Morgunblaðið - 13.01.1999, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
+ Laufey Kjartan-
ía Björnsdóttir
fæddist í Reykjavík
21. september 1911.
Hún iést, í Reykja-
vík 2. janúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Björn Bjarnason, f.
20. júní 1884 í
Eystri-Tungu í
Landbroti í V-
Skaftafellssýslu, d.
8. aprfl 1957 í
V Reykjavík, verk-
stjóri hjá Kárafé-
laginu, fyrst í
Reykjavík og síðan í Viðey, og
Þorbjörg Asgrímsdóttir, f. 20.
september 1895 í Reykjavík, d.
14. desember 1964 í Reykjavík.
Systkini Laufeyjar Kjartaníu
voru: Hilbert Jón, f. 10. mars
1914, d. 19. nóvember 1974,
Bjarni Kristinn, f. 14. febrúar
1917, d. 26. mars 1992, Ásgrím-
ur Stefán, f. 14. desember 1922,
d. 13. febrúar 1995, Björn Kári,
f. 26. júlí 1927, d. 2. aprfl 1997
og Sigurður Guðni, f. 3. maí
1936.
Laufey Kjartanía giftist 1931
Magnúsi Runólfssyni, f. 4. júlí
1905, d. 23. febrúar 1988. For-
eldrar hans voru Runólfur
Magnússon, f. 1866 í Lykkju á
Kjalarnesi, d. 1955, og Guðrún
Laufey Kjartanía, föðursystir
mín, er látin. Minningarbrot um
hana hafa hrannast upp í huga mér
undanfarið og mig langar nú að
festa nokkur á blað.
Sagan um nafn frænku minnar
snart mig djúpt þegar ég heyrði
‘‘hana fyrst barn að aldri. Samkvæmt
henni þótti Birni afa Laufeyjarnafn-
ið fallegt og bað Þorbjörgu ömmu
um að fá að skíra stúlkuna Lauf-
eyju. Þorbjörg samþykkti það en
fékk að bæta Kjartaníunafninu við
því að Kjartan Haraldur Guð-
mundsson, hálfbróðir Þorbjargar,
sem dó 7 ára gamall 1911, vitjaði
systur sinnar oft í draumi þegar
hún gekk með Laufeyju.
Á árunum 1954-55 Ieigðu foreldr-
ar mínir hjá Laufeyju og Magnúsi á
Miklubraut 24 og þá kynntist ég
ýmsum nýjum hliðum á þeim.
Einkabílar voru fremur fátíðir þá
og ekki síður kvenbílstjórar! Mér
þótti merkilegt sem ungum polla að
' ' þau áttu bifreið og Laufey ók eins
og hetja um götur bæjarins. Ég
man að ég var mjög stoltur af
frænku minni fyrir vikið.
Guðmundsdóttir, f.
1874 í Auðsholti í
Biskupstungum, d.
1939. (Guðjón Frið-
riksson: Togara-
saga Magnúsar
Runólfssonar skip-
stjóra. Reykjavík
1983.)
Synir Laufeyjar
Kjartaníu og Magn-
úsar eru tveir: 1)
Magnús Óttar, f. 28.
nóvember 1931,
læknir í Maine,
Bandaríkj unum.
Hann kvæntist
Olínu Þóreyju Jónsdóttur, f.
1932, d. 1985. þau áttu Jirjú
börn: Gylfa Jón, f. 1955, Ottar
Guðmund, 1962, og Þóreyju, f.
1966. Seinni kona Magnúsar
Óttars er Carol Magnússon. 2)
Björn Haukur, f. 4. febrúar
1933, skipstjóri í Flórída,
Bandaríkjunum. Dóttir hans og
Bergþóru Sigríðar Sölvadóttur,
f. 1932, er Laufey, f. 1950.
Björn Haukur kvæntist Kristínu
K. Halldórsdóttur, f. 1937. þau
skildu en áttu þrjú börn: Hauk,
f. 1959, Magnús, f. 1962, d. 1996
og Kristínu Karólínu, f. 1964.
