Morgunblaðið - 13.01.1999, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
*

%
Burt með
sveit úr bæ
Fagna ber þeirri bráðsnjöllu hugmynd að
verslanamiðstöð rísi á Akureyrarvelli.
Grænn er ekki litur þéttbýlis; vilji fólk
njóta grænna grunda er auðvelt að
fara út í sveit, þar er nóg pláss
Það hlaut að koma að
því að skynsemin
næði yfirhendinni í
bæjarapparatinu á
Akureyri. Deyfð er
sögð hafa ráðið ríkjum í bænum
síðustu árin, fólki hefur ekki
fjölgað í höfuðstað Norðurlands
lengi - að minnsta kosti ekki að
neinu ráði - en svei mér ef
lausnin á vanda bæjarins er ekki
fundin. Meinið virðist að
minnsta kosti fundið og það er
vissulega fyrsta skrefið til lausn-
ar: bærinn er of grænn. Hefur
raunar lengi verið það og margir
talið það til prýði, en það er
auðvitað misskilningur þegar
betur er að gáð. Að allt sé vænt
sem vel er grænt á ekki lengur
VIÐHORF SSL,
Eftir Skapta 611 ,
Hallgrímsson svæðm, að eg
tali nú ekki um
útivistarsvæðið í Kjarnaskógi;
þetta er auðvitað allt til óþurft-
ar. Að engum skyldi koma þetta
til hugar fyrr! Grænt er
fráhrindandi. Og eftir að hinir
grænu framsóknarmenn eru
loksins komnir úr bæjarstjórn
er tímabært að taka af skarið og
útrýma sem mestu af grænum
svæðum í bænum.
Ekki er annað hægt en fagna
þeirri djörfu en jafnframt
bráðsnjöllu hugmynd að versl-
anamiðstöð rísi þar sem Akur-
eyrarvöllur er í dag. Að eyða svo
dýrmætu svæði undir íþrótta-
völl, fyrir fáeina lélega fótbolta-
menn sem enginn nennir að
horfa á, og enn færri
frjálsíþróttamenn, sem geta
heldur ekki neitt, er auðvitað út
í hött. Reyndar er með ólíkind-
um að svo stórt og þar að auki
grænt svæði skuli enn vera
óbyggt, næiri miðbæ menning-
arbæjar á borð við höfuðstað
Norðurlands. Tuttugustu öldinni
er um það bil að ljúka og enn er
ekki búið að byggja á öllum
mögulegum blettum í grennd við
miðbæinn!
Umsókn KEA Nettó og Rúm-
fatalagersins um að byggja tíu
þúsund fermetra hús á íþrótta-
vallarsvæðinu hlýtur að fá
jákvæða umfjöllun bæjaryfir-
valda á Akureyri. Hagkvæmnin
blasir við. Eitt lítið dæmi er að
frá bílastæði í grenndinni yrði
stutt í allar helstu menningar-
stofnanir bæjarins; í umrædda
verslanamiðstöð, á Amtsbóka-
safnið, áfengisverslunina og
Sjallann. Einn gjalli á gjöf
Njarðar er reyndar sá að fyrir
nútímamanninn er of langt fót-
gangandi í næstu kirkju. Það
vandamál mætti raunar leysa
með auðveldum hætti;
annaðhvort að breyta núverandi
áhorfendastúku knattspyrnu-
vallarins í guðshús eða þá að
prestarnir fengju inni í nýja,
fina húsinu. Messur gætu til
dæmis staðið yfir á verslunar-
tíma; fjallið kæmi sem sagt til
Múhameðs.
Verslun og viðskipti eru það
sem koma skal, eins og allir vita.
Réttast væri þar af leiðandi að
byggja fleiri verslanahallir en
þessa einu í bænum. Nýting
Lystigarðsins er til dæmis varla
svo mikil að ekki megi taka eins
og helminginn af honum undir
aðra starfsemi. Næg bílastæði
eru við Fjórðungssjúkrahúsið og
Menntaskólann. Garðurinn er
raunar ein af gersemum Akur-
eyrarbæjar, en nútíminn er jú
einu sinni þannig að fólki er bet-
ur við hús en gróður, ekki satt?
