Morgunblaðið - 14.04.1999, Blaðsíða 40

40 MIÐVIKUDAGUR 14. APRÍL 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Prósentur og
klukkustundir
Einna athyglisverðast er þó að innlent efni
á Stöð 2 var sent út í 751 klukkustund ár-
ið 1987 en var 678 stundir árið 1997. Á
sama tíma jókst árlegur útsendingartími
stöðvarinnar úr 3.660 í 6.272 stundir.
Frá Hagstofu íslands
er væntanleg áður en
langt um líður skýrsla
með tölfræðilegum
upplýsingum um ís-
lenska fjölmiðla og menningar-
starfsemi. Ymis tölfræði um sam-
setningu sjónvarpsefnis á undan-
förnum árum og áratugum, sem
þar hefur verið tekin saman, er
fróðleg svo ekki sé meira sagt og
segir meira en mörg orð um ís-
lenskt sjónvai’p.
Skoðum fyrst tölur um efnis-
lega samsetningu dagskrár sjón-
varpsstöðvanna fjögurra, Ríkisút-
varpsins-sjónvarps (1966-1997),
Stöðvar 2 (1987-1997), Sýnar
(1995-1997) og Stöðvar 3
(1995-1996). Arið 1997 sendi Rík-
Eftir Hávar
Sigurjónsson
issjónvarpið út í samtals 3.398
klukkustundir.
VIÐHORF Hlutfallsleg
skipting í efnis-
ílokka var eftir-
farandi: Fréttir
11,4, fræðsla,
listir, menning og vísindi 7,2,
kvikmyndir 13,1, annað leikið efni
16,2, íslenskt skemmtiefni 1,5,
íþróttir 16,7, tónlist 2,6, barna- og
unglingaefni 16,1, auglýsingar 5,8
og annað efni óskilgreint 9,4. Ef
tölur frá árinu 1970 eru skoðaðar
til samanbuj'ðar kemur í ljós að
innbyrðis hlutfoll dagskrárinnar
hafa breyst talsvert. Fréttir voru
þá 18,3%, fræðslu- og menningar-
efni 19,8, kvikmyndir 14,2, annað
leikið efni 21,2, innlent skemmti-
efni 6,8, íþróttir 9,2, tónlist 3,0,
bama- og unglingaefni 4,3 og
auglýsingar 3,2. Þetta ár var sent
út í samtals 1.049 klst. Hlutfallið
segir þó ekki alla söguna því vert
er að skoða hvernig aukningin í
útsendingarstundum skiptist á
milli flokka. Utsendingartíminn
hefur rúmlega þrefaldast en það
vekur óneitanlega athygli að í
klukkustundum hefur fræðslu- og
menningarefnið aukist einna
minnst, árið 1970 var heildar-
stundafjöldinn 208 en 1997 var
hann 241. Mesta aukningin verð-
ur á efni fyrir börn og unglinga
úr 45 stundum í 539. Ekki er
gerður neinn greinarmunur á
innlendu og ei’lendu efni í þessum
tölum. íþróttaefnið hefur einnig
aukist verulega, úr 97 stundum í
556 stundir.
Stöð 2 sendi út í samtals 6.272
stundir árið 1997. Þar af voru
fréttir í 312 stundir, fræðslu- og
menningarefni í 189 stundir.
Kvikmyndir voru í 1.499 stundir,
annað leikið efni í 1.194, innlent
skemmtiefni 109 stundir, íþróttir
314, tónlist 130, bama- og ung-
lingaefni 655, auglýsingar 1.861,
annað 9 stundir. Kvikmyndir og
auglýsingar standa því undir
meginhluta þess munar sem er á
heildarútsendingartíma þessara
tveggja stöðva.
Þegar dagski'ársamsetning
Sýnar er skoðuð kemur í ljós að
sent var út í 3.185 stundir árið
1997 eða nærri jafnlengi og Rík-
issjónvarpið. Þar eru engar frétt-
ir og fræðslu- og menningarefnið
fyllti 20 stundir af dagskránni.
Kvikmyndir voru sendai' út í 819
stundir, annað leikið efni í 775
stundir, ekkert innlent skemmti-
efni, íþróttir í 707 stundir, barna-
og unglingaefni í 15 stundir og
auglýsingar í 560 stundir. Annað
efni fyllti 25 stundir. Á Stöð 3 ár-
ið 1996 (síðasta heila árið sem
stöðin var starfrækt) var sent út
samtals í 3.500 stundir. Þar af
vom fréttir í 46 stundir, fræðslu-
og menningarefni í 350 stundir,
kvikmyndir í 616 stundir, annað
leikið efni í 1.572, íþróttir í 438,
bama- og unglingaefni 454, ekki
gefnai- upp auglýsingatölur og
annað efni var 25 stundir.