Utför Laufeyjar Kjartaníu fer
fram frá Fossvogskirkju í dag
og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Á árunum 1965-72 gekk Laufey
flesta morgna frá heimili sínu á
Miklubraut 24 og inn að Elliðaám
og aftur til baka. Á þessum árum
töldu margir að það væru aðeins
séi-vitringar sem gerðu svona. Ég
sá Laufeyju stundum á gangi og
dáðist alltaf að henni því að hún
hafði verið veik í lungum allt frá því
í spönsku veikinni 1918 og hún var
m.a. að styrkja þau í gönguferðun-
um. Laufey trúði á lækningamátt
hreyfíngar og skammaðist sín ekki
fyrir það.
Þegar Laufey var komin á Hrafn-
istu DAS, Laugarási, heimsótti ég
hana nokkrum sinnum síðustu árin.
Það hýrnaði alltaf yfir henni þegar
talið barst að lífinu í Viðey á milli-
stríðsárunum en hún varð alvarleg í
bragði ef vikið var að lífi hennar á
stríðsái-unum þegar Magnús sigldi
innan um öll vígtólin á Atiantshafi
og hún beið heima í kvíða og óvissu
með synina tvo. þessi stuttu samtöl
við hana veittu mér betri skilning á
ýmsu frá þessum tíma en viðamikl-
ar bækur.
Lífsbaráttan mótaði Laufeyju á
sinn hátt. Hún var sjálfstæð kona
og ákveðin. Laufey var snögg í fasi
og minnti mig alltaf á Björn, föður
sinn og afa minn. Hún lá ekkert á
skoðunum sínum en það var alltaf
stutt í hlýlegt bros.
Ég sendi sonum Laufeyjar Kjart-
aníu og fjölskyldum þeirra innilegar
samúðarkveðjur mínar. Ég sendi
einnig Laufeyju yngri og fjölskyldu
hennar dýpstu samúðarkveðjur.
Guð launi ykkur umönnunina á
Laufeyju Kjartaníu síðustu árin.
Sævar Hilbertsson.
Snemma á nýju ári hefur hún
Laufey Björnsdóttir eldri kvatt
þetta líf. Á þeim tímamótum langar
mig að minnast hennar og þakka
fyrir gengin spor. Hún fæddist 20.
september 1911, en var skráð 21.
september 1911, eða það sagði hún
sjálf, fyrsta barn foreldra sinna,
Þorbjargar Ásgrímsdóttur og
Björns Bjarnasonar. Björn faðir
Laufeyjar bjó og starfaði sem verk-
stjóri hjá Kárafélaginu í Viðey og
þangað hafði Laufey hlýjar taugar.
Hún gekk menntaveginn og fór í
Kvennaskólann.
Laufey giftist Magnúsi Runólfs-
syni skipstjóra og eignaðist með
honum tvo drengi, Magnús Óttar og
Björn Hauk.
Hún Laufey unni fjölskyldunni,
og eins og í þá daga voru húsmæð-
urnar heima að hugsa um börn og
bú, undu sér vel við hannyrðir, þrif
og heimilishaid. Hún puntaði sig
upp eftir hádegið og fékk sér
göngutúr, gjarnan með regnhlíf,
alltaf fin í tauinu og smart. Heimilið
á Miklubraut 24 var mikið myndar-
heimili og nóg til af öllu. Skipstjór-
inn sigldi öll stríðsárin og farnaðist
vel. I samtalsbókinni Togarasaga
Magnúsar Runólfssonar segir
Magnús skemmtilega frá lífshlaupi
sínu og miklum björgunarafrekum
sem hann lenti í á ævinni. Ég man
eftir breiðu brúnu leðurbelti, sem
hafði sérstakan heiðurssess uppi á
skáp í stofunni, og fékk að vita að
það átti liðsforingi sem tekið hafði
beltið af sér í þakklætisskyni fyrir
björgun úr hafi 15. september 1940.
Á jólunum 1950 eignast þau Lauf-
ey og Magnús sitt fyrsta barnabarn.
Björn Haukur eignast dóttur sem
þau fá í sína umsjá og litla jólabarn-
ið færir með sér mikla birtu og
gleði. Litia stúlkan hiaut nafnið
Laufey í höfuðið á ömmu sinni. Þær
mæðgur hafa alla tíð verið nánar og
góðar vinkonur. Maður Laufeyjar
yngi-i er Rúnar Guðjónsson og hann
hefur reynst Laufeyju eldri sem
hennar eigin sonur, eða eins og hún
sagði sjálf: „Hann hefði ekki verið
mér betri þótt ég ætti hann sjálf.“
Hún Laufey var sannkallað
hörkutól, allt skrúbbað í hólf og gólf
og glansandi póleraðar borð-
stofumublur sem komu sjóleiðina
frá útlöndum, kristallinn og silfrið
glansandi fagurt svo að glitti á það.