Hvort sem okkur líkar betur eða
verr. Líklega væri réttast að rífa
hafnaraðstöðuna líka, leggja nið-
ur sjávarútvegsfyrirta:kin og
kalla sjómennina í land. Versl-
unarrýmið á fótboltavellinum
verður svo stórt, verslanirnar
svo margar, að þeir hljóta að
geta fengið vinnu við afgreiðslu.
Og svo dunda Akureyringar sér
við það að kaupa hver af öðrum.
Með þeim hætti skapast
verðmætin eins og allir vita.
Akureyringar eru lélegir í fót-
bolta. Það er einföld staðreynd
sem þeir verða að sætta sig við
og því vitaskuld best að steypa
yfir aðalleikvang bæjarins. Það
er hvort eð er bara goðsögn að
þetta sé einn besti völlur lands-
ins, jafnvel sá besti. Þór og KA
mega muna sinn fífil fegri.
Framundan er tuttugasta og
fimmta sumarið síðan félögin
fóru að leika undir eigin merkj-
um eftir að Akureyringar hættu
að leika sameinaðir í nafni IBA
og þess er ekki hægt að minnast
með táknrænni hætti en að
byggja stórhýsi á vellinum. Ak-
ureyri er nú einu sinni helsti
þjónustukjarni á Norðurlandi.
En ekki ætla ég að leggja til
að afreksmönnum fortíðar verði
alveg gleymt. Afganginn af
steypunni sem fer í stórhýsið
mætti nota til að reisá styttu á
svæðinu af óþekkta knatt-
spyrnumanninum.
Ég held það sé staðreynd sem
enginn hefur þorað að nefna að
íþróttafélög gegna engu hlut-
verki öðru en því að vera baggi
á sveitarfélögum. Renna ekki
milljónir á milljónir ofan til
þessara félaga ár eftir ár? Eilífir
styrkir hingað og þangað. Svo er
hvert húsið af öðru byggt yfir
þessar fáu hræður í íþrótta-
hreyfingunni, engum til gagns.
Hverju skilar þetta til baka?
Engu. Ekki er uppeldishlutverk
hreyfingarinnar að minnsta
kosti upp á marga fiska. Nei,
líklega væri gáfulegra að verja
landrými til einhvers þarfara en
íþróttamannvirkja. Einhvers
uppbyggilegs. Væri ekki til
dæmis ákjósanlegt að breyta
KA-höllinni í spilavíti? Útlend-
ingar vilja miklu frekar koma til
norðursins fagra í því skyni að
leggja undir nokkrar evrur við
spilaborðið en margt annað. Það
kemur að minnsta kosti aldrei
neinn til að horfa á lélega fót-
boltamenn. En hvað skyldi vera
hægt að gera við Þórssvæðið í
Þorpinu? Kannski Jóhannes vilji
gera aðra tilraun og opna þar
Bónusverslun?
Grænt er litur strjálbýlis. Allir
sjá hve Ráðhústorgið fríkkaði
þegar grasbalinn var fjarlægður
á sínum tíma og grá og fógur
steinsteypan tók völdin. Akur-
eyri er nútímabær og á þvi að
vera grár. Vilji fólk njóta grænna
grunda er ekki tiltökumál að
skjótast út fyrir þéttbýlið. Nóg
er af plássinu hérlendis.
JÓN ÁRNI
JÓNSSON
+ Jón Árni Jóns-
son fæddist á
Akureyri 16.12.
1925. Hann lést á
Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri 7.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Jón Björn
Kristjánsson, f.
16.11. 1890, d. 22.11.
1962, og
Jónsdóttir, f.
1892, d. 23.2. 1974.
Systkini Jóns Árna
eru: María, f. 1918;
Kristján, f. 1919;
Mikael, f. 1922, d. 1984. Hálf-
systir hans samfeðra var Jónína,
f. 1908, d. 1996. Hálfbróðir Jóns
Árna sammæðra var Tryggvi
Jónsson, f. 1914, d. 1987.
Hinn 29. september 1951
kvæntist Jón Árni Maríu Páls-
dóttur, f. 26.5. 1928. Foreldrar
hennar voru hjónin Páll Einars-
son, f. 30.6. 1893, d. 5.1. 1983, og
Þóra Hólmfríður Steingríms-
dóttir, f. 17.10. 1897, d. 1.5.
