Morgunblaðið - 29.05.1999, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1999 51
gæsungur, urriði sem hafði gengið
til sjávar og verið árum saman í
sjónum án þess að ganga aftur í
heimaána. Um þennan flsk hef ég
stundum hugsað annað veifið síð-
ustu áratugina og líklega var það
tilviljun að þegar ég var að sofna
kvöldið áður en Viggó dó hugsaði ég
með mér að ég þyrfti að gera mér
ferð í Borgarnes að spyrja hann
frekar út í gæsungana.
Rauðanes er hlunnindajörð og
það voru forréttindi að fá af eigin
raun að kynnast lífi og starfi fólks
til sveita. Eg sinnti að sjálfsögðu
heyskap einsog hver annar
sveitaki-akki, gerðist farsæll kúa-
rektor og um það er lauk hlotnaðist
mér sú upphefð að sjá einn ásamt
Ingveldi frænku minni, konu
Viggós, um að mjólka tuttugu belj-
ur í heilt haust. Það er mikil ábyrgð
að stýra fjósi og líklega mesta trún-
aðarstarfið sem ég hef gegnt um
dagana.
Eg vakti með frændsystkinum
mínum um vornætur yfir lömbum
sem voru að fæðast til að sprauta
þau gegn blóðsótt, og horfði upp-
numinn á þegar Viggó bóndi vandi
móðurlaus lömb eða tvílembinga
undir kindur sem höfðu misst sín
eigin. Eg eignaðist minn eigin bú-
stofn með strokukindinni Síru sem
Viggó gaf mér eitt sumarið og hún
skilaði mér síðan hraustu lambi á
hverju vori. Ég fékk að reka féð á
fjall og sitja í hnakki í næstum sól-
arhring.
Ég sinnti æðarvarpi árum saman
með Ingu frænku og lærði að meta
hve mikinn dún mátti taka úr
hverju hreiðri og hve mikið af heyi
var sett í staðinn. Ég steypti undan
svartbaknum og lenti einu sinni í
blóðugri styrjöld við nýorpið par
sem undi framgöngu minni í því efni
stórilla. Ég fór í sannkallaðar
háskaferðir inná yfirráðasvæði
kríunnar að sækja gómsæt egg
meðan stórskotaliðsárás hennar
dundi á eggjaræningjunum. Ég fór
með Viggó í lunda í Rauðaneseyj-
arnar þar sem fullorðni fuglinn var
háfaður en kofan tekin í holum sín-
um og var bitinn af lundalús þegar
við reyttum aflann heima í kjallara.
Ég var með þegar lagt var til atlögu
við gæsirnar sem eyðilögðu nýrækt-
ina og voru hafðar að sunnudaga-
mat í hefndarskyni.
Steinþegjandi fékk ég að liggja
með Viggó bónda fyrir sel sem kvið-
beit laxinn í netunum og saug úr
honum lifrina og horfði á hann
munda byssuna einbeittum höndum
áður en skotið reið í hausinn á
vargnum. Ég fór með til að vitja
selanótanna út við eyjar þar sem
kópar voru teknir þangað til Bardot
hin franska gerði þau hlunnindi að
engu og horði á Viggó verka skinnin
og spýta á mæni gömlu fjárhús-
anna. Það kom meira að segja fyrir
að við gengum á reka, þó vísast hafi
þau hlunnindi verið meiri fyrr á öld-
um enda frá því sagt í Egils sögu að
í Rauðanesi hafi kirkjuviðinn rekið
sem sonur Illuga rauða lét sækja til
Noregs í guðshúsið sem helgað var
Kólumkilla.
Ég fékk líka að fara með á Blíð-
fara gamla út undir Þormóðssker að
veiða þorsk og ýsu og renna fyrir
smálúðu og kola í sandinum úti á
miðjum Borgarfirði þar sem Viggó
vissi að flatfiskarnir sóttu í ferska
vatnið úr Hvítánni sem streymdi
fram fjörðinn miðjan. Ég náði meira
að segja þeirri upphefð að verða
laxarektor og vitja tvisvar á dag um
lagnirnar sem Rauðanesjörðin
mátti hafa í sjónum. Upp frá því
varð ég hugfanginn af þeim fiski og
hef líkast til eytt helsti miklum tima
heima og erlendis til að skilja hann
betur. Þannig má segja að vistin
með Viggó og fjölskyldunni í
Rauðanesi hafi ekki bara gert mig
að örlítið betri manni heldur líka
leitt mig í fyrsta skipti á vit þeirra
miklu fiska sem heilluðu mig með
þeim hætti að ég hef ekki enn losn-
að undan þeim galdri.
