Morgunblaðið - 29.05.1999, Síða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MARGMIÐLUN
LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1999 49
Dýrt draumagæludýr
HVAÐ KOSTAR ÞESSI AIBO?
Á þriðjudag hefst sala á rafeindagæludýri Sony á Netinu.
Gæludýrið kallast Aibo, sem er skammstöfun á gervigreindarróbóta
upp á ensku, og getur brugðist á ýmsan hátt við eftir óskum eigandans.
Myndavél r— Augu (breyta um lit eftir skapinu)
Minniskubbur
(á stærð við tyggjópakka
- geymir stýrikerfi AIBO)
GETUR AIBO TJAÐ TILFINNINGAR?
Aibo býr yfir fjórum grunn eðlishvötum (ást, leit,
hreyfing, hleðsla) og frumstæðu tilfinningakerfi:
C3°0
. Reiði ")
AIBO gleðst...
... AIBO mæddur
HVAÐ FÆST FYRIR PENINGANA?
ERS-110 Sleöi Stjórnborð Rafhlöður Minniskubbur Bolti
(Aibo róbóti) (hleðslutæki) (fjarstýring) (og straum- (fyrir stýrikerfi (leikfang
breytir) og hugbúnað) Aibos) ,
Heimild: Sony
DRAUMAGÆLUDÝRIÐ er dýr
sem ekki þarf að hugsa um nema
þegar eigandinn er í stuði til þess,
dýr sem ekki hefur hátt og er
ekki á ferli þegar eigandinn vill
sofa, hægt er að slökkva á að vild,
er létt og meðfærilegt. Eina dýr
sem uppfyllt hefur slíkt er
landskjaldbaka, en best af öllu er
líklega að fá sér dýr sem er ekki
dýr, rafeindagæludýrið Aibo frá
Sony.
Á þriðjudag hefst á Netinu sala
á Aibo, sem er róbóti í hundsgervi.
Rafeindarisinn Sony framleiðir Ai-
bo og á vefsíðum fyrirtækisins, sjá
search.sony.co.jp/~backup/www-w
orld.sony.com/robot/top.html, er
því haldið fram að Áibo sé frá-
brugðinn öðrum róbótum í því að
hann sé tilfinningavera og geti tek-
ið sjálfstæðar ákvarðanir. Hið
sanna í þessum efnum er vitanlega
að í Aibo er tölva sem forrituð er
til að „sýna tilfinningar“. Aibo er
eins og hundur að sjá og getur
gengið eins og hundur, farið upp
og niður, fram og aftur, til vinstri
og hægri, og er með skott sem
hann getur sveiflað. Einnig getur
hann opnað kjaftinn og lokað.
Skynjarar gera að verkum að hann
getur brugðist við áreiti að utan.
100 MHz heili
I trjónu róbótans, nefinu, er
myndavél, hljóðnemar í eyrunum
og hátalari í kjaftinum. Heilinn er
100 MHz, 64 bita RISC örgjörvi
með 16 MB minni. Stýrikerfið kall-
ast Aperios og er úr smiðju Sony.
Á hausnum er snertinemi, augum
skipta um lit eftir því hvernig
„skapi“ skepnan er í og blikka á
mismunandi hraða eftir því sem
við á. Aibo getur gengið um 6 m á
mín.
Rafhlaðan dugir í 90 mínútur, en
það tekur um fjóra tíma að ná
fullri hleðslu, en sérstöð karfa
fylgir Aibo með raftenglum í og
þegar hann er lagður í körfuna
hlaðast rafhlöðumar. Sem stendur
leggst Aibo niður þegar rafhleðsl-
an er að verða búin en í næstu
gerð hans leggst hann sjálfur í
körfuna þegar hann finnur sér
þverra kraftur.
Hægt er að kenna Aibo að elta
ákveðna liti og með fylgir bleikur
bolti sem búið er að kenna honum
að elta. Ef boltanum er velt af stað
gengur Aibo á eftir honum. Þegar
hann er búinn að finna boltann
sparkar hann honum og eltir svo.
