningur, frá-
gangur og geymsla á matvælum var
sérgrein hjá mömmu. Þegar mikið
barst að af selkjöti og skarfi hafði
hún lag á að láta fullnýta það.
Einnig var það almenn regla að gefa
á næstu bæi bæði selkjöt og skarf.
Svo var sekjöt pantað og þá greitt
eitthvað fyrir það. Haustvinnan og
sláturstörfin tóku ekki síður mikinn
tíma. Samt fer slátursuðan í gamla
eldhúsinu á Reykhólum síst úr
minni. Reykur lá inn um allan bæ
dag og nótt meðan á þessu stóð.
Ekki síst meðan reyking á kjötinu
fór þar einnig fram. Allt breyttist
þegar reykhús var tekið í notkun
annars staðar.
I mörg ár var farskóli á heimilinu.
Það var hin hefðbundna skipti-
kennsla. Kennarinn fór á milli bæja
og kenndi fjórar eða sex vikur eftir
ástæðum á hverjum stað. Þann tíma
sem kennarinn var ekki á heimilinu,
annaðist mamma reglubundna
kennslu hjá okkur ákveðinn tíma á
hverjum degi.
Mamma hafði mikið yndi af hest-
um. I uppvexti hennar í Skagafirði
naut hún mikils frjálsræðis í um-
gengni við hestana. Þeir voru vinir
hennar. Kannski hefur Trausti
hennar verið í mestu uppáhaldi.
Eitt þótti henni ekki við hæfi, það
var að sitja í söðli. Hún segir að það
hafi breyst, þegar tvær hefðarfrúr í
Skagafirði voru farnar að sitja í
hnakk, að þá hafi erfiðleikar hennar
með reiðveraskiptin verið úr sög-
unni. Eina vísu gerði hún þegar
hún þeysti um Vallhólmann og
Vindheimamelana. Uppáhalds
vekringur hennar nefndist Reykur.
Þetta er önnur af tveim vísum sem
ég hef náð í eftir mömmu:
Reykur minn er röskur klár,
rennur títt um móa,
yfir urðir, gjótur gjár,
grundir, mela og flóa.
Sjálf kunni hún að koma orðum að
hugrenningum sínum. Á síðasta
vetrardegi hinn 23. apríl 1986, en
það var síðasta samvistarár þein-a
Tómasar, mælti mamma þetta af
munni fram:
Nú lokarðu bænum í síðasta sinn,
senn er veturinn búinn.
Kæri bóndi minn, komdu hér inn
og hvfldu beinin þín lúin.
Hjörtur Þórarinsson.
Birting afmælis- og
minningargreina
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í Kr-
inglunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinamar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina
inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Um hvern látinn einstakling birtist ein uppistöðugrein af hæfilegri
lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við eina örk,
A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200 slög (um
25 dálksentimetra í blaðinu).
Við bh-tingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar greinar
um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverkn-
að. Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali
eru nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin Word og
Wordperfect einnig auðveld í úrvinnslu.
KIRKJUSTARF
Safnaðarstarf
Áskirkja. Opið hús fyrir alla ald-
urshópa kl. 14-17. Biblíulestur kl.
20.30 í safnaðarheimili Áskh-kju.
Sóknarprestur kynnir og fræðir um
spámennina í Gamla testamentinu.
Bústaðakirkja. Foreldramorgnar
kl. 10-12.
Dómkirkjan. Opið hús í safnaðar-
heimilinu á milli kl. 14-16.
Hallgrímskirkja. Kyrrðarstund kl.
12. Orgelleikur, íhugun. Léttur
málsverður í safnaðarheimili eftir
stundina. Æskulýðsfélagið Örk
(yngri deild) kl. 20.
Háteigskirkja. Starf fyrir 10-12 ára
börn kl. 17. I auga stormsins,
kytrð, íhugun, bæn, lofsöngur og
fræðsía. Kl. 19.30 innri íhugun, kl.
20.15 trúarreynsla, fræðsla. kl. 21
Taize-messa.
Líknar- og vinafélagið Bergmál
verður með aðventuhátíð í Háteigs-
kirkju sunnudaginn 6. desember kl.
16. Að vanda verður vönduð dag-
skrá. Að athöfn lokinni verður boð-
ið upp á veitingar í safnaðarheimili.
Langholtskirkja. Opið hús fyrir
foreldra yngri barna kl. 10-12. Að-
ventukrans búinn til við spjall um
aðventuna.
Laugarneskirkja. Kyrrðarstund kl.
