Morgunblaðið - 15.06.1999, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 1999 29
ERLENT
Lítill áhugi kjósenda einkenndi nýafstaðnar Evrópuþingkosningar
Vinstríflokkum
víða veitt ráðning
Úrslit Evrópukosninganna , :
Milf V Finnland
BLéJI : , Svfþjóö ’.ý? K.
' irland Oanmörk . -•* p ^ Bretland 'i'Sr ÍU V- j* - < Hollanð r " Belgfa Þýskland i
Lúx. j
Frakkiand Austurr(k) ,
ftalla Wj/.- ' Portúgal : :

Spánn
GrikkTánd
IV írland Bretland Svíþjóö
Fianna Fáil 38,6 Ihaldsmenn 37,2 Jafnaðarmenn 26,1
Fine Gael 24,6 Verkamannafl. 28,6 Hægrimenn 20,6
Sinn Féin 6,6 Frjálslyndir 13,8 Vinstri flokkurinn15,8
Aðrir 30,2 Aðrir 20,4 Aðrir* 36,9
'f*'' Finnland Danmörk SHHm Holland
Hægrimenn 25,3 Frjálslyndir 23,4 Hægrimenn j?6,9
Miðflokkurinn 21,3 Jafnaðarmenn 16,5 Jafnaðarmenn 20,1
Jafnaðarmenn 17,8 Júní-fylkingin** 16,1 Frjálslyndir 19,7
Aðrir 31,7 Aðrir 37,9 Aðrir 31,4
II Belgía Lúxemborg Þýskaland
Hægrimenn 13,9 Hægrimenn 31,9 Kristil. demókr. 48,7
Frjálslyndir 13,5 Sósíalistar 23,3 Jafnaöarmenn 30,7
Sósíalistar 9,7 Lýðræðisfl. 20,8 Græningjar 6,4
Aðrir 62,9 Aðrir 24,1 Aðrir*** 8,8
Frakkland m Austurrfki Portúgal
Sósíalistar 22,0 Jafnaðarmenn 31,7 Sósfalistar 43,1
RPF-hægrifl. 13,1 Hægrimenn 30,6 Hægrimenn 31,1
RPR-hægrifl. 12,7 Frjálslyndir 23,5 Kommúnistar 10,3
Aðrir 46,7 Aðrir 14,2 Aðrir 8,2
Spánn II Ítalía Grikkiand
Þjóðarflokkur 39,7 Forza Italia 25,2 Hægrimenn 36,0
Sósíalistar 35,3 Vinstra lýðræði 17,5 Sósíalistar 32,8
Kommúnistar 5,8 Samfylking 10,3 Kommúnistar 8,6
Aðrir 15,0 Aðrir 45,3 Aðrir 22,2
'Frjálstyndir 13,B%**Andsnúin ESB *** Frjálslyndir 3,0%; PDS 5,8% HEIMILD: EvrópuþingiS
KJÓSENDUR í Evrópusambands-
ríkjunum veittu vinstri og jafnaðar-
mannaflokkum, sem fara með völd í
flestum aðildarlöndum ESB, ráðn-
ingu í kosningum til Evrópuþingins
sem fram fóru á fimmtudag, fóstu-
dag og sunnudag en á sama tíma
bættu mið- og hægriflokkar mjög
stöðu sína. I fyrsta skipti síðan
beinar kosningar til Evrópuþings-
ins voru teknar upp árið 1979 verð-
ur Evrópski alþýðuflokkurinn
(EPP), þverþjóðleg samtök mið- og
hægrimanna, stærsti flokkurinn á
Evrópuþinginu í stað sósíalista sem
verða að sætta sig við afar hraklega
útkomu í Bretlandi, Þýskalandi og
Grikklandi. Jafnaðarmenn í Frakk-
landi, Portúgal og Svíþjóð héldu
hins vegar uppi merkjum fýrir
vinstri menn í Evrópu.
Niðurstöður kosninganna þýddu
að EPP, sem rúmar innanborðs
bæði íhaldsflokka og kristilega
demókrata frá ESB ríkjunum,
myndi fara úr 201 þingsæti í 224, en
626 fulltrúar sitja á Evr-
ópuþinginu. Allt benti
hins vegar til að sósíalist-
ar myndu tapa allt að
þrjátíu og fjórum sætum,
fá 180 þingmenn í stað
214 áður.
