Morgunblaðið - 13.01.1999, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
AKUREYRI
Lfflegur fundur á Akureyri um aukna þátttöku kvenna f stjórnmálum
Umræður
vekja athygli
og ýta við
konum
Mikilvægi þess að auka hlut kvenna á
Alþingi og staða kvenna í kjördæminu var
til umræðu á fundi sem nefnd um aukinn
hlut kvenna í stjórnmálum efndi til í
Deiglunni á Akureyri á laugardag, en
fyrr um daginn var samskonar fundur
haldinn á Kaffi Krók á Sauðárkróki.
Morgunblaðið/Kristján
SIV Friðleifsdóttir formaður þverpólitískarar nefndar sem vinnur að því að auka hlut kvenna í stjórnmálum
hafði framsögu á fundinum, en við hlið hennar situr Hólmfríður Sveinsdóttir sem einnig á sæti í nefndinni.
SIV Friðleifsdóttir alþingismaður
Framsóknarflokks er formaður
nefndarinnar um aukinn hlut
kvenna í stjómmálum og kynnti
hún á fundunum átak það sem fé-
lagsmálaráðherra hóf með skipun
þverpólitískrar nefndar síðastliðið
haust að undangenginni þingsá-
lyktunartillögu. Nefndin mun
starfa í fímm ár.
Nefndin hafði 5 milljónir króna
til ráðstöfunar á liðnu ári og 4
milljónir á þessu ár og sagði Siv að
þegar hefði ýmislegt verið gert.
Auglýsingar nefndarinnar síðasta
haust, sem sýndu leiðtoga stjórn-
málaflokkanna í óhefðbundnum
stellingum, vöktu mikla athygli og
umræðu enda leikurinn til þess
gerður. Sagði Siv nýjar auglýsing-
ar nú tilbúnar og myndi birting
þeirra hefjast í þessari viku.
Áhersla yrði lögð á birtingu þeirra
næstu vikur eða á sama tíma og
prófkjör flokkanna fara fram, „við
viljum vera sýnileg á meðan á þeim
stendur, en höldum okkur svo
meira til hlés þegar búið verður að
velja á listana,“ sagði Siv.
Hún sagði að þó skoðanir manna
hefðu verið skiptar á auglýsingum
nefndarinnar fyrir áramót hefðu
þær skilað árangri, hávær umræða
hefði skapast um þær og nefndi
Siv að prófkjör Sjálfstæðisflokks-
ins á Reykjanesi hefði farið fram
um svipað leyti og auglýsingarnar
birtust. Frammámenn flokksins
hefðu nefnt við sig að gott gengi
kvenna í prófkjörinu mætti að ein-
hverju rekja til umræðna um auk-
inn hlut kvenna í stjórnmálum, en
á síðasta kjörtímabili var 1 kona í
hópi 7 efstu frambjóðenda en þær
eru 3 nú.
Staðan lakari en á öðrum
Norðurlöndum
Konur eru nú 28,6% alþingis-
manna og er staðan lakari en á öðr-
um Norðurlöndum, þar sem hlut-
fall kvenna er frá 33,5% upp í
42,7%. Fyrir áramót voru 18 konur
á þingi, 8 úr Reykjavík, 5 af
Reykjanesi, 2 af Norðurlandi
eystra og úr Suður-, Austur- og
Vesturlandskjördæmum er ein
kona úr hverju. Aldrei í sögunni
hefði kona af Norðurlandi vestra
verið kosin á Alþingi. Margar
ástæður væru fyrir slakri stöðu
kvenna úr landsbyggðarkjördæm-
unum en Siv nefndi m.a. að upp-
bygging kosningakerfisins væri
konum ekki hliðholl auk þess sem
fjölmörg önnur atriði gerðu konum
af landsbyggðinni erfiðara fyrir.
Virkar betur að
vera vígreifur
Margar konur tóku til máls á
fundinum og kom m.a. fram hjá
Elínu Margréti Hallgrímsdóttur
sem býður sig fram í 3. sæti á lista
Sjálfstæðisflokksins í kjördæminu
að umræðan síðustu mánuði hefði
orðið þess valdandi að hún ákvað
sjálf að vera með. Valgerður Sverr-
isdóttir, alþingismaður í Fram-
sóknarflokki, tók undir þetta og
sagði að tilkoma Kvennaframboðs-
ins og umræða um aukna þátttöku
kvenna hefði á sínum tíma orðið til
þess að hún hóf stjórnmálaþátt-
töku. Hún tekur um næstu helgi
þátt í prófkjöri flokksins í kjör-
dæminu og sagðist taka þátt í því
sem stjómmálamaður, umræðan
snérist ekki lengur um kyn fram-
bjóðenda sem „væri merki um
hversu langt við höfum náð í bar-
áttunni", eins og hún orðaði það.