12.10. Gunnar Gunnarsson leikur á
orgel frá kl. 12. Léttur málsverður
að stundinni lokinni. Samvera eldri
borgara kl. 14.
Breiðholtskirkja. Mömmumorgunn
á föstudögum kl. 10-12.
Digraneskirkja. Mömmumorgnar
kl. 10-12. Leikfimi aldraðra kl.
11.20. Bæna- og kyrrðarstund kl.
18. Bænarefnum má koma til sókn-
arprests eða kirkjuvarðar, einnig
má setja bænarefni í bænakassa í
anddyri kirkjunnar. Kl. 20.30 jóla-
fundur kirkjufélagsins. Ræðumað-
ur dr. Pétur Pétursson, prófessor.
Fella- og Hólakirkja. Starf fyrir
11-12 árakl. 16.
Grafarvogskirkja. Mömmumorgn-
ar kl. 10-12. Dagskráin í vetur verð-
ur fjölbreytt og boðið verður upp á
áhugaverða fyrirlestra og skemmti-
legar samverustundir. Kyrrðar-
stundir í hádegi kl. 12. Fyrirbænir
og altarisganga, léttur hádegis-
verður. Æskulýðsfélagið 10. bekkur
kl. 20-22 í kirkjunni.
Hjallakirkja. Kirkjuprakkarar. St-
arf fyrir 7-9 ára börn kl. 16.30.
Kópavogskirkja. Starf eldri borg-
ara í dag kl. 14-16 í safnaðarheimil-
inu Borgum. Kyrrðar- og bæna-
stund í dag kl. 18. Fyrirbænaefnum
má koma til prests eða kirkjuvarð-
ar.
Fríkirkjan í Hafnarfirði. Opið hús
fyrir 10-12 ára börn frá kl. 17-18.30
í safnaðarheimilinu, Linnetstíg 6.
Æskulýðsfundur kl. 20-22.
Hafnaríjarðarkirkja.
Mömmumorgnar kl. 10-12 í Vonar-
höfn. ÁTN-starf fyrir 8-9 ára kl. 17-
18.30 í Vonarhöfn.
Vídalínskirkja. Bæna- og kyrrðar-
stund kl. 22. Kaffí eftir athöfn. Bi-
blíulestur kl. 21.
Víðistaðakirkja. Foreldramorgunn
milli kl. 10-12. Opið hús fyrir 10-12
ára börn kl. 17-18.30.
Landakirkja, Vestmannaeyjum.
Kl. 11 helgistund í Hraunbúðum.
Öllum opin. Kl. 17 TTT-kirkjustarf
fellur niður vegna prófanna.
KFUM og KFUK v/Holtaveg. Á
morgun, fósudaginn 4. desember,
kl. 14 bjóða KFUM og KFUK eldri
borgurum til samveru í félagsheim-
ilinu við Holtaveg. Ritningarlestur
og bæn hefur Aðalsteinn Thoraren-
sen. Vitnisburð flytur Vilborg Jó-
hannesdóttir. Þórarinn Björnsson
kafar í sögu félaganna og segir frá
atburðum út frá nýju sjónarhorni.
Gideonfélagar gefa þeim sem
þiggja vilja Nýja testamentið með
stóru letri og Ástráður Sigurstein-
dórsson hefur hugleiðingu. Að sam-
veru lokinni verður öllum boðið í
kaffi og kökur. Allir eldri borgarar
hvattir til að koma og njóta kyrrðar
og samfélags á aðventu ásamt því
að hita upp fyrir 100 ára afmæli
KFUM og KFUK. Eldri borgarar á
öllum aldri velkomnir.
Akraneskirkja. Fyrirbænastund
kl. 18.30.
Matur og matgerð
Safarí og
sætmeti
Þótt Kristín Gestsdóttir hafí skrifað tvo
þætti frá Kenýa er aðalævintýrið eftir,
en það er safaríferð til Masai Mara-
þjóðgarðsins nyrst í landinu.
VIÐ flugum árla
morguns frá
Mombasa í
12 sæta
Cessna
404.
Farkost-
vekjandi, ekki
heldur flug-
maðurinn,
sem kallaði aft-
ur í vél: „Ann-
aðhvort leyfið þið
mér að reykja eða
ég sofna við stýr-
ið.“ Skömmu fyrir
lendingu eftir
tveggja tíma flug
steypti vélin sér niður á
þvengmjóa braut á
gresjunni og tók nokkrar
sveigjur eins og hún væri
í rallýakstri - það hvarfl-
aði að manni hvort flug-
maðurinn hefði samt sofnað
- hann sem fékk þó leyfi til að
reykja. Vélinni var millilent til
að hleypa út plantekrueigend-
um, enskum hjónum. Síðan var
haldið áfram og lent á flugvelli í
Masai Mara. A afgirtu, vöktuðu
svæði var eins konar tjaldbúða-
þorp sem við gistum í. Þarna
var líka veitingaskáli og
útisundlaug og fallegur gi-óður.