Apparatið getur sest niður eftir
skipun eða lagst, kvatt eða staðið í
afturlappirnar. Aibo á það einnig
til að lyfta öðmm afturfætinum og
gefa frá sér viðeigandi hljóð.
Gelt og geispað
Forritarar Sony hafa lagt mikla
vinnu í að gera hegðun Aibos sem
eðlilegasta og meðal annars hagað
málum svo að hann geispar öðra
hvoru, kinkar kolli til eigandans,
leggst á magann þegar honum
leiðist og sveiflar rófunni.
Sony hyggst selja róbótann að-
eins á Netinu og í takmörkuðu
upplagi. Þannig verða aðeins seld
2.000 eintök í Bandaríkjunum.
Engum sögum fer af hugsanlegri
sölu í Evrópu, en japanskir „dýra-
vinir“ fá 3.000 eintök. Á Netinu
verður einnig hægt að kaupa bún-
að til að semja eigin hreyfingar og
hegðun og aukaminni. Verð er
nokkuð á reiki, en verður líklega í
kringum 180.000 kr.
Mörkinni 3, sími 588 0640
casa@islandia.is
Stj órnmál
og tækni
„Hin venjulega manneskja,
meb sína eigin samvisku, sem svarar
sjálf einhverjum öðrum sem spyr
um eitthvað, og axlar beinlínis sjálf
ábyrgð, virðist vera að hverfa
úr heimi stjórnmálanna. “
Eitt af því sem virð-
ist ætla að verða
fyrir barðinu á
tæknimenningu
nútímans er lýð-
ræðið. Þetta er skoðun eins
merkasta stjórnmálamanns
samtímans, Václavs Havels,
forseta Tékklands.
Þetta er orðið með þeim
hætti, að almenningur á ekki
lengur kost á því að eiga sam-
ræður, augliti til auglitis, við
stjómmálamenn. Þess í stað,
segir Havel, era stjórnmála-
menn orðnir
VIÐHORF eins og leik-
----- braðurí
Eftir Kristján skringilegum
G. Arngrímsson sjónvarps-
þætti - sorg-
legum eða fyndnum eftir smekk
- sem maður horfir á en hefur
engin áhrif á framvinduna eða
afleiðingarnar.
Frá sjónarhorni stjórnmála-
mannanna séu kjósendur sömu-
leiðis orðnir fjarlægir - séu í
rauninni ekki annað en nafn-
laus múgur sem ekki tjái sig
nema í tölulegum skoðanakann-
ananiðurstöðum sem era með
öllu ópersónulegar.
Havel sækir fyrirmyndina að
eiginlegu lýðræði til vöggu lýð-
ræðishugsjónarinnar, hinna
forngrísku borgríkja, þar sem
almenningur og stjórnmála-
menn gátu hist og ræðst við á
markaðstorginu. Finna þurfi
leið til að endurvekja þessi
beinu samskipti í tæknisamfé-
lögum nútímans.
Havel segir: „Hin venjulega
manneskja, með sína eigin sam-
visku, sem svai’ar sjálf ein-
hverjum öðram sem spyr um
eitthvað, og axlar beinlínis sjálf
ábyrgð, virðist vera að hverfa
úr heimi stjórnmálanna. Stjórn-
málamenn virðast vera orðnir
að leikbrúðum sem bara sýnast
vera mannlegar og búa í risa-
stóru, fremur ómanneskjulegu
leikhúsi; þeir virðast vera orðn-
ir lítið annað en peð í risastórri
maskínu, eins og þeir lúti um-
fangsmikilli, sjálfvirkri menn-
ingu sem er farin úr böndunum
og enginn ber ábyrgð á.“
Havel hefur bent á það, að
vandinn við tæknimenninguna
sé helst sá, að tæknihugsun og
tæknilegar lausnir verði að
markmiði í sjálfu sér. Öllum
öðram gildum sé hafnað á þeim
forsendum að þau séu í rauninni
blekking - eða „ópíum handa
fólkinu“, eins og Marx mun hafa
sagt um trúna. En þörfin fyrir
frumgildi á borð við jafnrétti og
frelsi er bara alls ekki blekking,
þegar allt kemur til alls.