Það var ómetanlegt að fá með
þessum hætti að kynnast af eigin
raun lífi og starfi íslenskra bænda
og það voru forréttindi að fá að vaxa
úr grasi í námunda við Viggó og eig-
inkonu hans, Ingveldi Guðjónsdótt-
ur, sem lést fyrir nokkrum árum.
Árin sem ég var í hálfgildings upp-
eldi í Rauðanesi reyndust þau mér
einsog bestu foreldrar. Fyrir það
verð ég að sönnu ævarandi þakklát-
ur en veit að seint verða fósturlaun-
in að fullu goldin.
Ossur Skarphéðinsson.
Hann Viggó í Rauðanesi vinur
okkar er látinn.
Afi minn og amma í Borgarnesi
höfðu kynnst Rauðaneshjónunum á
fimmta áratugnum. Var ég svo lán-
samur að njóta góðs af þeirri vin-
áttu og fékk ég tækifæri til að kom-
ast í sveit í Rauðanesi. Dvaldist ég í
Rauðanesi sjö sumur og það var
stórkostlegt tækifæri að fá að dvelj-
ast hjá þessum elskulegu hjónum
og þeirra fjölskyldu á þessari ein-
stöku jörð.
Ýmis hlunnindi eru í Rauðanesi
og voru þau nýtt á þann hátt að gott
jafnvægi náðist við náttúruna. Má
þar nefna reka, lundaveiði, selveiði,
laxveiði, sem reyndar er ekki nýtt
lengur, og dúntekju. Á þeim árum
sem ég dvaldi þar var mjólkurfram-
leiðsla og stunduð nautgriparækt og
fjárbúskapur. Nokkuð erfitt var að
brjóta landið til ræktunar vegna
vandkvæða við framræslu.
Öll nýting og umgengni einkennd-
ist af stakri útsjónarsemi og ómælda
vinnu þurftu þau hjónin að leggja á
sig til að halda sitt bú, til að sjá sér
og fjölskyldu sinni farborða. Var
vinnudagur oft langur og álagið mik-
ið. Þrátt fyrir það gáfu Rauðanes-
hjónin sér tíma til að sinna ýmsum
félagsstörfum og ber þá helst að
nefna þátttöku Ingu í kvenfélaginu
og vinnu í sambandi við upphaf
byggingar elliheimilisins í Borgar-
nesi. Þá má nefna sameiginlegan
áhuga þeirra hjóna á frjálsum íþrótt-
um og reyndar öllu sem tengist
íþróttum og lögðu þau á sig talsverð
ferðalög til að vera viðstödd íþrótta-
viðburði og sækja íþróttakeppnir.
Viggó og Inga voru sérstaklega
samhent hjón og var virðing þeirra
hvors fyrir öðru og gagnkvæm
væntumþykja einstök.
Inga var talsvert yngri en Viggó
og lengst af heilsuhraustari en hann.
Viggó kenndi meina í öxl seinni árin,
sem háðu honum veralega.
í Rauðanesi kynntist maður
vinnusemi, reglusemi, útsjónarsemi
og hófsemi, m.a. hvað varðar nýt-
ingu lands, almennum bústörfum,
gestrisni, sanngirni, ástúð og kær-
leika. Öll sú reynsla og þekking,
sem maður fékk, var gott veganesti
út í lífið og fyrir ungling á uppvaxt-
arárum var það ómetanlegt.
Viggó hafði góða kímnigáfu og
kom oft með skemmtileg tilsvör.
Hann sá þjóðfélagið og ýmsar að-
stæður í mannlegum samskiptum
frá sjónarhorni sem ég hafði oft á
tíðum ekki velt fyrir mér áður.
Hann var stríðinn, en jákvæður og
umfram allt sanngjarn.
Það er erfitt að skrifa um Viggó
sérstaklega, því Inga og hann voru
svo náin að fyrir mér voru þau nán-
ast eitt.
I lífi sínu og starfi vora þau nán-
ast alltaf saman, sátt og nánast full
aðdáunar hvort á öðra. Var missir
Viggós mikill þegar Inga féll frá og
þori ég að fullyrða að það vora erf-
iðustu tímar í lífi hans.