1982. Börn Jóns Árna og Maríu
eru: 1) Páll, f. 1954, eiginkona
Kolbrún Björk Ragnarsdóttir, f.
1954. Þau eiga þijú börn. 2)
Lovísa, f. 1956, sam-
býlismaður Óskar
Þór Halldórsson, f.
1961. Þau eiga tvö
börn. 3) Steingrím-
ur, f. 1957, eigin-
kona Árún K. Sig-
urðardóttir, f. 1957.
Þau eiga tvö börn.
4) Jón Arni, f. 1962,
sambýliskona
Sigríður Stefáns-
dóttir, f. 1958. Hún
á tvö börn. 5)
Stefán, f. 1964, eig-
inkona Yean Fee
Quay, f. 1969. Þau
eiga eitt barn. 6) Þóra, f. 1969,
sambýlismaður Björn Halldórs-
son, f. 1969. Þau eiga eitt barn.
Jón Árni lauk fil.kand. prófi í
latínu frá Háskólanum í Lundi
1948, og prófi í þýsku frá
Háskólanurn í Heidelberg 1951.
Hann kenndi við Menntaskólann
á Akureyri 1948-1949 og 1951-
1985. Kennslugreinar: Latína,
þýska, danska og sænska. Hann
var aðstoðarskólameistari 1971-
Í973.
Utför Jóns Árna Jónssonar fer
fram frá Akureyrarkirkju í dag,
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
Þeir eru margir nemendurnir sem
Jón Árni Jónsson, tengdafaðir minn,
kenndi um dagana. Hans starfsvett-
vangur var Menntaskólinn á Akur-
eyri, fyrst og fremst gamla skóla-
húsið þar sem marrar svo vinalega í
gólfum þegar eftir þeim er gengið.
Gamla menntaskólahúsið var um-
gjörð dönsku-, sænsku-, þýsku- og
síðast _ en ekki síst latínukennslu
Jóns Ái'na. Eðli málsins samkvæmt
voru það umfram allt máladeildar-
nemendur við MA sem nutu upp-
fræðslu hans, en sökum þess að ég
fetaði braut félagsfræðinnar fékk ég
aldrei notið kennslu tengdaföður
míns í þá daga. Mörgum árum síðar,
þegar ég hóf sambúð með Lovísu
dóttur þeirra Jóns Árna og Maríu,
varð ég þeirrar gæfu aðnjótandi að
kynnast menntaskólakennaranum,
hans fjölþættu gáfum og einstöku
hlýju. Þrátt fyrir að vera sestur í
helgan stein, eins og það er kallað,
hélt tengdafaðir minn miklum og
góðum tengslum við sinn gamla
vinnustað. Hann fylgdist úr fjarlægð
með hvernig skólinn þróaðist og
efldist og gladdist yfir nýjum sigr-
um, til dæmis byggingu Hóla, hins
nýja og glæsilega skólahúss MA. Og
á meðan heilsan leyfði var með gleði
orðið við óskum um að spila á
píanóið á jólatrésskemmtunum
starfsmanna MA.
Jón Árni var nefnilega gæddur
tónlistarhæfileikum. Hann spilaði af
fingrum fram á píanóið og hafði orð
á því að hann væri heldur lélegur við
að lesa nótur. Enda þurfti ekki nótur
þegar latínukennarinn sat við
píanóið, fingur hans breyttu þekkt-
um lögum í sveiflandi djass svo unun
var á að hlusta. Og þegar verulega
var gengið á kraftana síðustu mán-
uðina fyrir andlátið hafði Jón Árni
orð á því að hann yrði forsjóninni
þakklátur fyrir ef hann bara gæti
náð þeirri heilsu að setjast við
píanóið og spila eilítið af fingrum
fram. Það gekk þó ekki eftir.
Tengdafaðir minn var bókamaður.
Hann leit á bækur sem ákveðna dýr-
gripi og þær bæri að umgangast sem
slíka. Barnabörnin voru með á
hreinu boðorðið um afabækumar.
„Þær eru ekki ætlaðar til barna-
leikja,“ sagði afi og brosti. Þetta
skildu börnin fullkomlega og afa-
bækur voru alltaf á sínum stað í hill-
unum. Það var hins vegar annar fjár-
sjóður sem afi lumaði alltaf á í eld-
hússkápnum og var sérstaklega
ætlaður barnabörnunum. Þessi fjár-
sjóður samanstóð af smartís, gúmmíi
og öðru lostæti. Oft hafði afi orð á
því að þessar gotterísgjafir til barna-
barnanna væru kannski ekki alveg í
takt við ströngustu uppeldisboðorð
foreldranna. Og svo hló hann.