Lesandanum er sjálfum látið
eftir að draga ályktanir af þess-
um tölum en fróðlegt er í fram-
haldinu að skoða hvernig dagskrá
sjónvai-psstöðvanna skiptist eftii'
upprana og þá fyrst og fremst
hvernig innlent efni stendur
gagnvart erlendu. Hjá ríkissjón-
varpinu hefur hlutfallið verið
hvað hagstæðast innlenda efninu
í vil, var mest 40,8% árið 1974 en
var komið niður í 26,8% árið
1997. Stundafjöldinn gefur auð-
vitað aðra mynd og heldur já-
kvæðari, því á bakvið prósentu-
tölu ársins 1974 er 461 klukku-
stund en 1997 voi'u stundir af
innlendu efni 842. Uppruni dag-
skrárefnis ársins 1997 skiptist
þannig að 21,4% vora bandarískt
efni, 10,5% breskt, norrænt 3,1%,
4,7% annað evrópskt, 1,2
kanadískt og 1,9% ástralskt.
Þannig er efni frá hinum ensku-
mælandi heimi ráðandi eða slétt
35%. Atyglisvert er að hlutur
norræns efnis hefur minnkað
kerfisbundið í gegnum árin,
breskt efni hefur einnig farið
halloka og efni frá öði'um Evr-
ópulöndum sömuleiðis. Banda-
rískt efni hefur sótt nokkuð í sig
veðrið en flokkur efnis sem ekki
verður skilgreint eftir löndum
hefur vaxið einna mest, var 30,4%
árið 1997.1 þessum flokki er um
að ræða myndir og myndaflokka
sem framleidd eru af fleiri en ein-
um framleiðanda frá fleiri en einu
landi. Megnið af þessu efni er
engu að síður á ensku þótt upp-
runinn sé tæknilega á reiki. Hlut-
ur efnis á engilsaxnesku er því
ekki í fullu samræmi við beina
reynslu hins almenna íslenska
sjónvai'psáhoi'fnda.
Hlutur innlendrai' dagskrár á
Stöð 2 var 20,5% fyrsta ár stöðv-
arinnar (1987). Þetta hlutfall hef-
ur fai-ið minnkandi og var 12,4%
tíu árum síðar. Það ár (1997) var
hlutur bandai’ísks efnis 45,4,
bresks 8,3%, kanadísks 2,3%,
ástralsks 1,9, fransks 1,9 og ann-
að þaðan af minna. Oskilgi'einda
efnið var 25,2%. Stundafjöldinn á
bakvið hlutfallstölurnar segii' að
efni á ensku árið 1997 var sent út
í samtals 3.161 klukkustund hið
minnsta en þá eru ekki taldar
með 1.379 stundir af óskilgreinda
efninu sem vafalaust hefur að
mestu leyti verið einnig á ensku.
Einna athyglisverðast er þó að
innlent efni á Stöð 2 var sent út í
751 klukkustund árið 1987 en var
678 stundir árið 1997. Á sama
tíma jókst árlegur útsendingai'-
tími stöðvarinnai’ úr 3.660 í 6.272.
Innlend dagskrárgerð hefur því
augljóslega farið verulega halloka
á þeim bænum.
Sambærilegar tölur yfir Stöð 3
og Sýn era hreinlega dapurlegar.
Á Sýn var hlutfall erlends efnis
árið 1995 hrein 100%. Innlent efni
sótti þó aldeilis í sig veðrið og vai’ð
4,5% árið 1997. Samanlagt hlutfall
bandarísks og óskilgreinds efnis
var það ár 82,1%. Á Stöð 3 reis
vegur innlendrar dagskrár hæst
seinna árið sem stöðin var starf-
rækt en þá komst það í 5,3%.
Bandarískt og óskilgi’eint efni var
86,8%, breskt 4,6 og annað 3,3%
Meira síðar.
Hvers vegna Vinstrihreyf-
ingin - grænt framboð
ÞAÐ HAFA ýmsir
spurt mig að ástæðu
þess að ég skuli hafa
gengið til liðs við
Vinstrihi’eyfinguna -
grænt fi’amboð. Mig
langar að nefna til fá-
einar ástæður, þótt í
símskeytastíl verði.
Mér þykir sem
brýna nauðsyn beri til
þess að til sé virkt
stjómmálaafl með
skýrt afmarkaða
vinstristefnu, sem vOl
setja markaðshyggj-
unni skýrar skorður,
veita vökult aðhald til
vinstri og efla með
skilvii’kum hætti jöfnuð í kjöi’um og
lífsaðstæðum fólksins í landinu,
ekki sízt þeirra sem á bi-attann eiga
að sækja. Slíkt stjómmálaafl er
Vinstrihreyfingin - grænt fi’amboð.
