Morgunblaðið - 14.04.1999, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MIÐVIKUDAGUR 14. APRÍL 1999 41
Förðun er
fag farðarans
ÁSTÆÐA mín fyrir
þessum skrifum er tví-
þætt. í fyrsta lagi,
hvað gerii’ farðari og í
öðru lagi ruglingur á
starfsheiti í tengslum
við þessa starfsgrein.
Farðari er sá aðili
sem hefur hlotið
menntun eða þjálfun
til að farða fólk fyrir
öll tækifæri þar sem
fólk vill líta sem best
út starfs síns vegna
eða persónulega.
Hönnun á gervum í
leikhúsi, kvikmyndum
og sjónvarpi eða hvað
annað sem fólki dettur
í hug. Farðarinn er sérhæfður í að
hanna útlit allt frá því að stúlka vill
líta út eins og átrúnaðargoð sitt úr
tískublöðunum yfir í að leikari geti
túlkað persónu á sannfærandi hátt
með aðstoð gervis. Förðunarnámið
er hvergi í heiminum lögverndað
fag. Kennsla fer fram í einkaskól-
um þar sem eingöngu er lögð
áhersla á andlitsformið, hvernig
draga má fram það fallega og hylja
það sem miður er eða öfugt, t.d.
öldrun, með samspili Ijóss og
skugga. Þetta er ekki ólíkt listnámi
í myndlistaskólum. Ættu því farð-
arar að flokkast undir listamenn
eins og enska starfsheitið bendir til
„Make up Artist“.
Förðun er frekar ung starfs-
grein á Islandi, er því ekki almennt
þekkt í hverju hún felst. Hér áður
fyrr var förðun helst sett í sam-
hengi við leikhúsin eða kvikmyndir
og sjónvarp. Þær voru titlaðar
„sminkur" eða förðunanneistarar
sem voru þá oftast yfinnanneskjur
förðunardeildar. Síð-
ustu tíu árin hefur
þetta starf orðið al-
mennara og fleiri aðil-
ar hafa lært fórðun,
annaðhvort erlendis
eða hér á landi, þar
sem einkaskólar hafa
verið starfandi í átta
ár.
Starfsheiti þeirra
einstaklinga sem ljúka
þessu námi hefur verið
á reki. Eldri starfs-
heiti hafa loðað við og
eru notuð en síðan var
orðið förðunarfræð-
ingur fundið upp og
átti það líklegast að
vísa í starfsheiti snyrtifræðinga
sem einnig fást við andlit á fólki
ásamt fórðun. En þarna fer mis-
Starfsheiti
Hvet ég alla sem starfa
í þessu fagi, segir Anna
Toher, að taka upp
starfsheitið farðari.
skilnings að gæta og núna er svo
komið að fólk ruglar saman förðun-
arfræðingi og snyrtifræðingi.
Öll starfsheiti sem enda á fræð-
ingur vísa í að viðkomandi hafi lok-
ið tilskildu prófi í ákveðnu fagi.
Snyi'tifræði er þriggja ára nám,
bóídegt og verklegt sem lýkur með
sveinsprófi. Ef viðkomandi ætlar
að fara út í eigin rekstur þarf að
ljúka meistaraprófi í meistaraskóla
Anna
Toher
til að öðlast meistaratitil. Þannig
verður viðkomandi fræðingur eða
meistari í löggildri starfsgrein.
Förðun er ekki löggild og getur því
hver sem er fengið leiðsögn og
starfað við þetta fag. Eg hef bent
mínum nemendum á að kalla sig
farðara og auglýsa þjónustu sína
undir því heiti, þar sem það er í
fullu samræmi við önnur starfsheiti
í íslensku máli svo sem eins og leik-
ari, málari, rakari, söngvari o.s.frv.
Ég spurðist fyrir um þetta orð hjá
íslenskri málnefnd og var fallist á
þetta orð þar sem það lýsir starfs-
sviðinu mjög vel og fellur vel að
málinu. Viðmælandi minn hvatti
mig eindregið að nota þetta orð og
fá aðra í faginu til að gera slíkt hið
sama.
