Morgunblaðið - 18.05.1999, Blaðsíða 52

52 ÞRIÐJUDAGUR 18. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÉG HORFÐIá um-
ræður formannanna í
sjónvarpinu kvöldið
fyrir kjördag og
undraðist enn einn
ganginn hversu lítil-
sigld íslensk umræða
um utanríkismál getur
verið og er yfirleitt.
Þama sátu þeir Davíð
og Steingrímur J. og
kepptust við að halda
umræðunni á plani
kalda stríðsins. Þeir
tóku saman höndum
við stjómendur um-
ræðnanna um að
hnoða Samfylkingunni
á milli sín og Margrét
bar ekki einu sinni hönd fyrir höf-
uð sér.
Þeir félagar, Davíð og Stein-
grímur, fóm hvor með sína rulluna
sem allir kunna orðið utan að. Da-
víð sagði að það væri skylda okkar
að taka þátt í vamarsamstarfi vest-
y rænna lýðræðisríkja meðan Stein-
grímur hvatti til þess að Island
segði sig úr NATO og stæði utan
hemaðarbandalaga. Aðrir sungu
svo viðlagið sem er bara tilbrigði
við leiðarstefið. Þama örlaði ekki á
nýrri hugsun eða tilraun til þess að
færa umræðuna upp úr skotgröf-
unum í átt til nútímans.
Tveir merkisatburðir
Það vill svo til að í lífi NATO
hafa að undanfórnu orðið tveir
merkisatburðir sem hvor með sín-
*■ 'um hætti hafa orðið til þess að í
öðmm löndum ræða menn nú af
fullri alvöru tilvist og framtíð
bandalagsins. Þar á ég við loftárás-
imar á Kosovo og Serbíu og hálfr-
ar aldar afmælið. I erlendum blöð-
um sér maður fjallað um Kosovo-
málið á þeim nótum að þar muni
örlög NATO ráðast. Nái herflug-
vélarnar ekki viðun-
andi árangri í kross-
ferðinni gegn Milos-
evic muni þau öfl ná
undirtökunum sem að
undanfórnu hafa kraf-
ist þess að allt skipu-
lag og hlutverk NATO
verði tekið til endur-
skoðunar og bandalag-
ið jafnvel lagt niður í
núverandi mynd.
Sú umræða nær
langt út fyrir raðir
Samtaka her-
stöðvaandstæðinga í
öðrum NATO-ríkjum.
Hér á landi era kjós-
endur og stjómmála-
menn hins vegar einungis spurðir
hvort þeir vilji vera í NATO eða
ekki, aðrir kostir virðast ekki vera
til í stöðunni.
I Weekendavisen sem er sæmi-
lega frjálslynt og vandað danskt
íhaldsblað las ég um kosningahelg-
ina viðtal við Anders Fogh
Rasmussen, formann Venstre-
flokksins og arftaka Uffes Ellem-
ans Jensens. Þrátt fyrir nafnið er
Venstre sennilega lengst til hægri
af hinum borgaralegu flokkum
Danmerkur þótt hann eigi uppmna
sinn meðal góðbænda eins og ís-
lenski Framsóknarflokkurinn. En
Rasmussen þessi er í viðtalinu að
ræða um framtíð vamarsamstarfs
vestrænna lýðræðisríkja eins og ís-
lenskum hægrimönnum er tamt að
kalla NATO.
I máli hans kveður þó við annan
tón en hjá Davíð. Venstre-formað-
urínn vill stokka upp vamarsam-
starfið og gera það einfaldara og
skilvirkara en nú er. Hann vill að
Evrópusambandið leggi niður
stofnun sem nefnist Vesturevrópu-
bandalagið og var á sínum tíma
ætlað að vera vamarbandalag
NATO
í lífí NATO hafa að
undanförnu orðið tveir
merkisatburðir, segir
Þröstur Haraldsson,
sem hvor með sínum
hætti hafa orðið til þess
að í öðrum löndum
ræða menn nú af fullri
alvöru tilvist og framtíð
bandalagsins.
ESB-ríkjanna en það átti sitt
blómaskeið meðan fjandskapur
Frakka við NATO var hvað mest-
ur. Síðustu árin hafa staðið deilur
um framtíð þessa bandalags og
Danir ásamt fleiri ríkjum neitað að
taka þátt í störfum þess.
Framtíðarsýn Rasmussens er sú
að ESB verði hinn pólitíski armur
og NATO hinn hemaðarlegi armur
á vamarsamstarfi Evrópuríkja.
ESB geti svo styrkt samskipti sín á
pólitíska sviðinu við ríki á borð við
Noreg, Island og Tyrkland en sam-
bandið vestur yfir Atlantshaf fari
fyrst og fremst í gegnum NATO.
Óg þegar Rasmussen er búinn að
lýsa þessari framtíðarsýn tekur
hann fram að hann sé síður en svo
einn um hana, hún eigi vaxandi
fylgi að fagna meðal leiðtoga
NATO-ríkjanna. Það hafi meðal
annars komið skýrt fram á leið-
togafundinum sem haldinn var í
Washington í lok apríl í tilefni af
fimmtugsafmæli NATO. Rasmus-
sen bætir við þeirri hvatningu til
danska forsætisráðherrans að
hann leggi fram tillögu um að Vest-
urevrópubandalagið verði lagt nið-
ur strax nú í byrjun júní þegar
leiðtogar ESB hittast í Köln í
Þýskalandi.
Hvernig á þetta að vera?
Mér þótti athyglisvert að lesa
þetta viðtal vegna þess að þar vitn-
ar Rasmussen til leiðtogafundarins
í Washington sem þeir sátu báðir,
Davíð Oddsson og Halldór As-
grímsson. Ég hef hins vegar
hvorki heyrt þá né aðra sem þarna
vom minnast á þessar tillögur eða
að þeir hafi yfirhöfuð gefið það til
kynna að tilvist og hlutverk NATO
séu til umræðu á þeim fundum
sem þeir sækja fyrir okkar hönd.
Nú er ég ekki að segja að tillögur
Anders Foghs Rasmussens séu
þær einu réttu og að Islendingar
eigi að taka þær upp á sína arma.
Fjarri því. Ég tek þær bara sem
dæmi um það að alls staðar í Evr-
ópu og einnig í Bandaríkjunum og
Kanada em stjómmálamenn og al-
menningur að skiptast á skoðunum
um það hvemig beri að haga ör-
yggismálum þessa heimshluta að
kalda stríðinu loknu. I þessum um-
ræðum em langflestir þeirrar
skoðunar að full þörf sé á því að
koma á nýrri skipan, þó ekki væri
til annars en að koma á sæmilega
skýrri verkaskiptingu á milli
þeirra stofnana sem hafa tekið að
sér að gæta öryggis okkar. Þar em
nefndar til sögu stofnanir á borð
við NATO, ESB, Vesturevrópu-
bandalagið, Öryggis- og samvinnu-
stofnun Evrópu, Sameinuðu þjóð-
irnar og eflaust fleiri sem ég kann
ekki að nefna. Það ýtir enn fremur
undir þessar umræður að fyrrver-
andi aðildarríki Varsjárbandalags-
ins sáluga flykkjast nú inn í NATO
og fá færri en vilja að koma þang-
að inn.
Gæti Mogginn ekki...?
En það mætti ætla að við íslend-
ingar þyrftum ekkert að ræða
þessi mál. Okkur nægir að berja
hvert á öðm með gömlu kalda-
stríðsfrösunum. Kostirnir sem hér
virðast vera í boði er að vera óvirk í
NATO á forsendum Bandaríkja-
stjómar eða segja þig úr NATO og
senda herinn heim. Um annað þarf
ekki að ræða og sem betur fer fyrir
alla aðila er engin von til þess að
nein sátt náist. Ég velti því fyrir
mér þar sem ég sat undir spjalli
forystumannanna á föstudags-
kvöldið af hverju þeir Halldór og
Davíð gerðu ekki tilraun til þess að
leiða umræðuna inn á þær brautir
sem hún greinilega er á fundunum
sem þeir hafa verið að sækja að
undanförnu. Líklegast þótti mér að
það hentaði þeim betur að láta
Samfylkinguna og Vinstrigræna
kljást á gömlu nótunum. Svo getur
það líka verið að þeim hugnist ekki
sú framtíðarsýn að hlutverk ESB í
vamarmálum styrkist, þá gæti orð-
ið erfiðara að standa gegn aðild
okkar að því.
Islenskir fjölmiðlar eiga sinn
þátt í því að halda umræðunni á
þessu lágkúrulega plani. Þeir hafa
jafnlítinn áhuga á því að fylgjast
með alvarlegri pólitískri umræðu í
Evrópu og frambjóðendur í kosn-
ingabaráttu og geta þess vegna
ekki beint slíkri umræðu inn í
landið. Fjölmiðlamir finna fyrir
andúð Davíðs Oddssonar á því að
þeir taki fmmkvæði að slíkri um-
ræðu. Hún er ekki á dagskrá frek-
ar en svo margt annað sem Davíð
finnst óþægilegt að hafa til um-
ræðu.
Hvernig væri nú að Morgun-
blaðið tæki sig til og setti ein-
hverja menn í það að fylgjast með
umræðunni í Evrópu? Þá fengjum
við kannski vitræna umfjöllun á
borð við þá sem blaðið bar á borð
í umræðunni um virkjanir á há-
lendinu og gagnagrunn á heil-
brigðissviði, að þessu sinni um þá
kosti sem uppi em í öryggismál-
um Evrópu og Norður-Atlants-
hafsins.
Höfundur er blaðamaður.
UMRÆÐAN
Getum við ekki lyft þessu
upp á örlítið hærra plan?
Þröstur
Haraldsson