Það er þjóðarnauðsyn að sem
mestur jöfnuður ríki meðal þegn-
anna og öllum sé tryggð réttlát
hlutdeild í þjóðai’auðnum. Sérhags-
munum og forréttindum peninga-
aflanna verður að víkja til hliðar.
Raunvemleg velferð þarf að ná til
allra, umvefja samfélagið allt. Þar
duga engar málamiðlanir hvað þá
sátt við hina grimmu auðhyggju
sem gleymir með öllu manngildinu
í eftirsókn eftir meii’i auði til ör-
fárra skilað. Vinstrihreyfmgin -
grænt framboð hefur hér skýr
skilaboð að flytja.
Tryggja verður að allir taki sinn
þátt í kostnaði við að standa undir
siðuðu menningarsamfélagi. Þar
verða allir að leggja fi’am sinn rétt-
láta skerf, jafnt fyrirtæki sem ein-
staklingar, þar sem þeir leggja
eðlilega til mest sem af mestu hafa
að taka. Verðug skil
allra til samfélags-
neyzlunnar skapa und-
irstöðu að velfei’ð allra
þegnanna. Það þarf að
framkvæma eðlilega
tilfærslu fi’á gi’óðafyr-
h’tækjum og hálauna-
aðli forréttinda og
sjálfskammtaði’a sér-
gæða til þess hluta
þjóðai’innar sem sann-
anlega hefur afskiptur
orðið í uppsveiflu efna-
hagslífsins að undan-
fömu. Sú er eindregin
stefna Vinstrihreyf-
ingarinnar - græns
framboðs.
Hverjum þjóðfélagsþegn þarf að
skapa lífvænleg skilyrði bæði til
fæðis, klæða og húsnæðis svo og
Stjórnmál
Mér þykir sem brýna
nauðsyn beri til þess,
segir Helgi Seljan, að
til sé virkt stjórnmála-
afl með skýrt afmark-
aða vinstristefnu.
ekki síður til að mega njóta mennt-
unar, menningar og frjórra tóm-
stunda sem og verða þar virkur
þátttakandi. Einungis jafnari
tekju- og eignaskipting meðal þjóð-
arinnar getur tryggt slíkt. Vinsti-i-
hreyfmgin - gi’ænt framboð hefur
þetta að einu meginmai’kmiði sínu.
Móta þarf og fylgja fram mark-
vissri stefnu í allri auðlindanýtingu
okkar með vir’ka umhverfisvernd
að leiðai-Ijósi. Á því byggist hagur
og heill þjóðai’innar á nýrri öld.
Auðlindir okkar verði nýttar í þágu
þjóðarheildar, en sérhagsmunum
og gróðabraski ýtt til hliðar.
Vinstrihreyfingin - giænt framboð
hefur fram að færa skýr stefnumið
í þessum málum til farsælla fram-
tíðai-lausna.
Vopnlausri friðelskandi þjóð ber
skylda til að standa utan hvers
konar hernaðai’bandalaga með til-
heyrandi víghreiðram vítt um ver-
öld. Þátttaka í þjóðavígum með
land sitt léð undir erlenda her-
þræla er frjálsri og óháði-i þjóð
ekki sæmandi. Henám hugans er
öllu hættulegra. Vinstrihreyfingin
- grænt framboð er með einarða
stefnu í þessum efnum, skilar
hvoi’ki auðu eða vill þjóna valdhöf-
um vígdrekanna.
Hornsteinn hvers sjálfstæðs
þjóðríkis er að tryggja sjálfstæði
sitt, andlegt sem efnahagslegt og
hafa ótvh-ætt forræði yfir auðlind-
um sínum til sjós og lands. Aðild að
Evrópusambandi óheftrar mark-
aðshyggju og skrifræðis felur í sér
afsal shks forræðis þar sem aðeins
er tekið við tilskipunum að utan.
Vinstrihreyfingin - grænt framboð
er algjörlega andvígt aðild að Evr-
ópusambandinu og því eiga unn-
endur íslenzkrar auðlindastefnu
auðvelt val.
Af öllum þessum ástæðum og
ótalmörgum öðram vefst það ekki
fyrir mér að velja 8. maí í vor.
Megi Vinstrihreyfingin - grænt
framboð verða sem flestra val.
Höfundur er fv. alþingism. Alþýðu-
handalagsins.
Helgi
Seljan
Oryrkjar, nú er
kjósum rétt
MÁLEFNI öryrkja
hafa verið í umræð-
unni í þjóðfélaginu frá
því í haust. Óryrkjar
minntu á sig við setn-
ingu Alþingis og síðan
við upphaf landsþinga
tveggja stjórnmála-
flokka. Sú aðgei’ð vakti
mikla athygli, og var
kominn tími til, því
kjör öryi-kja hafa verið
mjög léleg í mörg ár.