Tengdapabbi lét ekki fréttatímana
framhjá sér fara og fylgdist vel með
heimsmálunum í gegnum svarta
viðtækið í eldhúsinu í Furulundi.
Mogginn var lesinn og sjónvarps-
fréttirnar voru á sínum stað. Oft
þegar fundum okkar bar saman vai'
skeggrætt um atburði dagsins, en
oftar en ekki rak tengdapabbi frétta-
manninn á gat.
Islenskt mál var honum hugleikið
og oft færði hann í tal við mig allar
þær ambögur sem því miður heyrast
á öldum ljósvakans. Sem gömlum
kennara var Jóni Árna annt um ís-
lenskuna. Hann gerði sér þó grein
fyrir og sagði reyndar stundum að
þróun málsins í hinar ýmsu áttir
væri óumflýjanleg. En tilhneiging
þorra þjóðarinnar til notkunar þágu-
falls í stað þolfalls þótti honum held-
ur slæm þróun, sem líklega væri þó
örðugt að koma í veg fyrir. Um-
hyggja tengdaföður míns fyrir móð-
ui’málinu kom vel fram í því
áhugamáli hans að ráða krossgátur.
Krossgátur í dagblöðunum voru
ráðnar eins og ekkert væri og sér-
stök krossgátublöð voru engin fyrir-
staða. Meira að segja krossgáturnar
í danska blaðinu Hjemmet voru
ráðnar án sýnilegra vandkvæða. Gát-
urnar í Hjemmet voru reyndar til
þess fallnar að halda við kunnáttunni
í skandinavískum tungumálum.
Það var mér sérstakur Jærdómur
og gæfa að eignast Jón Árna fyrir
tengdaföður. Hann átti í hugskotum
sínum ýmsar skemmtilegar frásagn-
ir, sem oft tengdust Menntaskólan-
um á Akureyri á einn eða annan
hátt. Stundatöflugerðin í MA vai' oft
nefnd, sömuleiðis leiklistarferð
menntskælinga til Siglufjarðar og
fræg Skagafjarðarferð nokkurra
samkennara, að ógleymdri trilluút-
gerðinni með Friðriki Þorvaldssyni
og síðar einnig Gísla Jónssyni og
Ama Kristjánssyni.
Hlýju átti tengdafaðir minn
ómælda og hennar hefur fjölskyldan
öll fengið að njóta í ríkum mæli.
Barnabörnunum var hann einstakur
afí sem þau munu alltaf minnast. í
gegnum tárin sagði sjö ára sonur
minn þegar honum voru færð þau
tíðindi að afi væri dáinn: „Hann var
góður afi.“ Og hann bætti við: „Nú er
afi kominn i annan heim þar sem er
engin mengun.“
Síðustu mánuðurnh' voru tengda-
fóður mínum erfiðir. Hann fór
síðastliðið vor til endurhæfingar á
Reykjalundi og átti þar góða daga,
en vitað var að lungun voru veik og
hjartað sömuleiðis. Á Reykjalundi
veiktist Jón Ái’ni og var fluttur á
Landspítalann. Þar var honum vart
hugað líf, en lífsneistinn var til stað-
ar og norður á Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri komst hann síðast-
liðið sumar og dvaldi þar til dauða-
dags. Fjölskyldan vill hér með koma
á framfæri innilegu þakklæti til
starfsfólks á Reykjalundi, Land-
spítalanum og lyflækningadeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri
fyrir einstaka umönnun og hlýju.
Friður guðs blessi kæran tengda-
föður. Hafðu þökk fyrir allt og allt.
Óskar Þór Halldórsson.
Elsku afí. Við vorum blómin í haga
þínum sem best fengu að njóta sín,
þáðum birtu og yl, nærðumst og
nýttum til vaxtar. Við þekktum ást
þína til okkai- afabarna þinna og líka
þrá þína eftir fyrstu fundum við nýj-
ustu sprotana. Við þekktum einnig
sorg þína yfir þeim fundum sem
aldrei fengu að verða. Jóhannes úr
Kötlum, skáldið sem þú kynntir fyrir
okkur, lýsir þessu vel í eftirfarandi
ljóði:
Og þegar dauðinn kemur segi ég ekki:
komdu sæll þegar þú vilt
heldur segi ég:
máttu vera að því að bíða stundarkorn?