Ég undirrituð rek fórðunarskóla
í Reykjavík undir nafninu Förðun-
arskóli Islands sem er elsti starf-
andi förðunarskólinn í dag. Námið
byggi ég upp samkvæmt franskri
fyrirmynd sem er viðurkennd út
um allan heim sem mjög tæknileg
og listræn förðun. Námið byggist
upp á verklegri þjálfun með sýni-
kennslum og æfingum. Skólinn er
níu mánuðir, tvær til þrjár annir
eftir því hvaða leið er valin. Sem
dæmi um stundafjölda og lengd
hverrar annar spannar grunn-
námið 13 vikur, samtals 326
kennslustundir. I lok hverrar
annar eru verkefni sem nemendur
þurfa að skila og standast lág-
markskröfur til að fá viðurkenn-
ingarskjal í hendur um að viðkom-
andi hafi lokið námi og uppfyllt
þær kröfur sem til þurfti. Ég út-
skrifa ekki fólk með titla eins og
fræðingur eða meistari þar sem
ekkert bóklegt próf fer fram. Því
hvet ég alla sem starfa að þessu
fagi að taka upp starfsheitið farð-
ari og hætta öllum ruglingi svo al-
menningur í landinu geti gert
greinarmun á snyrtifræðingi og
farðara.
Höfundur rekur Förðunarskdla
Islands.
Átök á Balkanskaga
ENN einu sinni hef-
ur soðið uppúr í átök-
um á Balkanskaga.
Loftárásir Nató og
múgmorð og hryðju-
verk, á ábyrgð
júgóslavneskra stjóm-
valda, hafa mjög verið í
fréttum undanfarið.
Landlaust og ofsótt
fólk hefur nú fengið
hæli á íslandi, það er
vel.
Eins og af fréttum
má sjá hafa viðbrögð
við loftárásum Nató
verið á ýmsa vegu. Al-
þjóðleg kirknasamtök
sem íslenska þjóðkirkj-
an á aðild að hafa sent frá sér yfir-
lýsingar og lýst skoðun sinni á at-
burðunum í Júgóslavíu og í Kó-
sóvó. Meðal þessara samtaka eru
Alkirkjuráðið, Kirknasamtök Evr-
ópu og Lútherska heimssamband-
ið. I yfirlýsingunum eru þau átök
sem nú standa yfir hörmuð og kall-
að er eftir því að samið verði um
haldbæi'a lausn á vandanum í Kó-
sóvó.
Því hefur verið haldið fram af
fomsturíkjum Nató að lofthemað-
ur gegn Júgóslavíu hafi verið eina
úrræðið, eftir að samningar náðust
ekki milli Serba og Kósóvóalbana.
Ekki skal gert lítið úr þeim skýr-
ingum. A móti hefur hins vegar
verið spurt hvort þeir sem þarna
bera ábyrgð háfi séð íýrir sér við-
brögð Serba gagnvart óvopnuðum
almenningi í Kósóvó, sem vandlega
hafa verið útmáluð í fjölmiðlum. Þá
hefur einnig verið spurt hvort Nató
hafi hugsað dæmið til enda. Verður
lofthernaðurinn einn til þess að
knýja fram ásættanlega niður-
stöðu, eða þarf að senda inn land-
her? Sú aðgerð myndi væntanlega
setja allt í bál og
brand á þessu svæði
og víðar í nágrenninu.
I ályktun
Lútherska heimssam-
bandsins eru hryðju-
verkin gagnvart al-
bönskum íbúum í Kó-
sóvó fordæmd; einnig
er fullyrt, að hernað-
araðgerðir einar og
sér muni ekki leysa
þau flóknu vandamál
sem þarna em til
staðar. Allt eins geti
þær orðið til þess að
styrkja stöðu valdhaf-
anna í Belgrad og
auka enn á ofbeldis-
og þjóðernishyggju; það djúp-
stæða mein sem elur af sér enda-
lausan hrylling og dauða.
Deilur milli þjóða og þjóðar-
brota á Balkanskaga eru ekki nýj-
ar af nálinni. Það er skelfileg stað-
reynd að tnimál og trúarafstaða
Stríð
Sagan kennir, segir
Þorbjörn Hlynur Árna-
son, að ofbeldi stöðvar
ekki ofbeldi.
hafa átt stóran þátt í því sem
mætti kalla lífsfjandsamlega þjóð-
ernishyggju.
