Morgunblaðið - 15.01.1999, Qupperneq 8

8 FÖSTUDAGUR 15. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SJÓMENN ættu nú að geta andað léttar nú þegar Ddri og co. eru komnir með réttu græjurnar.
Morgunblaðið/Sigurður Aðalsteinsson
Rjúpur í vetrarríki
Vaðbrekka, Jökuldal
Veturinn ríkir og er snjór liggur
yfir öllu dregur rjúpan sig í
byggð, að híbýlum manna, sér-
staklega þar sem einhver trjá-
gróður stendur upp úr snjónum.
Þar er hægt að fá eitthvað í sarp-
inn og njóta skjóls þar sem
mennirnir hafa reist mannvirki,
kannski ekki stór en nóg til að
skýla sér við eftir að hafa fyllt
sarpinn af því er til fellur í trján
um.
Spá tvöföldun á
notkun sæstrengs
á 12 mánuðum
HALLDÓR Blöndal samgöngu-
ráðherra skýrði frá því á ríkis-
stjórnarfundi á þriðjudag að því
væri spáð að jafnvel á næstu 12
mánuðum gæti fjarskiptaþörfin
um Cantat-sæstrenginn til ann-
arra landa tvöfaldast.
„Umferðin eykst svo mikið
vegna Netsins og annarra gagna-
flutninga. Er því óhjákvæmilegt að
vera vakandi í þessum efnum og
velta fyrir sér þeim möguleikum
sem eru á því að við getum áfram
haft fullnægjandi samband við um-
heiminn,“ segir Halldór.
Halldór sagði að til greina kæmi
að mæta aukinni flutningaþörf
með sæstreng eða með því að fara
aðrar leiðir.
„Ég taldi rétt að skýra hvernig
mál stæðu og án þess að fyrir
lægi tillaga um hvað gert skyldi.
Það stefnir 1 að ekki verði pláss
fyrir aukningu símaumferðar
með sama áframhaldi. En við er-
um þó ekki komnir inn á neitt
hættusvæði í tíma. Við höfum
nægilegt svigrúm til að bregðast
við. Einn möguleikinn er að
reyna að fá rými okkar í sæ-
strengnum aukið,“ sagði sam-
gönguráðherra.
Afplánunar-
föngum fækk-
ar í fangelsum
AFPLÁNUNARFÖNGUM í ís-
lenskum fangelsum hefur fækkað
undanfarin þrjú ár samkvæmt töl-
um ársskýrslu Fangelsismálastofn-
unar ríkisins fyrir árið 1997.
Flestir voru fangamir árið 1996
eða 118 og fækkaði niður í 96,3 ári
seinna og voru 91 árið 1998. Gæslu-
varðhaldsföngum hefur aftur á
móti fjölgað tvöfalt milli áranna
1996 og 1997, þar sem fyrra árið
var meðaltalsfjöldi gæsluvarðhalds-
fanga 6,3 en seinna árið 12,5. Árið
1998 var sambærileg tala 10,1
gæsluvarðhaldsfangi.
Stórfelld fjölgun hefur orðið í
fjölda daga í vararefsingu sekta frá
1996-1998, en skýringin á henni er
sú að 1997 vora settar reglur um
fyrirkomulag varðandi afplánun
vararefsinga fésekta í fangelsum.
Efni fyrir þá sem vilja hætta að reykja
Tannkrem,
tyggigúmmí o g
munnúði
Páll Guðmundsson
MARGIR strengja
þess heit um
áramót að hætta
að reykja en efndir vilja
nú verða minni hjá sum-
um en í upphafi stóðu
vonir til. I lyfjabúðum og
apótekum fást margs
konar vörur sem eiga að
hjálpa fólki til þess að ná
því markmiði að hætta
að reykja, enda eru
reykingar mikill heilsu-
spillir eins og kunnugt er
af fjölmörgum rannsókn-
um. Sumar þessar vörur
innihalda nikotín en aðr-
ar ekki. Talsvert hefur
verið fjallað um nikotín-
vörumar en minna um
hinar sem ekki innhalda
neitt slíkt. Lyfjafræðing-
ar hafa á reiðum höndum
upplýsingar um þau lyf sem fást
í apótekunum. Páll Guðmunds-
son lyfjafræðingur var spurður
um hvers konar efni væm í
þeim vömm sem ekki innihalda
nikotín en em auglýst sem
hjálpai'tæki til að hætta reyk-
ingum. Hvaða vörur skyldu
þetta vera og hver era hin virku
efni í þeim?
- Á boðstólum em munnúði og
tyggigúmmí frá fyrirtæki sem
heitir No Smokings, og ítalskt
tannkrem sem heitir
NIKOdent. Þetta er það sem ég
veit um að selt er hér á landi í
apótekum fyrir utan nikotínvör-
unar. I No Smokings era þrjú
virk efni sem um er að ræða.