Eg bíð aldrei eftir neinum
segir hann
og heldur áfram að brýna ljáinn sinn.
Þá segi ég:
æ lof mér að lifa fram á vorið segi ég
bara ofurlítið fram á vorið
því þá koma þessi litlu blóm þú veizt
sem glöddu mig svo mikið í vor eð leið
og hvernig get ég dáið án þess að fá að sjá þau
einu sinni enn
bara einu sinni enn?
Þökk fyi'ir allt sem við fengum í
malinn okkar.
Afabörnin.
Það er sumarkvöld. Rökki'ið er
ekki til, en galsi og gleði býr í þreytt-
um bai'nslíkömum. Við liggjum fjög-
ur saman í litlu hornherbergi, ég og
þrjú elstu börnin þín. Dagurinn var
einn endalaus leikur i barnmörgu
Brekkuhverfi. Fyrir litla sveita-
stelpu hrúgast myndh-nar upp,
skapa ringulreið og aftra ró og
svefni. Þú kemur í gættina, breiðir
sængurnar betur ofan á okkur öll og
biður Faðirvorið með rólegum söngl-
anda. Fyrst á íslensku, síðan á
latínu. Kyssir alla kollana, og eflaust
sérðu spennuna og óróleikann í litla
sumargestinum, finnur fyiir vöntun
á værð og öryggi. Að minnsta kosti
hvíslar þú í eyra mér: „Núna eri þú
líka litla stelpan mín.“ Svo ferðu út í
eldhúsið til hennar Maju þinnar,
færð þér kaffibolla, og við hljóðlegt
kvöldskrafið, bfldyn í fjarska og óm
kirkjuklukknanna á korters fresti
sigrar svefninn og værðin tekur völd,
því að ég er eitt af börnunum hans
Jóns Árna.
Bærinn var varla vaknaður úr
næturdvala. Vaðlaheiðin grúfði sig í
léttum flókum. Pollurinn djúpur og
tær. Hann spáði blíðu, og þú ætlaðir
þér á skak úti á fii'ði með tvo litla há-
seta um borð. Þykkar peysur, kaffi
hellt á brúsa, og þrammað af stað
með brauð og kremkex í köflóttri
tösku. Niðri í Sandgerðisbót er sum-
ardraumurinn, lítil trilla við taum.
Vélai'brambolt, olíubrúsi, alls konar
tilfæringar, og við dugguðum út á
spegilsléttan Eyjafjörð. Aflinn
ábyggilega tregur, en þeim mun
meiri kyrrð, selta og gjálfur. Vélin
sennilega í vondu skapi, og sí og æ
þurfti að taka kertin úr og núa þau
með sverum blýanti. Aldrei
efuðumst við börnin þín samt um, að
við kæmumst allra okkar ferða undir
verndarvæng eins albesta vélvirkja
landsins. Um kvöldið glæný soðning
með lifur og hrognum. „Aldrei verið
dreginn eins góður fiskur úr sjó,“ til-
kynnth' þú litlu hásetunum.
Lóðin þín var stór og slétt,
kartöflugarður í horninu, fullt af
hjólum framan við húsið og
uppskransaður bakki þar út af. Tvö
mörk og mikið traðk sunnan við
húsið. Þá lóð þurfti aldrei að slá, og
þrátt fyrir daglanga leiki, vítakónga,
bikarkeppnir, hverfiskeppnir og
hvað veit ég man ég bai'a einu sinni
efth' brotnum stofuglugga. Innan við
gluggana var umhyggja, mjólk, kex
og hlýja.
Litla systir mín var aldrei sumar-
gestur. Hún er nær yngri börnunum
að aldri, og nú vorum við flutt í
bæinn, svo að hún eignaðist þegj-
andi og hljóðalaust tvö heimili.
Annað var í númer þrjú, en hitt í ell-
efu. Þar fann hún ótakmarkað
öryggi, akkeri til vara. Ef eitthvað
bjátaði verulega á hjá okkur myndi