Einnig nefndi hún að menn voguðu
sér ekki lengur að stilla upp lista
með karlmönnum í fjórum efstu
sætunum eins og áður tíðkaðist.
Svanfríður Jónasdóttir alþingis-
maður, sem býður sig fram í fyrsta
sæti á lista Samfylkingarinnar í
kjördæminu, sagði að konum hætti
dálítið til píslarvættis þegar að
stjórnmálaþátttöku kæmi, „við er-
um svo fáar, fátækar og smáar,"
væri viðkvæðið, en brýndi hún
fremur fyrir konum að taka sér
einkunnarorðin „ég þori, get og
vil“ í munn, það virkaði betur að
vera vígreifur. Margir væru á
þeirri skoðun að prófkjör væru
konum erfið, en þeim væri hún
ekki sammála, stofnanir flokkanna
væni oft mun íhaldssamari en kjós-
endumir.
Hingað og ekki lengra
Elsa Friðfinnsdóttir, sem tekur
þátt í prófkjöri Framsóknarflokks-
ins á Norðurlandi eystra, sagðist
hafa rekið sig á það að ætluðu kon-
ur sér of langt, að mati karlmanna,
þá rækju þær sig á hindrun. Sú
staða gæti komið upp að konur
skipuðu tvö efstu sætin á lista
flokksins og sagði hún marga telja
það ótækt, þó ekki væru gerðar at-
hugasemdir ef tveir karlar væru
sætu þau. Undir þessi orð tók Guð-
rún Magnúsdóttir, Kvennalista, en
fulltrúar listans slitu viðræðum við
A-flokkana um skipan framboðs-
listá Samfylkingar í kjördæminu
fyrir helgi þar sem þær fengu ekki
vilyrði fyrir 3. sæti listans. „Menn
sáu fyrir sér að sú staða gæti kom-
ið upp að konur yrðu í þremur
efstu sætunum og þótti það alveg
óhugsandi," sagði Guðrún. Oktavía
Jóhannesdóttir, bæjarfulltrúi
Akureyrarlistans, sagði karla oft
jákvæða á yfirborðinu, þeim þætti
fínt að punta listana með konum en
um leið og þær færu að teygja sig
of langt, taka eitthvað frá körlun-
um þá væri sagt: Hingað og ekki
lengra. „Við verðum að berjast fyr-
ir okkar hlut og kjósa konur,“ sagði
Oktavía.
Ki-istín Sigfúsdóttir sem grát-
klökk gekk úr Alþýðubandalaginu
síðasthðið sumar taldi að vekja
ætti máls á jafnréttismálum í fram-
haldsskólum og jafnvel í síðasta
bekk grunnskóla, en sín reynsla
væri að lítill áhugi væri fyrir
stjórnmálum í skólunum.
*
Oánægja með utankjörfundaratkvæðagreiðslu í prófkjöri Framsóknar á Norðurlandi eystra
Kosið í kosninga-
miðstöð eins
frambjóðenda
ÁKVÖRÐUN um hvort ógilda
eigi utankjörfundaratkvæði í
prófkjöri Framsóknai-flokksins á
Norðurlandi eystra hefur ekki
verið tekin að sögn Ái-na V. Frið-
rikssonar, formanns kjörstjórnar,
en óánægju gætir með fram-
kvæmd kosninga utan kjörfundar.
Kosið var í opnu húsi á vinnustað
eins frambjóðandans, Daníels
Árnasonar, sem sækist eftir öðru
sæti listans, síðdegis á föstudag
og þá var einnig kosið í kosninga-
miðstöð Daníels. Einnig fóru kjör-
nefndarmenn í félagsheimili
hestamanna, Skeifuna, þar sem
boðið var upp á kosningu utan
kjörfundar í prófkjörinu.