Jafnframt bættu frjáls-
lyndir demókratar nokk-
uð stöðu sína, og eru
þriðja stærsta aflið á
Evrópuþinginu, fengu 44
þingmenn í stað 42 áður.
Græningjar styrktu
einnig stöðu sína veru-
lega og bættu við sig níu
þingmönnum, hafa nú 36.
En þrátt fyrir breyt-
ingar á stöðu tveggja
stærstu hópanna er ólík-
legt að úrslitin hafi mikil
áhrif á störf þingsins í
Strassborg eða fram-
kvæmdastjómar ESB í
Brussel. Munu stóru hóparnir tveir
eftir sem áður þurfa að leita liðsinn-
is smærri aflanna til að tryggja
meirihlutastuðning við tiltekin mál.
Almennt talað setti Kosovo-deil-
an mjög svip sinn á Evrópukosning-
arnar en mesta athygli vekur þó af-
ar lítill áhugi kjósenda, en í flestum
ESB-löndunum sat meira en helm-
ingur þeirra heima á kjördag. Hef-
ur kosningaþáttaka ekki verið jafn
dræm fram að þessu og þykir það
benda til að Evrópuþingið sé ekki
hátt skrifað í hugum Evrópubúa.
Áfall fyrir breska
Verkamannaflokkinn
Niðurstaða Evrópukosninganna í
Bretlandi er túlkuð sem áfall fyrir
Tony Blair forsætisráðherra og
Verkamannaflokk hans. Jafnframt
fagnaði William Hague, leiðtogi
íhaldsmanna, góðum sigri sem lík-
legur er til að tryggja stöðu Hagues
um fyrirsjáanlega framtíð, en
Hague hefur fram að þessu þótt
heldur veikur leiðtogi flokksins.
Verkamannaflokkurinn tapaði
meira en helmingi fulltrúa sinna á
Evrópuþinginu í kosningunum, hef-
ur nú einungis tuttugu og níu en
hafði sextíu og tvo áður. A meðan
bættu íhaldsmenn stöðu sína veru-
lega, fengu þrjátíu og fjóra þing-
menn en höfðu átján áður. Mesta
athygli vekur hins vegar afar dræm
kosningaþátttaka, einungis 23%
kjósenda mættu á kjörstað og er
það mun minna en víðast hvar ann-
ars staðar. Er þessi dræma þátt-
taka túlkuð sem enn frekari áfellis-
dómur yfir Verkamannaflokknum
sem tókst ekki að nýta sér fáheyrð-
ar vinsældir Blairs til sigurs.
íhaldsflokknum tókst loksins að
slá striki yfir hrakfarimar sem
hann mátti þola í bresku þingkosn-
Samtök hægrimanna
verða stærsti þing-
flokkurinn á Evrópu-
þinginu í fyrsta sinn
eftir að kjósendur í
ESB-ríkjunum ákváðu
að veita vinstri flokkum
og jafnaðarmönnum
ráðningu, en þeir eru
við stjórnvölinn í flest-
um aðildarlöndum
ESB. Davfð Logi
Sigurðsson kynnti sér
niðurstöður Evrópu-
kosninganna.
ingunum árið 1997. Hermt var að
leiðtogar Verkamannaflokksins
hefðu á hinn bóginn boðað ítarlega
rannsókn á slökum árangri flokks-
ins, sem verið hefur hlynntari Evr-
ópusamstarfinu en íhaldsmenn sem
vilja útiloka aðild að Efnahags- og
myntbandalaginu (EMU) næstu tíu
árin eða svo.
Athygli vekur að Verkamanna-
flokkurinn getur ekki einu sinni
kennt hinu nýja hlutfallskosninga-
kerfi þar í landi um laka niðurstöðu
sína því skv. útreikningum BBC
hefði Verkamannaflokkurinn aðeins
fengið fimmtán þingmenn en
Ihaldsflokkurinn sextíu og sjö ef
notast hefði verið við hið hefð-
bundna breska einmenningskjör-
dæmafyrirkomulag.
Schröder féll
á prófinu
Gerhard Schröder, kanslari
Þýskalands, viðurkenndi í gær að
ekki væri hægt að túlka úrslit kosn-
inganna í Þýskalandi öðruvísi en
sem ósigur fyrir Jafnaðarmanna-
flokkinn (SPD), og fyrir ríkisstjóm
jafnaðarmanna og Græningja.