Þetta voru tveggja manna tjöld
með fínum húsgögnum í ný-
lendustíl, rafmagni, salerni og
sturtu. Áður en gengið var til
náða um kvöldið birtist
þeldökkur þjónn með rauða
gúmmíhitapoka og stakk undir
rekkjuvoðirnar, enda kalt um
nóttina þarna í um 1.700 m
hæð. Eftir hádegi fyrri daginn
og árla morguns hins síðari var
ekið úr á gresjuna í 7 manna
Toyota Landcrucier, opnum í
toppinn. Saddok fararstjóri og
bílstjóri okkar var bæði líffræð-
ingur og landfræðingur og vissi
bókstaflega allt um þetta
svæði. Þjóðgarður þessi er
gríðarstór og er aðeins ekið eft-
ir vegaslóðum. Ófærurnar sem
ekið var yfir gerast ekki verri á
íslandi. Saddok sagði okkur að
svona vildu þeir hafa það. Um-
hugsunarefni fyrir okkur ís-
lendinga. Allt var iðjagrænt því
litli regntíminn var nýafstaðinn
og allt kvikt hafði nóg að bíta
og brenna, en öll dýrin láta sér
ekki nægja græn grös og matur
kjötætanna var þarna alls stað-
ar á beit. Þarna stóðum við Is-
lendingarnir upp úr jeppanum
og horfðum með forundran á
villidýrin sem voru þarna allt
um kring í návígi. Mest bar á
vísundum, gnýjum, vörtusvín-
um, sebrahestum og gazellum,
en aðrar perlur, svo sem ljón,
gíraffar, fílar, nashyrningar og
flóðhestar, létu sig ekki vanta.
Gaman hefði verð að sýna
barnabörnunum og raunar öll-
um Islendingum blettatígur-
ungana í faðmlögum við móður-
ina í skugga krónu akasíutrés,
en þau standa stök á gresjunni.
Hinir háu tígulegu strútar
gengu þarna um með höfðing-
legt fas og göngulag - alltaf ein-
ir á ferð. Ljónin strukust næst-
um því við jeppann og skeyttu
hvorki um bíl né menn sem
stóðu upp úr honum. Ekki sáum
við dýrin hremma bráð. Öll
þurfum við að borða - mennirn-
ir líka. Þegar í búðirnar kom
beið okkar máltíð og í eftirrétt
fjölbreytt úrval af kökum og
búðingum, m.a. Charlotte russe
(rúllutertubúðingur), sem ég
fékk þó ekki uppskrift af, en
gæti hafa verið úr jógúrt. Þetta
borðuðum við Islendingarnir í
eftirrétt með heimsins besta
kaffi í kaffílandinu Kenúa.
Charlotte russe
_____________3 egg_____________
__________125 g sykur__________
_______75 g kartöflumjöl
________1 '/2 tsk. lyftiduft___
2 dl. jarðarberjasulta
(eða önnur tegund)
1 stór dós jarðarberjajógúrt
(eða önnur tegund)
1 pk. Toro jarðarberjahlaupduft
(eða önnur tegund)
__________1 peli rjómi_________
plastfilma og rúnnuð skál
1. Þeytið egg og sykur vel.
Blandið saman kartöflumjöli og
lyftidufti, sigtið út í og hrærið
saman með sleikju.
2. Setjið bökunai'papapír á
bökunarplötu, smyrjið hann vel
með smjöri, hellið síðan deiginu
á og bakið við 200°C, en í blást-
ursofni við 180°C í 15 mínútur.
3. Hvolfið á sykurstráðan bök-
unarpappír og smyrjið sultunni
jafnt á, vefjið upp langsum.
Kælið.
4. Leggið plastfilmu inn í skál-
ina, skerið rúllutertuna í sneiðar
og raðið þétt ofan á filmuna í
skálinni.
5. Leysið hlaupduftið upp í 2
V2 dl af sjóðandi vatni, helmingi
minna en stendur á umbúðun-
um. Kælið án þess að hlaupi
saman. Hrærið þá jógúrtina út í
safann, þeytið rjómann og
blandið saman við. Hellið í skál-
ina, látið stífna í kæliskáp í
minnst 6 tíma.
6. Hvolfið á fat, fjarlægið
plastfilmuna.