Lútherska heimssambandið
gagnrýnir, líkt og margir fleiri, að
ekki skyidi fjallað um Kósóvódeil-
una á vettvangi Sameinuðu þjóð-
anna. Þau samtök em meginvett-
vangur til umfjöllunar um friðar-
og öryggismál í heiminum. Það er
ekki einfalt mál að grípa í taumana
og reyna að stöðva aðgerðir stjóm-
valda í sjálfstæðu ríki gegn þegn-
um sínum. Sameinuðu þjóðirnar
em þó væntanlega sá vettvangur
sem helst mætti búast við að gæfi
árangur. Nató fer í raun fram hjá
þessum vettvangi og tekur ein-
hliða ákvörðun um árásir, sem
enginn veit hvað kunna að leiða af
sér. Síðan hafa forseti Bandaríkj-
anna og forsætisráðherra Bret-
lands varið aðgerðirnar. I réttlæt-
ingum sínum hafa þeir reynt, líkt
og áður, varðandi Irak, að per-
sónugera vandann. Orðræður
þeirra lýsa eins og af ákveðnum
bamaskap; það þarf að ná vonda
kallinum, með öllum tiltækum ráð-
um, þá verður allt í lagi. Skyndileg
hugarfarsbreyting Milosevics eða
brotthvarf hans úr valdastöðu í
Belgrad mun í sjálfu sér ekki
skipta sköpum, því miður, meira
þarf að gerast svo unnt sé að
leggja undirstöðu að þjóðfélags-
skipan sem tryggir mannréttindi
allra þjóða á þessu svæði.
Staðan í Júgóslavíu nú er ömur-
legt dæmi um vanmátt alþjóða-
samfélagsins til að leysa alvarleg
vandamál. Full þörf er á víðtækri
samstöðu til að skapa ný viðhorf;
sáttmála sem tryggja að alþjóða-
lög og reglur dugi til að koma á
friði og réttlæti á átakasvæðum.
Lofthemaður Nató er nýjasta
dæmið af mörgum um hugarfar
eða afstöðu sem segir að hernaður
sé áhrifamesta aðferðin til að leysa
vandamál millum þjóða. Sagan
kennir, að ofbeldi stöðvar ekki of-
beldi. Meira púður er ávísun á
frekari skelfingu og dauða hinna
saklausu.
Höfundur er formadur stjórnar-
ncfndar Lútherska heimssambands-
ins um alþjóðlcg málefni og mann-
rcitindi.
Rauð fjöður
I anda Lions - í þágu aldraðra
Lionshrerfingin á ís-
landi stendur fyrir
landssöfnun um þessar
mundir undir merkjum
Rauðrar fjaðrar og
verður fénu er safnast
varið í þágu aldraðra. í
fyrsta sinn í sögu Lions
á Norðurlöndum er um
að ræða samnorræna
söfnun sem er í tilefni
þess að 50 ár era liðin
frá því að Lionsstarf
hófst á Norðurlöndum.
Verndarar norrænu
söfnunarinnar eru
Ólafur Ragnar Gríms-
son, forseti íslands,
Haraldur Noregskon-
ungur, Karl Gústaf,
Söfnun
Söfnunarfénu verður að
hluta varið til rann-
sókna á öldrunarsjúk-
dómum, s.s. Alzheimer,
segir Þórunn Gests-
dóttir, og einnig til
annarra verkefna sem
miða að því að bæta
aðbúnað aldraðra.
konungur Svíþjóðar, Henrik prins í
Danmörku og Matti Athisari, for-
seti Finnlands.
Söfnunarfénu verð-
ur að hluta varið til
rannsókna á öldranar-
sjúkdómum, s.s.
Alzheimer, og einnig
til annarra verkefna
sem miða að því að
bæta aðbúnað aldraðra
, en verkefnin eru fjöl-
mörg og krefjandi. Á
ári aldraðra hefur um-
ræða um bættan að-
búnað og meiri lífsfyll-
ingu eldri borgara
fengið jákvæða um-
ræðu og góðan hljóm-
grunn en jafnframt
leitt í ljós að víða eru
brotalamir í velferðar-
samfélaginu.
Lionshreyfingin hefur fengið
góða samstarfsaðila að verkefninu,
Félag eldri borgara í Reykjavík,
Landssamband eldri borgara, Fé-
lag aðstandenda Alzheimersjúk-
linga, Félag öldrunarlækna og heil-
brigðisráðuneytið.