Hann kenndi afar lítilli kosninga-
þátttöku um úrslitin, en einungis
rúmlega 45% kjósenda mættu á
kjörstað núna í stað 60% í Evrópu-
kosningunum árið 1994, og sagði
hann að ljóst væri að ríkisstjórn sín
hefði ekki staðið jafn vel að málum í
efnahagsmálum eins og í utanríkis-
málunum. Lofaði hann að bæta úr
því.
Schröder féll því á sínu fyrsta
prófi eftir kosningasigur jafnaðar-
manna í fyrrahaust en að sama
skapi bættu Kristilegir demókratar
(CDU) stöðu sína að nýju, fengu tíu
prósentustigum meira en í síðustu
Evrópukosningum.
CDU fékk 48,7% en hafði 38,8%
árið 1994 en Schröder og SPD
fengu ekki nema 30,7% atkvæða í
þessum kosningum, sem er nokkru
minna en flokkurinn fékk í síðustu
Evrópukosningum og tíu prósentu-
stigum minna en í þingkosningun-
um í fyrra. Græningjar töpuðu
einnig fylgi frá í síðustu Evrópu-
kosningum, hafa nú 6,4% en höfðu
10,1% seinast.
Þótti líklegt í gær að hart yrði nú
deilt innan SPD um orsakir kosn-
ingaósigursins. Munu þingmenn á
vinstri vængnum telja niðurstöðuna
til marks um að Schröder hafi leitt
flokkinn of langt til hægri en frétta-
skýrendur segja að sjálfur muni
Schröder túlka niðurstöðuna sem
skilaboð um að hann hafi ekki geng-
ið nægilega hratt til verks, og að
hann verði nú að „nútímavæða"
flokkinn. Ólíkt því sem Tony Blair
gerði við Verkamannaflokk sinn í
Bretlandi hefúr Sehröder nefnilega
ekki staðið fyrir breytingum á
stjómskipulagi SPD og
þykir Jíklegt að hann
muni nú beita sér fyrir
því að dregið verði úr
áhrifum verkalýðshreyf-
ingarinnar þýsku í stjóm
flokksins, og að enn
meira verði gert til að
höfða til fyrirtækja og
millistéttarinnar.
Jospin hélt súiu en
hægrimenn sundruðust
Úrslitin í Frakklandi
vom talsvert á skjön við
það sem gerðist í Bret-
landi og Frakklandi því
þar er ekki annað hægt
en telja Lionel Jospin og
Sósíalistaflokk hans sig-
urvegara kosninganna.
Jospin hefur nú verið for-
sætisráðherra Frakk-
lands í tvö ár en staða
hans styrktist frekar en hitt í Evr-
ópukosningunum, á meðan hægri-
flokkur Jacques Chiracs Frakk-
landsforseta galt afhroð.
Sósíalistar fengu um 22% at-
kvæða í kosningunum en RPR,
flokkur nýgaullista og Jacques
Chiracs forseta, einungis 12,7%.
Telst það meiriháttar áfall fyrir
RPR, ekki síst í ljósi þess að RPF-
flokkur Charles Pasqua, þungavikt-
armanns úr RPR sem m.a. hefur
verið ráðherra á vegum flokksins,
og bauð fram sérstakan lista í þess-
um kosningum sem efasemdarmað-
ur um frekari Evrópusammna, fékk
fleiri atkvæði en RPR, eða rúmlega
13%. Getur Chirac því ekki einu
sinni huggað sig við að flokkur hans
sé stærstur stjómarandstöðuflokk-
anna. Tilkynnti Nicolas Sarkozy,
sem fór fyrir RPR í kosningunum,
og hefur verið leiðtogi RPR frá því
Phillipe Seguin sagði af sér í apríl,
þegar í gær afsögn sína.
Það flækir að vísu stöðuna fyrir
Jospin að Græningjar, undir forystu
fyrrverandi leiðtoga námsmanna-
uppreisnanna í Frakklandi árið
1968, Daniels Cohns-Bendits, fengu
næstum 10% í kosningunum og
bættu þannig stöðu sína vemlega.
Þykir ekki ólíklegt að Græningjar,
sem eiga einn ráðherra í sam-
steypustjóm sósíalista, kommúnista
og græningja, muni fara fram á
aukin áhrif í stjóminni.