Átti að auðvelda fólki
að vera með
Ámi sagði að fyrst og fremst
hefði verið hugsað um að auð-
velda fólki þátttöku í prófkjörinu
og í fyrstu hefði verið litið svo á
að ekki skipti öllu máli hvort fólk-
ið kæmi á skrifstofu flokksins að
kjósa eða kjörnefndarmenn færu
út til þess ef um fjölmennan hóp
væri að ræða. „Við þessu var ekki
amast til að byrja með en nú höf-
um við tekið fyrir þetta og þeir
sem ætla sér að kjósa utan kjör-
fundar verða að koma á skrifstof-
una til þess,“ sagði Ámi.
Elsa Friðfinnsdóttir og stuðn-
ingsmenn hennar hafa lýst yfir
óánægju með hvernig staðið hefur
verið að kosningu utan kjörfund-
ar, en sérstaklega væri litið alvar-
legum augum að kosið hefði verið
í kosningamiðstöð eins frambjóð-
andans. Elsa og Daníel sækjast
bæði eftir kjöri í annað sæti á lista
Framsóknarflokksins í kjördæm-
inu.
Árni sagði að vitað væri hvaða
fólk kaus á þessum stöðum og
vissulega væri hægt að gera at-
kvæðin ógild. „Við höfum rætt
hvað gera skuli í stöðunni, en nið-
urstaða er ekki fengin,“ sagði
Árni. „Það hefur komið fram óá-
nægja og við munum skoða þetta
mál nú í vikunni."
Farið í öllu að
settum reglum
Stuðningsmenn Daníels Áma-
sonar sendu frá sér yfirlýsingu í
kjölfar þessa máls í gær, en þar
kemur m.a. fram að kjömefnd
Framsóknarflokksins í kjördæm-
inu hafi hvatt til þess að fólk kysi
sem mest utan kjörfundar til að
létta störf kjörnefndarmanna og
trúnaðarmanna flokksins á ein-
stökum kjörstöðum prófkjörshelg-
ina. Kosningin hefði að öllu leyti
farið fram hjá sérstökum trúnað-
armönnum sem kjörnefnd skipaði
og eftir þeim reglum sem settar
vom. Stuðningsmenn Daníels
hefðu í öllum tilvikum og með góð-
um fyrirvara óskað eftir að trúnað-
armenn flokksins önnuðust fram-
kvæmd utankjörfundaratkvæða-
gi’eiðslunnar og hefðu þær óskir
farið rétta boðleið til kjörnefndar.
„Á það hefur m.a. verið deilt að
umboðsmenn flokksins hafi heim-
ilað utankjörfundarkosningu á til-
teknum tíma í kosningamiðstöð
stuðningsmanna Daníels. Það er
staðreynd að umboðsmenn
flokksins leyfðu slíkt hið sama á
öðrum skrifstofum og a.m.k. einn
annar frambjóðandi hefur nýtt
sér það. Ef aðrir frambjóðendur
hafa ekki unnið vel í þessum efn-
um geta þeir sjálfum sér um
kennt en ekki öðrum,“ segir í yfir-
lýsingu stuðningsmanna Daníels.
Einnig kemur þar fram að hafi
einhver frambjóðandi í hyggju að
fara fram á ógildingu utankjör-
fundaratkvæða, eins eða fleiri,
vegna þessa sé hann að mati
stuðningsmanna um leið að lýsa
yfir vantrausti á kjörnefnd flokks-
ins. Ljóst sé að öll rök skorti fyrir
slíkri beiðni.
Tilmæli kjörnefndar um að
greiða atkvæði utan kjörfundar
hafi væntanlega verið sett fram til
að örva áhuga fólks á prófkjörinu
og hvetja til þess að kjörsókn yrði
sem mest, en vonandi vilji enginn
koma í veg fyrir að það markmið
náist.
Ekki auðveldara
Formaður kjörnefndar sagði
það ekki rétt að hvatt hefði verið
til atkvæðagreiðslu í prófkjörinu
utan kjörfundar, eins og stuðn-
ingsmenn Daníels halda fram, til
að auðvelda störf kjörnefndar.
Mun meiri fyi'irhöfn væri að fara
yfir utankjörfundaratkvæði og
gerðu slík atkvæði kjörnefndar-
mönnum síst auðveldara fyrir né
einfölduðu yfirferð.