Ekki má setja enda-
punktinn hér því
áfram þarf að vekja at-
hygli á lélegum kjör-
um allt þar til að ein-
hverjar meiriháttar
leiðréttingar verða gerðar á al-
mannatryggingakerfinu.
Hér mun ég tala um örorku-
greiðslur, en ekki örorkubætur, því
við eigum að hætta að tala um bæt-
ur, sem eru bætur á bætur ofan.
Pi’ósentuhækkanir á örorkugreiðsl-
ur sem hafa vei’ið 3-7%, eins og
varð nú eftir áramótin. Slík hækk-
un á lága viðmiðun hækka lítið
heildargreiðslur. Þegar verið er að
hækka örorkugeiðslur á að hækka
þær í krónutölum, en ekki prósent-
um. Krafa hefur vei’ið frá öiyi’kjum
að hækka grannlífeyri um 20.000
þús. kr. í tveimur áföngum á yfii’-
standandi ári.
Það sem nú þarf að leggja
áherslu á er að vinna að því að
koma á fleiri skattþrepum. Hægt
væi’i að hugsa sér að lægi-a skatt-
þrep, frá því sem nú er, gæti verið á
laun undir 120.000 þús. kr. mánað-
artekjum. Svona aðgerð kæmi sér
best fyrir öiyi’kja og aðra láglauna-
hópa því þá þyrfti ekki að að greiða
skatta af launum sem
ekki er hægt að lifa af.
Á stefnuskrá
Vinstrihreyfingar
græns framboðs er
einmitt þessi áhersla,
að skattþrepið verði
ekki bara eitt eins og
nú er.
Helstu greiðslur til
einstaklings, sem met-
inn er með 75% ör-
orku, era örorkulífeyr-
ir, tekjutrygging og
heimilisuppbót, þessir
greiðsluflokkar . hafa
tvær mismunandi
tekjuviðmiðanir. Með
því verða áhrifin af
jaðarsköttum geysilega mikil, geta
farið upp í allt að 80% að teknu til-
liti til skatta og tekjuviðmiðana.
Kosningar
Krafa á að vera, segír
Sigurrós M. Sigurjóns-
dóttir, að einfalda allar
greiðslur til öryrkja,
og hækka þær töluvert
frá því sem nú er.
Sérstaka heimilisuppbót getur sá
einstaklingur fengið sem hefur
tekjur undir 60-70 þús. kr. á mán-
uði, hún skerðist króna á móti
krónu.
Hjón, sem bæði era metin með
75% örorku, hafa einungis örorku-
lífeyi’i, sem er 90% af óskertum ör-
orkulífeyri, og tekjutryggingu.
Sömu greiðsluflokkar eru greiddir
ef annað hjóna er metið með 75%
örorku, en greiðsluupphæðin er sú
sama og hjá einstaklingi.
Hér þarf að ráða bót á og ein-
falda þetta gi-eiðslukeifi. Viðmiðun-
ai-tekjur hjóna era tekjur þeirra
beggja samanlagðar og deilt með
tveimur. Þetta er mjög umdeilt at-
riði, að taka mið af tekjum maka,
krafan hefur verið að eingöngu eigi
að reikna út frá eigin tekjum.
Komið var til móts við þessa kröfu
fyrir síðustu áramót, en hefði átt að
ganga skrefið til fulls eða ákveða
hvenær ákvæðið yrði að fullu
afnumið.
Vorið 1996 kom fram í hópvinnu
innan Sjálfsbjargar að vinna ætti
að því að örorkugreiðslur væru
bara einn gi-eiðsluflokkur og ein
tekjutenging. Þetta væri langein-
faldast fyrir alla, bæði þá sem fá
greiðslurnar og einnig ríkið sem
innir gi’eiðslurnar af hendi.
Krafa á að vera að einfalda allar
greiðslur til öryrkja, og hækka þær
töluvert frá því sem nú er. Þetta
telja margir að sé það rétta, en
enginn hefur komið þessu í fram-
kvæmd. Einnig er krafa um að
koma á nýrri almannatryggingalög-
gjöf, sem er mjög brýnt. Umræða
um að koma henni á hefur staðið í
10-15 ár, en aldrei tekist að koma á
heildstæðri löggjöf, heldur eru sett-
ir plástrar hér og þar og því eru al-
mannatryggingalögin stagbætt og
varla hægt að vinna eftir þeim.
Höfundur er fomiaður Sjálfsbjargar
á höfuðborgarsvæðinu ogskipar 11.
sæti Vinstrihreyfingar - græns
frmnboðs á Reykjanesi.
Sigurrós M.
Siguijónsdóttir