Hún var ein af fyrstu konunum sem
tóku bílpróf og ók um á dökkbláum
Hudson stífbónuðum eðalvagni,
Wauxhall- og Austin-bílum.
Ég verð að segja frá fiskibollun-
um hennar Laufeyjar sem voru al-
gjört sælgæti og sex ára vinkona
sem stóð í dyragættinni fékk að
smakka. Löngu eftir að hún Laufey
hætti að útbúa fiskibollur hringdi
ég í hana inn á Hrafnistu og bað um
uppskriftina af bollunum og hún
hafði engu gleymt. Og það var sko
engin sloruppskrift, eitt kíló ýsa,
þrír laukar, hakkað saman, salt,
pipar, múskat, lyftiduft, þrjú til
fjögur egg, hræra vel, hveiti, kart-
öflumjöl og mjólk eftir þörfum. Og í
hvert skipti sem ég geri fiskibollur
þá dettur mér hún Laufey í hug.
Á sjötugsaldri fékk hún
langömmubörnin sín til umönnunar,
Þorbjörgu Maríu og Magnús, börn
Laufeyjar yngri og í því hlutverki
stóð hún sína vakt á meðan stætt
var. Laufey yngri á líka Söru Ósk
og Laufeyju Rún sem sakna ömmu
litlu eins og þær kölluðu hana. Allt
þetta fólk hefur reynst henni vel og
hugsað til hennar í eilinni.
Hún var orðin löng gangan henn-
ar Laufeyjar og tími hvíldar kominn
eftir langan dag. Á Hrafnistu í
Reykjavík bjó hún síðustu árin og
var afar þakklát öllu því góða fólki
sem hugsaði vel um hana þar.
Hafðu hjartans þökk, kæra vin-
kona.
Gróa Einarsdóttir (Lóa).
En amma, ég átti alltaf eftir að
leigja þyrluna og fijúga með þig
vestur í Dritvík, þangað sem þig
langaði svo að koma einu sinni enn
áður en þú dæir, en það náðist ekki.
Kannski ert þú líka núna á ferðalagi
um alia gömlu staðina þína, búin að
horfa út á hafið vestur af Snæfells-
nesi og ert á leið út í Viðey, eða rölt-
andi um á Njálsgötunni með Sigi'íði
ömmu þinni. Nú, eða á leið niður á
bryggju að sækja afa í rauða
Terriplane Hudson-bílnum í 10
vindstigum.
Þú sagðir alltaf þegar eitthvað
var að, að það borgaði sig ekki að
gráta því þá skemmdi maður í sér
hjartað. Heilræðin þín, öil svo sönn
og sett fram á svo frumlegan hátt
eru kyndillinn minn. Þessi heilræði
sem sá einn kann sem hefur iifað
flest það sem lífið leggur manni á
herðar og tekið þátt í gleði og sorg-
um margra kynslóða afkomenda
sinna. Þú varst, ert og verður mín
fyrirmynd í mannþekkingu og
hjartagæsku, máttir ekkert aumt
sjá og varst alltaf jafn hrekklaus;
týndir aldrei barninu í þér, sama
hvernig skútan veltist. Það var
alltaf hjartað fyrst og fremst, það
varð að varðveita framar öllu öðru.
Þetta kenndir þú og kunnir líka bet-
ur en flestir sem ég hef þekkt.
Ég gleymi því aldrei þegar ég og
Davíð sátum með þér í stofunni á
Kleppsveginum og horfðum á
myndina um Gandhi. Við vorum
með það á hreinu að þú hefðir sofið
yfir myndinni í 3 tíma. En svo þeg-
ar Gandhi var fallinn fyi'ir hendi
morðingja, þá sagðir þú allt í einu:
„Já, svona eru mennirnir." Svona
varst þú: Heyrðir allt og skildir allt
og veittir ríkulega af visku þinni.
Það sem ég veit í dag af eigin
reynslu um heiminn er allt meira
og minna staðfesting á því sem þú
varst þegar búin að kenna mér.
Þannig að ekkert þarf í raun að
koma manni á óvart og heldur ekki
dauðinn.