>
%
WÍé3Í‘Avxn 26“ fjallahjól,
stell Hi-ten Shock-Works,
Zone LT dempaú
24 gíra KT. 59.
800 26“ qallahjól, 21 gíra Grij
V-bremsur, karla- og kvennastell w.,
600 26“ flallahjól, 21 qíra
V-bremsur, karla- og kvennastell KT.
IRX200,

Shlft MRX 200,
RSiWflj&*Ml880 26“ fjallahjól,
21 glra Shimano ST-EF28 EZ Fre plu
Wheeler demparagaffall
:»y/W5.1^1800 26“ fjallahjól,
21 gíra Shimano ST-EF28 EZ Rre plu
karla- og kvennastell
Galaxy bamahjól. Fjöldi geröa. Verð frá lo*. 8.900fa
200 20" ?allahjól, 6 glra Grlp Shlft MRX-170 kr. 18.500,
Þekking Reynsla Þjónusta
Etto Esperito reiðhjólahjálmur,
viðurkennt öryggi, fjöldi lita 10*« 3.550,■
Bögglaberi kr. 2.290,*
Standari kr. 890,-
. Brettí kr.990,-
Rex bamastóll á
bögglabera,
viðurkennt öryggi.
Utir: Grænn,
fjólublár,
svartur.
kr. 6.500,-
Suðurlandsbraut 8 • 108 Reykjavík • Sími: 540 7000
Fax: 540 7001 • Netfang: falkinn@falkinn.is
W Hraðamælir kr. 1.990,