Spor mín í bæjarhúsið í Rauða-
nesi vorið 1963 vora ein mestu
gæfuspor í mínu lífi og mun ég alla
ævi hugsa með þakklæti til Rauða-
neshjónanna fyrir þeirra þátt í upp-
eldi mínu og þau tækifæri sem þau
veittu mér. Sú vinátta sem stofnað-
ist milli foreldra minna og Rauða-
neshjónanna tel ég að hafi verið
þeim öllum mikilsverð.
Þrjú böm þeirra hjóna hafa
stofnað og rekið bú í Rauðanesi en
tvö sinna öðrum störfum. Hafa
tengsl mín við þau og fjölskyldur
þeirra, sem sprottin era af veru
minni í Rauðanesi, verið mér og
fjölskyldu minni ómetanleg og gefið
okkur innsýn í hugsunarhátt og að-
búnað fólks sem býr við aðstæður
sem eru frábrugðnar aðstæðum
borgarbúans.
Við sendum börnum Viggós og
fjölskyldum þeirra innilegar samúð-
arkveðjur.
Garðar Briem og fjölskylda.
HÖRÐUR
ÞORSTEINSSON
+ Hörður Þor-
steinsson út-
gerðarmaður fædd-
ist í Gröf á Grenivík
18. mars 1930. Hann
lést á hjúkrunar-
heimilinu Seli á
Akureyri 14. maí
síðastliðinn. Hann
var sonur hjónanna
Þorsteins Jónasar
Ágústssonar og
Kristínar Geirínu
Jakobsdóttur. Yngri
bróðir hans, Jakob
Ágúst skipstjóri,
var fæddur 30. sept-
ember 1931 en lést 7. maí 1998.
Árið 1959 kvæntist Hörður
Þórgunni Ingu Sigurgeirsdóttur
Geirfínnssonar og Sólveigar
Hallgrímsdóttur. Böm þeh'ra
eru: 1) Þorsteinn
Ágúst, fæddur 1954,
kvæntur Sóleyju
ísaksdóttur og eiga
þau þijár dætur, en
hún átti tvær dætur
áður. 2) Sigurgeir,
fæddur 1955, kvænt-
ur Helgu Sigríði
Helgadóttur og eiga
þau tvær dætur. 3)
Kristín Helga, fædd
1958, gift Bimi
Ingasyni og eiga þau
þijú börn. 4) Hafdís,
fædd 1961. Sambýl-
ismaður hennar er
Guðmundur Rafn Guðmundsson
og eiga þau tvö böm.
Útför Harðar fer fram frá
kirkjunni á Grenivík í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Þegar mér barst andlátsfregn
Harðar Þorsteinssonar kom hún
mér bæði á óvart og ekki á óvart.
Ég hafði Mtið inn til hans rétt sem
snöggvast á kjördag og fundið að
það var þyngra yfir honum en síð-
ast þegar við sáumst. En þá hafði
líka verið hátíð í bæ. Það var á tón-
leikum Kristjáns Jóhannssonar í
íþróttaskemmunni. Þegar söngv-
arinn hefur sig upp á háa c-ið
breytist Grenivík í stórborg og
leggur undir sig lönd og álfur. I
þessu sjávarþorpi finnur hann
samhljóm í brjósti hvers einasta
manns. Og Hörður var þar engin
undantekning. Þess vegna breytast
hljómleikarnir í minningunni í
helgistund í aðdragandanum að láti
vinar míns. Ég finn fyrir nokkrum
klökkva en sú tilfinning er sterkari
að loksins hafi hann fengið hvíldina
eftir fimmtán ár. Þá hafði hann far-
ið suður og lagst inn á Borgarspít-
alann þar sem hann beið þess að
gerð yrði aðgerð á höfði hans. En
Hörður fékk hita svo að læknarnir
hikuðu í von um að hitinn myndi
minnka. En það gerðist ekki. Svo
varð um seinan að fara í aðgerðina.
Hversu sönn era ekki þessi orð í
Hávamálum:
Örlög sín
viti enginn fyrir
þeim er sorgalausastur sefi.
Það er fallegt á Grenivík og
glöggt gestsaugað sér undir eins
að þar býr dugnaðarfólk sem kann
að bjarga sér. Upp úr síðustu alda-
mótum hófst þar vélbátaútgerð
þegar þeir Oddgeir Jóhannsson á
Hlöðum og Stefán Stefánsson í
Miðgörðum keyptu Víking.
