Morgunblaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 63

MORGUNBLAÐIÐ
BREF TIL BLAÐSINS
FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1999 63 1»
Botnlaus heimtufrekja
eða sjálfsagi réttiæti?
Frá Stellu Hrönn Jóhannsdóttur:
Á ÍSLANDI er jafnrétti til náms
lögbundið, en gífurlegur aðstöðu-
munur fólks til þess að sækja þenn-
an rétt sinn hefur skapað óréttlæti
sem erfitt getur reynst að bæta úr.
Hugsum okkur einstakling á
landsbyggðinni sem hyggur á nám
við HI. Hann reiknar með að vera
svo heppinn að fínna ódýrt húsnæði
og hefur hugsað sér að reka lítinn og
sparneytinn bíl. Miði hann við þær
tölur um lágmarks framfærslukostn-
að einstaklings og rekstur bifreiðar
sem Ibúðalánasjóður notar til út-
reiknings á greiðslugetu til íbúða-
kaupa lítur dæmið svona út:
Húsaleiga: 25.000 kr. Hiti, raf-
magn o.þ.h.: 10.000 kr. Bffl: 18.000
kr. Framfærsla: 28.000 kr. Kostnað-
ur á mánuði: 81.000 kr. Lágmarks-
kostnaður á ári: 972.000 kr. fyrir ut-
an skólagjöld, bækur og blýanta.
Einhver óþarfí? Gott og vel, selj-
um bílinn og sækjum um á stúdenta-
görðunum. Ferðakostnaður innan
bæjai- og utan er alltaf til staðar og
það komast ekki allir inn á stúdenta-
garða, fyrir utan að þai- þarf líka að
borga leigu og annan tilfallandi
kostnað. Það er því sama hvernig
þessi einstaklingur reiknar dæmið;
full námslán, sem eru nú 62.300
krónur á mánuði, nægja honum tæp-
lega til framfærslu, bffl eða ekki bffl,
leiguíbúð eða ekki leiguíbúð!
Þessi tiltekni einstaklingm’ er af
efnalitlu verkafólki kominn sem ekki
er vel í stakk búið til að styrkja hann
til náms þótt viljann vanti ekki. Hann
hefur því alla tíð unnið með sínu námi
til að létta undir með fjölskyldunni.
Hann er kominn langt fram yfir þau
frítekjumörk sem LIN setur og þar af
leiðandi á hann ekki rétt á nema örfá-
um krónum í námslán. Hann verður
því að halda áfram að vinna með skól-
Spurningar til
kirkjustjórn-
arinnar
Frá Gunnari Stefánssyni:
SVO hefur virst á síðustu árum að
þjóðkirkjan sé orðin svo hrædd við að
vera talin gamaldags og íhaldssöm að
hún sé tilbúin til að samþykkja ýmis-
legt til að þóknast fólki. Þjónar kirkj-
unnai’ vilja greinilega ógjaman and-
æfa „frjálslyndum nútímasjónannið-
um,“ sem svo heita í munni sumra, en
hafa á máli kirkjunnar oft verið
kennd við afhelgun (sekúlaríseringu).
Þrjú dæmi skal ég nefna: I fyrsta
lagi hafa mér fundist dauf viðbrögð
kirkjunnar manna við því að ókristin
ungmennafræðsla sé nefnd „borg-
araleg ferming". Hvemig sem ann-
ars ber að skilja það heiti skyldu
menn ætla að kirkjulegt hugtak eins
og ferming yi’ði ekki látið eftir til
slíkra nota. Þetta er ekki sambæri-
legt við „borgaralega giftingu", því
að gifting er ekki kirkjulegt orð með
sama hætti og ferming.
I öðm lagi hafa prestar iðulega í
seinni tíð staðið að hjónavígslum sem
settar eru á svið eins og „uppákom-
ur“, að því er virðist einungis til
skemmtunar. Brúðhjón fyrir vestan
létu þannig gefa sig saman um dag-
inn rennandi sér í skíðabrekku. Var
haft eftir brúðinni að þau hefðu beð-
ið með það í tíu ár af því að þeim datt
ekkert nógu sniðugt í hug í þessu
efni! Sýnir þetta tilhlýðilega virðingu
fyrir hjónavígslunni?
I þriðja lagi bauðst læknir nokkur
vestur á fjörðum til að taka að sér
5 prestsstarf. Ekki var því boði tekið
en lækninum leyft að halda popp-
messu um páskana og steig hann í
stólinn með miklum tilburðum að því
er sást í blöðum, íklaiddur prest-
hempu. Ég hef hingað til haldið að
samkvæmt kirkjureglum mættu ekki
aðrir skrýðast slíkum búningi en
vígðir menn. Er það misskilningur?
Fróðlegt væri að kirkjustjórnin,
og þá einkum prestur prestanna,
biskup íslands, léti frá sér heyra um
I þessi mál.
GUNNAR STEFÁNSSON,
Kvisthaga 16, Reykjavík.
anum þó að hann viti að það leiði af sér
minni tíma fyrir námið, hugsanlega
veiri námsái-angui’ og félagslega ein-
angnm, að ekki sé talað um að hann
heldur áfram að vera útundan hjá
LÍN. Á meðan hefur stór hluti náms-
manna á höfuðborgarsvæðinu kost á
því að búa við frítt fæði og húsnæði hjá
foreldrum sínum, þeh hafa oft á tíðum
rétt á mun hærri námslánum en þeir
sem reyna að standa á eigin fótum,
hafa þar af leiðandi mun meiri tíma til
að sinna náminu og eni líklegri til að
ná betri námsárangri. Oréttlætið er
því ekki aðeins fólgið í gífui’legum
kostnaði fyrir þá sem þurfa að sækja
skóla utan sinnar heimabyggðai’, held-
ur einnig í því að þeim sem em að
reyna að vera sjálfbjarga (eða eiga
þess ekki kost að vera á framfæri for-
eldra sinna) og vinna fyrir sér er
stöðugt refsað með því að þeim er
neitað um aðstoð í formi námslána
þegar þeii’ þurfa á henni að halda.