I fyrri Rauðu fjaðrar-söfnunum
Lionshreyfingarinnar hafa lands-
menn ávallt sýnt jákvæð viðbrögð
og stuðning. Við vonum að sagan
endurtaki sig og að allir landsmenn
leggi öldruðum lið fyrir bættum
hag þeirra. Með söfnuninni sýnum
við eldri borgurum dagsins í dag,
þeim er lögðu grann að velferðar-
samfélaginu, virðingu og samhug.
Með framlagi til vísindanna leggj-,
um við vissulega hornstein að
bættum hag eldri borgara framtíð-
arinnar.
Höfundur er lionsmaður.
Þórunn
Gestsdóttir

Ný framsóknar
„Lmd“
FORSTJÓRI og eig-
andi Norðuráls er mikill
bjartsýnismaður, sbr.
viðtal 10. febrúar sl. í
Morgunblaðinu. Þegar
eitt stærsta álfyrirtæki
heims dregur saman
seglin og forstjórar
þess fyrirtækis fresta
eða afskrifa byggingu
álvera vegna lækkandi
álvers og tapreksturs,
þá hefur forstjóri Norð-
uráls uppi kröfur um
meiri orku og stækkun
verksmiðjunnnar. Jafn-
framt þessu er talað um
byrjunarerfiðleika og
óhægan fjárhag. Þess-
um óskum forstjórans
er tekið fagnandi af iðnaðarráðherra.
Hann ber fram frumvörp á Alþingi
um nýjar virkjanir við Þjórsá og
stofnai’ nýja framsóknar Lind við
Landsbankann, sem hann sem banka-
málaráðherra getur leiðbeint og
stefnumarkað. Landsvirkjun fær
aukin verkefhi til gerða uppistöðu-
lóna og skurðgraftar, svo verktaka-
fyrú'tæki þeirrar stofnunar og starfs-
menn og kontóristar hennai' geta
haldið áfram „hemaðinum gegn land-
inu“. Og þjóðin er látin borga hækk-
andi orkuverð til þess að Norðurál
geti aukið afkastagetu sína í fyrú'sjá-
anlegum taprekstri.
Efnahagseifiðleikar íyrirtækisins
verða efalaust leystir með líklegii
lánaíyrirgreiðslu úr þeirri nýju fram-
sóknar „Lind“ sem nefnist nú
„Landsbankinn - Framtak“.
Þannig rætast draumai' formanns
Framsóknarflokksins um „nýtingu
endumýjanlegra orkulinda. og aukna
álframleiðslu, þótt ekki verði af fram-
kvæmdum Norsk-Hydro á Reyðar-
firði í nánustu framtíð.
Það var mikill akkur fyrir foiystu-
lið Framsóknarflokksins að ná tang-
arhaldi á þjóðbankanum, þau tök geta
stuðlað að pólitískum árangri forystu-
manna flokksins á margvíslegan hátt.
Bjartsýni forstjóra
Norðuráls á sér kveikju
í tilhliðranarsemi iðnað-
ar- og bankamálaráð-
herra og rýmilegum
greiðslum fyrir orkuna
og stuðningi Landsvirkj-
unar, en eins og kimnugt
er byggist tilvera
Landsvirkjunar á orku-
þörf til stóriðju og jafn-
vel ef þörfin er engin, þá
er rokið í virkjunir eins
og Blönduvirkjun sællar
minningar staðfesti.
Forstjóri Norðuráls á
vissulega hauk í homi
þar sem er formaður
Framsóknarflokksins
með varaformanni og
hagsmunastofnunin Landsvirkjun og
þjóðbankinn undir yfirstjóm varafor-
manns Framsóknarflokksins. Hem-
Raforkuframleiðsla
Þjóðin er látin borga
hækkandi orkuverð,
segir Siglaugur Bryn-
leifsson, til þess að
Norðurál geti aukið af-
kastagetu sína í fyrir-
sjáanlegum taprekstri.
aðurinn gegn hálendinu og landinu
heldur áfram af fullum krafti. Og
kynslóðir framtíðarinnar verða
rændar þeim töfrum sem hafa hing-
að til verið aðall þessa lands, víðern-
um landsins og öllum hinum marg-
breytilegu „Hágöngusvæðum“ - um-
vheifisníðingar munu sjá fyrir því, ef
svo heldur fram sem horfh’.
Höfundur er rithöfundur.
Siglaugur
Brynleifsson