Svo sjáumst við seinna og förum í
bæinn að kaupa okkur allt sem okk-
ur finnst best í búðinni, setjumst
svo upp á eldhúsborð með hrásalat
og sviðasultu og horfum út um
gluggann á Esjuna meðan við hlust-
um á leikritið í útvarpinu.
Ég hlakka til. Þín systa,
Þorbjörg María Omarsdóttir.
„Af barna munni og brjóstmylk-
inga býi-ðu þér lof‘ (Mt.21.16).
Nú er hún Laufey gengin úr jarð-
vistinni. Hún Laufey, sem var at-
orkusamasta kona sem ég hef
kynnst. Ekki var atorka hennar þó
þess kyns að fjölmiðlar teldu neina
ástæðu til að gera veður út af.
Aldrei var hún kjörin kona ársins,
enda gegndi hún engum trúnaðar-
störfum á hinum opinbera vettvangi
og hefði eflaust fussumsveiað við
hverri málaleitan um að hún hellti
sér út í slíkt. En þótt hún reyndi
ekki að troða sér fram til frægðar
og ódauðleika á landsvísu var hún
samt drottning. Og ríki hennar, það
var heimilið og fjölskyldan. í því
rfld fékk útrás meiri athafnagleði,
útsjónai'semi, umhyggjusemi, ósér-
plægni og elja, en margir, að
minnsta kosti, þeirra, sem fæddir
eru á seinni hluta aldarinnar, geta
ímyndað sér að komist yeti fyrir í
fari einnar manneskju. Á meðan sí-
fellt fleiri hrifust með straumum
tímans og urðu uppteknir af að
smjaðra fyrir eigin fávisku og hé-
góma og hlaupa eftir vindinum, stóð
hún eins og klettur og léði aldrei
máls þeirri hégilju, að heimilisstörf
væru engin störf og hefðu engan
hagnýtan tilgang. Hún ól upp og
annaðist þrjár kynslóðir og fór
aldrei fram á neitt sérstakt í stað-
inn. Henni nægði að gefa af sér.
Blessuð sé minning hennar.
Bergsteinn Ómar Óskarsson.
LAUFEY
BJÖRNSDÓTTIR
+ Matthías Einars-
son, Dvalar-
heimilinu Hjalla-
túni, Vík í Mýrdal,
var fæddur á Þóris-
holti í Mýrdal hinn
24. maí 1904. Hann
lést á Hjallatúni
hinn 3. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Einar
Finnbogason, f.
26.6. 1863, d. 17.8
1944 og Vilborg
Andrésdóttir, f.
1865. Eftirlifandi
eiginkona Matthías-
ar er Jónína Þórðardóttir frá
Hryggjum, búsett að Dvalar-
heimilinu Hjallatúni, f. 3.6. 1911.
^ Foreldrar hennar voru Þórður
Þorláksson, f. 22.2. 1880, d.
17.11. 1968 og Ingibjörg Tómas-
dóttir, f. 10.6. 1891, d. 7.10. 1937
Börn þeirra eru: 1) Ingibjörg
Við systkinin munum eftir afa
okkar frá því við vorum ung að
fcaldri þegar við komum í heimsókn
Guðríður, f. 27.2
1938, flugfreyja,
býr með Matthíasi
B. Sveinssyni. 2)
Einar, f. 12.5. 1944,
loftskeytamaður,
kvæntur Halldóni
Svanbjörnsdóttur.
Börn þeirra eru:
Guðný Jóna, Svan-
björn, Matthías og
Einar Freyr. 3) Kol-
brún, f. 8.11. 1948
verslunarmaður,
gift Birni Sæmunds-
syni. Synir þeirra
eru: Matthías Jón,
Sæmundur (látinn) og Ingi Már.
Barnabarnabörnin eru orðin 10
talsins á aldrinum 1-11 ára.
Matthías og Jóna bjuggu á
Víkurbraut 20, Nausthamri,
mestallan sinn búskap.
Utför Matthíasar fór fram frá
Víkurkirkju 9. janúar.