Þetta óréttlæti hefur skapað ákveð-
inn vítahring, því þegai’ ungt fólk á
landsbyggðinni sér fram á að böm
þess þurfi að ganga í gegnum sömu
erfiðleika við að afla sér menntunar
og mannsæmandi lífskjara þá hugsar
það sig tvisvar um áður en það flytur
aftur heim. Það leiðh aftm- til þess að
atvinnulífið „heima“ verðm- sífellt ein-
hæfara og þjónustan minni í réttu
hlutfalli við fólksflutninga úi- hérað-
inu. Sanngjarnh námsstyrkh gætu
hjálpað við að snúa þessari þróun við.
En hverjir eiga að fá styi’ki? Svarið
er einfalt; allh sem bera verulegan
kostnað af því að sækja nám utan
sinnar heimabyggðar. Vegalengdh
milli staða skipta í sjálfu sér litlu máli
því kostnaðurinn við að leigja og sjá
fyrir sér í öðm sveitarfélagi er sá
sami hvort sem einstaklingurinn
kemur fi’á Akranesi eða Egilsstöðum,
en það sem þarf helst að skoða er fé-
Iagsleg og fjárhagsleg staða þeirra
sem um styrkina sækja, þannig að
þeh sem búa við félags- og fjárhags-
lega erfiðar aðstæður fái hærri
styrki. Þá er nauðsynlegt að koma í
veg fyrir að hægt sé að misnota þessa
styi’ki með einhverjum hætti, því ég
veit dæmi þess að nemendur sem búa
nánast við hliðina á þeim fi-amhalds-
skóla sem þeh sækja, hafí flutt lög-
heimili sitt til ættingja eða kunningja-
fólks í öðram sveitarfélögum, til þess
eins að fá svokallaðan dreifbýlisstyrk
sem ætlaður er til þess að jafna ferða-
kostnað nemenda úr dreifbýlinu.
Fyrir mér er það réttlætismál að
allir eigi þess kost að afla sér mennt-
unar á jafnréttisgrundvelli, hvar á
landinu sem þeir búa. Mai’gir náms-
menn hafa borgað skatta og skyldur
til þjóðfélagsins árum saman þannig
að það er enginn að biðja um gjöf,
heldur réttlæti og raunverulegt jafn-
rétti til náms.
STELLA HRÖNN
JÓHANNSDÓTTIR,
formaður Vakningar, félags ungs Sam-
fylkingarfólks á Norðurlandi vestra.
Ókeypis lögfræðiaðstoð
í kvöld milli kl. 19.30 og 22.00
í síma 551 1012.
Orator, félag laganema
Málefni elcflri
borgara
Kosningafundir í Reykjavík
í dag kl. 17.30 mun
SPlY^óttir
þingmaður
flytja erindi í Kosningamiðstöðinni,
Skipholti 19.
Allir velkomnir
ÁRANGUR/ntALLA
Sími: 562-6353. netfang: x99@xd.is
Byggðastefna
í borg
Ráðstefna Reykjavíkurlistans um
skipulagsmál höfuðborgarinnar
laugardaginn 17. apríl kl. 13.00 - 16.30
í Norræna húsinu
Dagskrá
13.00-13.15 Skráning fundarmanna
13.15-13.25 Ráðstefnan sett
Guðrún Ágústsdóttir, formaður skipulags- og
umferðarnefndar Reykjavíkur.
Fyrri hluti
13.25 - 14.00 Reykjavík og höfuðborgarsvæðið
- svæðisskipulag
Hvert á borgin að vaxa?
Þurfa öll sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu
að vaxa í takt?
Höfuðborgin - landsbyggðin!
Framsögumenn:
Sigfús Jónsson, ráðgjafi og landfræðingur.
Sigurður Guðmundsson, forstöðumaður
byggðaþróunarmála Þjóðhagsstofnunar.
14.00 -14.35 Umræður og fyrirspurnir
Þátttakendur í pallborði auk framsögumanna:
Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarfulltrúi.
Stefán Thors, skipulagsstjóri ríkisins.
Gestur Ólafsson, arkitekt og skipulagsfræðingur.
14.35- 14.55 Kaffihlé
Seinni hluti
14.55 -15.40 Miðborgin og þróunaráætlun
Landfyllingar - umhverfismál.
Sambýli flugs og byggðar.
Áhrif landfyllinga á umhverfi og náttúrufar.
Framsögumenn:
Þorvaldur S. Þorvaldsson, skipulagsstjóri Reykjavíkur.
Trausti Baldursson sviðsstjóri vistfræðisviðs
Náttúruverndar ríkisins.
Trausti Valsson skipulagsfræðingur og
dósent við Háskóla (slands.
15.40 -16.15 Umræður og fyrirspurnir
Þátttakendur í pallborði auk framsögumanna:
Helgi Hjörvar borgarfulltrúi.
Álfheiður Ingadóttir iíffræðingur.
Guðrún Jónsdóttir arkitekt.
16.15 -16.35 Samantekt- ráðstefnuslit
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri.
Ráðstefnustjóri:
Sigrún Magnúsdóttir, formaður
borgarstjórnarflokks Reykjavíkurlistans.
Ráðstefnugjald 500 kr.
Allir velkomnir
REYKjAVÍKUR
LISTINN

-