Menn en ekki málefni í
Finnlandi og Svíþjóð
Sænski Jafnaðarmannaflokkur-
inn vann eins konar varnarsigur í
Evrópukosningunum og fékk öllu
meira fylgi en reiknað hafði verið
með, þótt hann tapaði engu að síður
einum fulltrúa á Evrópuþinginu og
hafi nú sex í stað sjö áður. Jafnaðar-
mannaflokkur Görans Perssons for-
sætisráðherra fékk 26,1% í kosning-
unum en sænskir hægrimenn fengu
rúmlega 20%. Frjálslyndi flokkur-
inn var hins vegar sigurvegari kosn-
inganna í Svíþjóð, jók fylgi sitt úr
4,8% í síðustu Evrópukosningum í
13,8% núna.
Fréttaskýrendur þökkuðu Marit
Paulsen, vinsælum stjórnmála-
manni og tíu barna móður, sigur
frjálslyndra og sögðu kosningarnar
til marks um að kjósendur hefðu
látið menn en ekki málefni ráða at-
kvæði sínu. Hið sama var uppi á
teningunum í Finnlandi þar sem Ari
Vatanen, sem áður gerði garðinn
frægan í akstursíþróttum, var þakk-
aður góður árangur hægrimanna
sem fengu 26,1% atkvæða og héldu
fjórum sætum sínum á Evrópuþing-
inu. Jafnaðarmannaflokkur Paavos
Lipponens forsætisráðherra fékk
17,8% og tapaði einu þingsæti, hef-
ur nú einungis þrjú.
Kosningaþátttaka í Danmörku
var minni en í síðustu kosningum,
einungis 49,9% kjósenda mættu nú
á kjörstað í stað 52,9% seinast. Virt-
ist sem Frjálslyndi flokkurinn hefði
unnið sigur í kosningunum og var
því spáð að hann fengi sex af 16
Evrópuþingsætum Dana. Jafnaðar-
menn fengu fjóra þingmenn, eins og
Júní-fylkingin, sem andvíg er frek-
ari Evrópusamruna.
Dana og Jacques Santer meðal
þeirra sem náðu kjöri
Á Spáni styrkti Þjóðarflokkurinn,
miðhægriflokkur Jose Maria Azn-
ars forsætisráðherra, stöðu sína,
fékk tæplega 40% atkvæða en
spænskir sósíalistar rúmlega 35%.
Fær flokkur Aznars 27 þingsæti
fyrir vikið en sósíalistar 24.
Þátttaka var góð á Spáni, eða
62,6% en þó ekki nándar nærri eins
mikil og á Italíu. Þar flykktust kjós-
endur á kjörstaði og var kosninga-
þátttakan 70,8%, sem er það mesta í
löndum þar sem ekki er skylda að
mæta á kjörstað. Hægri flokkur
auðkýfingins Silvios Berlusconis,
Forza Italia, bar sigur úr býtum í
kosningunum og fékk rúmlega
25,2% atkvæða en næstur kom
Vinstri demókrataflokkur Massi-
mos D’Alemas forsætisráðherra
með 17,5%. D’Alema neitaði þó í
gær að þessi niðurstaða kallaði á
uppstokkun samsteypustjórnar
hans.
Hið sama gerði Costas Simitis,
forsætisráðherra Grikklands, en
PASOK-jafnaðarmannaflokkur hans
laut í lægra haldi fyrir íhaldsflokkn-
um Nýtt lýðræði, sem verið hefur
stærstur stjórnarandstöðuflokk-
anna.
Vinstri menn töpuðu þó ekki alls
staðar, og auk góðrar útkomu Lion-
els Jospin í Frakklandi og varnar-
sigurs sænskra jafnaðarmanna juku
portúgalskir sósíalistar fylgi sitt um
næstum 10% í kosningunum. Mario
Soares, fyrrverandi forseti Portú-
gals, var efstur á lista sósíalista og
tryggði þeim 43,1%, en þeir höfðu
34,7% í síðustu Evrópukosningum.
Litlar breytingar urðu á stöðu
flokka í Austurríki og Hollandi en í
Lúxemborg bar það til tíðinda að
Jacques Santer, fyrrverandi forseti
framkvæmdastjómar ESB, var
kjörinn á Evrópuþingið en það vom
einmitt fulltrúar þar sem þrýstu á
um afsögn framkvæmdastjómar-
innar í mars. Ennfremur tókst
söngkonunni Dönu, sem sigraði í
Evrópusöngvakeppninni árið 1970,
að ná kjöri á Irlandi.
AP
SPÆNSKIR stuðningsmenn Þjóðarflokks Jose Maria
Aznars forsætisráðherra fagna góðri útkomu flokks-
ins í Evrópuþingkosningunum.