Skömmu síðar bættist Frosti í hóp-
inn en eigandi hans var Ágúst
Jónsson í Gröf. Björn Ingólfsson
skólastjóri, sem er allra manna
kunnugastur útgerðarsögu Greni-
víkur, kallar þessa þremenninga
feður Grenivíkur í gamni og alvöra.
Ástæðan er vitaskuld sú að vél-
bátaútgerðinni fylgdu margvísleg
umsvif, úthaldið varð lengra og afl-
inn meiri. Og þeir gerðu það ekki
endasleppt gömlu mennirnir því að
niðjar þeirra hafa síðan mótað at-
vinnusögu Grenivíkui' sterkum
dráttum og hvarvetna getið sér orð
fyrir dugnað og þrek.
Frá öndverðu hefur útgerðin á
Frosta gengið vel og einkennst af
dugnaði, aflasæld og reglusemi.
Skuttogari hefur tekið við af fyrsta
vélbátnum og fjórði ættliðurinn
stendur við stýrisvölinn. Bræðurn-
ir Þorsteinn og Guðjón unnu að út-
gerðinni með föður sínum, Hörður
og Jakob með sínum föður og nú
era tveir synir Harðar um borð í
Frosta, Þorsteinn skipstjóri og
Sigurgeir vélstjóri.
Árið 1974 markar þáttaskil með
því að þá var stofnað hlutafélagið
Frosti um kaup á 29 tonna nýjum
Vararbát með sama nafni. Hluthaf-
ar voru fimm: Inga, Hörður, Jakob,
Þorsteinn og Sigurgeir. Það hafði
alltaf verið skýr verkaskipting milli
bræðranna. Þegar hér var komið
sögu var útgerðin orðin svo um-
fangsmikil, að Hörður fór í land og
sá um aðdrætti og fjárreiður.
Fyrstu árin var gert út á línu frá
Grenivík og var í mörgu að snúast
og um margt að hugsa. Herði fórst
það vel úr hendi eins og vænta
mátti, átti traust allra þeirra sem
við hann skiptu og mátti ekki
vamm sitt vita. Jakob var skip-
stjórinn, kunnur aflamaður og mik-
ill sjómaður. Samstarf þeirra
bræðranna var náið og vináttan
djúp og einlæg. Eiginlega er ekki
hægt að láta hugann reika til ann-
ars þeirra án þess að hinn sé óðara
kominn á vettvang.
Heillastjama skein yfir Gröf þeg-
ar Hörður gekk að eiga Ingu Sigur-
geirsdóttur. Hún bjó manni sínum
gott heimiM og gekk í öll verk eftir
því sem þurfti. Bömin era sömu
dugnaðarforkamir, gæfufólk í sínu
fjölskyldulífi. Svo féll skugginn á
bæinn þegar Hörður lamaðist og
átti ekki aftm'kvæmt. Árin hafa
verið löng og ströng og auðvitað
engin leið að sætta sig við slíkt
hlutskipti, sem var óbærilegt til að
byrja með, en Herði lærðist þoMn-
mæði með áranum. Það var líka vel
um hann hugsað. Og Inga, Jakob
og börnin alltaf nálæg. Þegar Hörð-
ur fékk áfallið vora þau hjónin farin
að hafa það frjálsara en áður og
horfðu til þess að geta litið upp úr
önnunum og bragðið sér af bæ. Nú
vora Ingu lagðar nýjar skyldur á
herðar og hún bar þær vel þessi
mikla og góða kona.
Þessar línur bera þér Inga,
bömunum og fjölskyldunni djúpar
samúðarkveðjur okkar Kristrúnar.
Guð blessi minningu Harðar Þor-
steinssonar. Hann var góður
drengur og mikill fjölskyldumaður.
Halldór Blöndal.
Hallar degi húmið rótt
hinsta beóinn vefur.
Góði vinur, væra nótt
veit ég Drottinn gefur.
Sofðu rótt í söngvanið
sælli og betri heima.
Minningamar munum við
meðan lifum geyma.
(Guðjón Weihe)
í síðustu viku bárust mér þau
tíðindi að Hörður Þorsteinsson á
Grenivík væri látinn. Hörður hafði
um margra ára skeið átt við erfið
veikindi að stríða allt frá árinu
1984 þegar hann mjög skyndilega
og óvænt var sviptur allri starfs-
orku. Hörður kveður því þessa
jarðvist saddur lífdaga.