Þau em Plantago major, sem er
unnið úr gróblöðum, Avena
sativa, sem eyði af hafraspíram,
þriðja efnið er HCA, sem er
hydroxysítrónusýra - sýra sem
er í sitrasávöxtum. Þessi þrjú
efni hafa öll hvert sinn eigin-
leikann. Þau hafa einnig hvert
sitt hlutverk í vörum No Smok-
ings. Rannsóknir benda til að
Plantago major eigi að draga úr
tóbakslöngun. Allar rannsóknir
sem farið hafa fram benda
sterklega til þess að svo sé.
Niðurstöður úr þessum rann-
sóknum gefa ástæðu til að þetta
efni sé rannsakað betur á vís-
indalegri hátt. Hvað snertir
Avena sativa þá hefur það ekki
verið rannsakað en reynsla
manna sýnir að það geti minnk-
að fráhvarfseinkenni þegar
reykingum er hætt. HCA hefur
lengi verið notað í megranar-
vörar til þess að draga úr hung-
urtilfinningu. Þetta
efni hefur mikið ver-
ið rannsakað af lyfja-
fyrirtækjum en
kannski ekki einmitt
þessi áhrif þess. Þeg-
ar fólk hættir að
reykja eykst oft hungurtilfinn-
ing hjá því, þess vegna er HCA
sett í munnúðann og
tyggigúmmíið.
- En hvað með tannkremið?
- I tannkreminu eru svokallaðar
ilmkjarnaolíur sem eiga að
valda því að líkaminn bregst
neikvætt við reykingalykt og
dregur því veralega úr ánægju
manna af að reykja. Ég hef eng-
ar rannsóknir undir höndum
sem sanna þessi áhrif en vitað
er að ilmkjarnaolíur hafa verið
notaðar við hinum ýmsu kvill-
um. Það á að verða víxlverkun
milli ilmagna og taugakerfis
sem valda því í þessu tilviki að
► Páll Guðmundsson er
fæddur 11. júlí 1958 í Reykja-
vík. Hann lauk stúdentsprófí
frá Menntaskólanum við
Sund árið 1978. Prófi í lyíja-
fræði lauk Páll frá háskólan-
um í Uppsölum árið 1985.
Hann tók við lyfjafræðistöðu
að námi loknu í Ingólfsapó-
teki í Hafnarstræti en varð
framkvæmdastjóri Ingólfs-
apóteks ehf. árið 1997. Hann
fékk lyfsöluleyfi í lyQabúð-
inni Kringlunni þriðju hæð
árið 1998. Hann er kvæntur
Elsu Mogensen hjúkrunar-
fræðingi og eiga þau þijá
syni.
reykingamanninum fer að finn-
ast lyktin af tóbaksreyk vond.
Það bendir margt til þess að
þegar fólk finnur lykt af ilm-
sterkum olíum geti það haft
áhrif á líkamsstarfsemi þess.
- Getur þú nefnt dæmi um bein
áhrif ilmolíu á fólk?
- Þær hafa til dæmis verið frá
alda öðli taldar virka róandi á
mannslíkamann.
- Hafa þessi umræddu efni
raunverulega eitthvað að segja
til þess að hjálpa fólki að hætta
aðreykja?
- Ég hef enga reynslu af þessum
efnum hér á landi enda era þau
mjög nýlega komin á markað-
inn. En rannsóknirnar á t.d.
Plantago major benda sterklega
til að þetta geti hjálpað. Þetta er
ágætis innlegg í þær aðferðir
sem notaðar hafa verið hingað
til, en það era margvíslegar
nikotínvörar. Hins vegar vilja
sumir ekki nota niko-
tínvörur til þess að
hætta að reykja
vegna þeirra nei-
kvæðu áhrifa sem
nikotínið hefur á lík-
amsstarfsemina.
- Hvaða áhríf hefur nikotín eitt
og sér á líkamann?
- Það getur valdið höfuðverk,
brjóstsviða og ógleði. Það hefur
líka mjög neikvæð áhrif á æða-
kerfið og hentar því kannski illa
því fólki sem á við æðasjúkdóma
að stríða. Aftur á móti era áhrif
reykinganna enn hættulegri,
þess vegna verður í hverju til-
viki fyrir sig að vega og meta
hvað gera skuli. Það er þrátt
fyrir allt mun betri kostur að
nota nikotínvörar en reykja.
Nikotínvörar hafa komið vel út
úr rannsóknum og hafa hjálpað
ótrúlega mörgum að hætta að
reykja.
Plantago
major á að
draga úr tó-
bakslöngun