En það er ekki bara við
ómanneskjulega tækni að
sakast. Að minnsta kosti ekki á
litla f slandi, þar sem aðstæður
ættu - að því er virðist - að
geta verið hallkvæmar lýðræð-
inu. Stjórnmálamenn virðast
sumir hreinlega hvorki vilja
ræða málin við kjósendur
(nema ef vera skyldi jábræður),
né gefa sér tíma til að svara
spurningum, jafnvel á málefna-
legan hátt.
Þeir hafa að engu kröfuna
um umræður um málefni og ef
þeir fara út í umræður þá er
það oft á persónulegum nótum
þar sem meginatriðið er að
„hafa eitthvað á“ viðmæland-
ann, sem er þá álitinn „and-
stæðingur“, líkt og um væri að
ræða kappleik, en ekki sam-
ræðu. Svona lagað vinnur bein-
línis gegn hugsjóninni um lýð-
ræði.
Þannig virðast stjórnmála-
menn oft einungis hafa áhuga á
því að koma nú nógu vel fyrir í
fjölmiðlum - ekki síst með því
að sýnast málefnalegir - í þeirri
trá að það sé hin eina rétta að-
ferð til að ná í sem flest at-
kvæði í einu. Þannig eru stjórn-
mál orðin að tæknilegu við-
fangsefni sem hefur það inntak
eitt að ná völdum.
Þvi dettur manni stundum í
hug (vonandi vegna misskiln-
ings) að það sem vaki fyrir
stjómmálamönnum sé að kom-
ast í þá aðstöðu að þurfa ekki
að standa í þessu veseni, að
þurfa ekki að taka tillit til (mis-
gáfulegra) skoðana annarra. Að
komast í þá stöðu að geta svar-
að gagnrýnisrödd sem svo: „Ég
er ósammála þér.“ Án þess að
færa fram nokkur mótrök.
Þetta afdráttarlausa svar felur
í rauninni í sér, að úr því maður
er sá sem á endanum ræður, þá
þurfi maður ekki að veita mál-
efnalegt svar.
Það sem maður er þarna í
raunninni að víkja sér undan er
það sem Havel vék að: Að svara
sjálfur þeim sem spyr mann um
eitthvert tiltekið málefni eða
jafnvel gagnrýnir mann - nú
eða krefur mann um persónu-
lega ábyrgð á einhverju sem
maður kann að hafa klúðrað
illa.
En hvað er persónuleg
ábyrgð? Persónuleg ábyrgð er
fyrst og fremst það að veita
heiðarlegt svar við spurning-
unni: Af hverju? Jafnvel þótt
það svar feli í rauninni ekki
annað í sér en útskýringu á því
hvers vegna maður taldi það
sem maður gerði vera hið eina
rétta, þótt annað hafi síðar
komið á daginn. Og taka svo af-
leiðingunum.
Elie Wiesel segir frá því, í
bókinni Nóttin, er hann var
fangi í útrýmingarbúðum nas-
ista í síðari heimsstyrjöld, og
spurði ónefndan þýskan her-
mann þessarar spurningar: Af
hverju? Og hermaðurinn svar-
aði: „Það er ekkert ‘af því.“
Ekkert svar er látið uppi. Nú
má halda því fram með réttu að
óbreyttur hermaður verði ekki
krafinn um persónulega ábyrgð
á heilli helför. En stjórnmála-
maður sem víkur sér með þess-
um hætti undan því að svara
spurningunni, eða svarar henni
með „af því bara“, eða „af því
að ég ræð,“ víkur sér með því
undan ábyi-gð á því sem hann
segir og gerir.