Hann var fæddur á Grenivík 18.
mars árið 1930, sonur hjónanna í
Gröf, Kristínar G. Jakobsdóttur og
Þorsteins Ágústssonar útvegs-
bónda. Hörður ólst upp á Grenivík
og hefur vafalaust ungur að árum
tekið til hendinni við útgerð föður
síns. Hörður var í lífi sínu mikið
prúðmenni og hvers manns hug-
ljúfi. Kynni tókust með okkur fljót-
lega eftir að ég flutti norður árið
1972 og mér er minnisstætt hve
samviskusamur hann var fyrir
hönd útgerðarinnar. Vildi helst
engum skulda og hafa allt sitt á
hreinu.
Á þeim árum þurftu Grenvíking;
ar mikið að sækja þjónustu vegna-
báta sinna til Akureyrar. Eftir að
tók til starfa vélsmiðja á Grenivík
sem sinnir öllum helstu viðhalds-
verkefnum útgerðarinnar má segja
að dæmið hafi snúist við og útgerð-
ir við Eyjafjörð era farnar að
sækja þjónustu til Grenivíkur. Svo
gott orð fer af handbragði þeirra
ágætu manna sem áttu frumkvæði
að stofnun verkstæðisins og hafa
unnið við það.
Hörður giftist árið 1959 eftirlif-
andi eiginkonu sinni Þórgunni
Ingu Sigurgeirsdóttur. Þau eign- --
uðust fjögur börn sem era: Þor-
steinn Ágúst, giftur Sóleyju ísaks-
dóttur, búa þau á Grenivík og eiga
fimm börn. Sigurgeir, sem giftur
er Helgu Helgadóttur, þau búa
einnig á Grenivík og eiga tvö börn.
Hafdís, sambýlismaður hennar er
Guðmundur R. Guðmundsson, þau
eiga tvö böm og búa á Grenivík.
Yngst er Kristín Helga, gift Bimi
Ingasyni. Þau eiga þrjú böm og
búa á Svalbarðsströnd.
011 era þau systkinin mikið
mannkosta- og dugnaðarfólk og öll
vinna þau við útgerð m/s Frosta
ÞH 229 og er samheldni þeirra
mikil.
Hörður stundaði nám við Lauga-"
skóla og síðar vélstjóranám á Isa-
firði. Hann byrjaði ungur að
stunda sjóinn, fyrst sem háseti og
síðar vélstjóri. Þegar aldur færðist
yftr fóður hans og hann hætti að
sinna daglegum störfum tók Hörð-
ur að sér að vinna störf útgerðar-
innar í landi. Á þessum áram var
keyptur nýr glæsilegur bátur smíð-
aður hjá Vör hf. á Akureyri. Alltaf
var sótt fram á við og kyrrstaða og
stöðnun fjölskyldunni víðsfjarri.
Vel aflaðist hvort sem sótt var á
miðin hér úti fyrir Norðurlandi eða
á vertíð frá Grindavík og útgerðin
dafnaði.
Keyptur vai’ rúmlega 100 tonna
bátur frá Húsavík. Hann er með
fyrstu trébátum hér á landi sem
voru yfírbyggðir með áM og svo vel
tókst til að Vestmannaeyingar, sem
áttu systurskip Frosta, tóku sér
Grenvíkinga til fyi’irmyndar gerðu
sér ferð norður til að sjá hversu vel
verkefnið var leyst af hendi.
Þegar svo skyndilega Hörður
veiktist kom Jakob bróðir hans í
land og tók við störfum þar, jafnfar-
sæll og við skipstjórnina. Nú er
keyptur togari frá Austurlandi. Þor-
steinn sonur Harðai- orðinn skip- '
stjóri og skæður þeim gula eins og
fóðurbróðir hans. Árið 1995 var síð-
an núverandi skip keypt og því síðan
breytt í frystiskip. Þannig er Graf-
arfjölskyldan góður fuMtrúi þeirra
farsælu fjölskylduútgerða sem víða
hafa verið hér við Eyjafjörð en fer
nú því miður óðum fækkandi.
Með Herði er genginn mann-
dómsmaður, meiður af íslenskum
kjarnastofni.
Far þú í friði
friður Guðs þig blessi
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem)
Óli Þór Ástvaldar.
Formáli
minningar-
greina
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upplýs-
ingar um hvar og hvenær sá,
sem fjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for- t.
eldra hans, systkini, maka og
börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram í
formálanum, sem er feitletrað-
ur, en ekki í greinunum sjálf-
um.