í Víkina og gistum í húsinu hjá
honum og ömmu á Víkurbraut 20,
Nausthamri. Alltaf kom afi á móti
okkur með útbreiddan faðminn um
leið og við renndum í hlað. Okkur
eru öllum minnisstæðar ferðirnar
sem afi fór með okkur útá verk-
stæði þar sem hann vann og tíndi
til spýtur og gaf okkur til að smíða
úr. Þetta var hinn mesti fjársjóð-
ur, ásamt þeim stundum sem afi
fór með okkur uppí Everest til að
smíða eða láta okkur fá hamar,
nagla, trélím og lána okkur önnur
verkfæri og kenna okkur að beita
þeim. Handlagnin sem afi bjó yfir
og verkkunnáttan sem hann miðl-
aði okkur hefur reynst okkur hið
besta veganesti. Þolinmæðin við
smíðaborðið og hefilbekkinn, og
hvað hann nostraði við hvert smá-
verk sem hann gerði, kenndi okkur
margt. Afa fannst mikilvægt að við
lærðum að tefla, en þær stundir
áttum við ófáar með honum og
alltaf var tími fyrir eina skák til
viðbótar. Þegar hætta var á heima-
skítsmáti varaði hann okkur við
eða hreinlega leit framhjá þeim
möguleika og endaði skákin jafn-
vel með sigri okkar. Það var varla
tii meiri heiður en að ná að vinna
afa í skák, og stundum sýndist
okkur hann glotta við þegar við
sögðum ömmu eða öðrum við-
stöddum frá stórafreki okkar.
Lunda- og fýlsveiðar voru afa kær-
ar og oft fórum við með honum
niður á sand til að kíkja eftir fugli.
Afi talaði alltaf mikið um það þeg-
ar hann var að útbúa lundaveiði-
kortin fyrir veiðitímabilið.
Allir bíltúrarnir sem voru farnir
þegar við dvöldum í Víkinni. Alltaf
var afi spenntur að koma með og
skoða sig um við Hjörleifshöfða,
útí Dyrhólaey, austur á Kiaustri
og um sveitina sína Reynishverfið
og að Skógum, já, hann var stoltur
af sinni heimabyggð, Skaftafells-
sýslunni. Alltaf var afi fínn til fara,
í jakkafötum og með hattinn sinn
og með góða lykt, jafnvel þegar
við fórum í tjaldútilegu hringinn í
kringum landið, ásamt ömmu og
foreldrum okkar, en þá var afi sjö-
tugur að aldri. Alltaf munum við
systkinin eftir því þegar afi hætti
að ganga til vinnu á hverjum degi
en fór þess í stað að hjóla á gamla
hjólinu sem hann málaði uppá nýtt
og smurði, kominn á áttræðisald-
urinn. Afí var afar upp með sér
þegar Vigdís var kosin forseti Is-
lands, en hann var afar stoltur af
því að kona væri orðinn forseti og
að hann hefði talað við hana sjálf-
ur þegar hún kom til Víkur. Afa
var gefin árituð mynd af henni
sem höfð var á heiðursstað í stof-
unni og fengum við ófáa pistla um
hvað Vigdís væri góð sem forseti.
Sérstaklega var afa minnisstætt
nú á síðari árum þegar flugmaður-
inn í fjölskyldunni kom fljúgandi
alla leið frá Reykjavík á litlu flug-
vélinni og lenti á flugvellinum í
Vík. Margir höfðu uppi efasemdir
um að hann fengist til að setjast
uppí flugvélina þegar á hólminn
væri komið. En annað kom á dag-
inn, afi hreinlega hljóp við fót og
vippaði sér inní vélina, 92 ára
gamall, og stafurinn fékk hvíld
þann sprettinn. Útsýnisflugið um
sveitina var afa mjög kært, sem
sást best þegar ellikerling fór að
gera sig breiða. Þá minntist hann
oft þessarar flugferðar.
Áfi var alltaf stoltur af kii'kj-
unni sinni sem hann smíðaði í Vík
og Skógaskóla, þar sem hann var
yfirsmiður, ásamt öllum öðrum
smíðum sem hann kom nálægt.
Allar byggingarnar sem hann skil-
ur eftir sig bæði í sinni heima-
byggð og í Reykjavík standa sem
minnismerki um hann í okkar
huga.
Ævikvöld elskulegs afa okkar
er á enda, hann lauk löngu ævi-
starfi sínu með miklum sóma, og
við viljum þakka honum samfylgd-
ina. Guð gefi ömmu styrk og
stuðning, hugur okkar er hjá þér,
amma.
Guðný Jóna, Svanbjörn,
Matthías og Einar Freyr.
MATTHIAS
EINARSSON