Morgunblaðið - 17.06.1999, Qupperneq 36

36 FIMMTUDAGUR 17. JÚNÍ 1999
MORGUNB LAÐIÐ
LISTIR
Náttúrulegt ljos-
nám í Galleríi
Ingólfsstræti 8
í DAG verður opnuð sýning á
verkum Hreins Friðfínnssonar í
Galleríi Ingólfsstræti 8. Hreinn
sem er búsettur í Amsterdam var
einn af stofnendum SÚM-hópsins.
Verk hans eru að því er segir í
fréttatilkynningu fjölbreytt en þó
sprottin hvert af öðru. I senn fá-
brotin, en samt margbrotin og ein-
kennast af ljóðrænu og látlausu
hugmyndaverki úr ólíkum efnivið.
Hreinn segir verkin á sýning-
unni öll ný, en margar hugmynd-
anna hafi hann þó unnið með áður
og segir hann þá um að ræða nýjar
myndbyggingar á eldri hugmynd-
um. Eitt verka hans ber heitið
Mynd og er leikur með sama
munsturform og Hreinn hafði unn-
ið með áður úr öðru efni. I Galleríi
Ingólfsstræti 8 er það úr lituðu
harðplasti. „Þetta er loftkenndara"
segir Hreinn og bendir á mikilvægi
lýsingar fyrir áhrif verksins.
Þó Hreinn segi enga beina teng-
ingu á milli allra verkanna á sýn-
ingunni, tengir leikur með ljós
engu að síður nokkur þeirra sam-
an. A sýningunni er m.a. ljósmynd-
in Sólarleikur, þar sem Hreinn
leikur sér að því að grípa litróf
prisma í lófana og segir hann
ákveðna tengingu milli þess verks
og annars, þar sem að glerplötur
litaðar fingraförum eiga í samræð-
um sín á milli. Um ljósmyndina
segir Hreinn að þar haldi hann í
raun á hreinum ht sem sé liturinn í
Ijósinu. „Þetta er náttúrulegt ljós-
nám,“ bætir hann við og segir það
sýna hvemig ljós hagi sér í litróf-
inu.
A sýningu Hreins eru einnig tvö
verk sem tengjast vinnustofu hans.
Annað nefnist Drög úr vinnustofu.
„Þetta er bara svona skúm af
veggjum vinnustofu minnar,“ segir
Hreinn og bætir við að slík verk
verði óneitanlega tilviljanakennd
þar sem það fari alltaf eftir hvemig
takist að veiða skúmið milli tveggja
glerja. „Eg bý þetta faktískt ekki
til heldur veiði það bara milli glerj-
anna,“ segir hann.
Sýningin er fjölbreytt og þær
hugmyndir sem Hreinn vinnur
með em um margt ólíkar og tengj-
ast nokkrar þeirri íslenskri menn-
ingu. Gull, verk sem sýnir skel og
legg, er meðal þeirra. „Þetta er ís-
lensk klassísk,“ segir Hreinn.
„Þetta er síðasti þjóðhátíðardagur
aldarinnar og þessir hlutir fara nú
alveg að ganga úr sér. Menn kann-
ast ekkert við þetta lengur,“ bætir
hann við og brosir.
Önnur slík tilvitnun í íslenska
menningu er Tuttugu vindur blár
sem er tilvitnun í Gerplu. „En það-
an er títill verksins kominn," segir
Hreinn og veltir því fyrir sér um
leið hversu margir munu nú kann-
ast við söguna.
Sýningunni lýkur 18. júlí.
Morgunblaðið/Jim Smart
HREINN Friðfinnsson við Drög úr vinnustofu.
Litbrigði tdnanna
TOIVLIST
Salnr FÍH
KAMMERTÓNLEIKAR
Caput-hópurinn flutti verk eftir
Snorra Sigfús Birgisson, John Wool-
rich og Hróðmar Inga Sigurbjörns-
son. Stjórnandi: Guðmundur Óli
Gunnarsson. Þriðjudaginn 15. júnf
1999 kl. 20.30.
TÓNLEIKAR Caput-hópsins að
þessu sinni vom haldnir fyrir til-
stuðlan NOMUS, norræna tónlist-
arráðsins. Þeir vom hður í menn-
ingarsamstarfi Stóra-Bretlands og
Norðurlanda, sem ber heitið Nor-
dic Season. Markmið þessa tónlist-
arsamstarfs er að flytja tónverk
ungra tónskálda í sex ólíkum lönd-
um af jafti mörgum kammerhóp-
um. Með þessu kynnast tónlistar-
menn nýjum verkum og tónskáld-
um gefst færi á að hlýða á verk sín
í ólíkum útgáfum.
Caput-hópurinn flutti tvö þess-
ara verka á tónleikunum á þriðju-
dagskvöld: Envoi eftir enska tón-
skáldið John Woolrich og í segul-
sviði eftir Snorra Sigfús Birgisson.
Að auki var frumfluttur septett eft-
ir Hróðmar Inga Sigurbjömsson.
Envoi var samið árið 1997 fyrir
fiðlu, víólu, selló, flautu, bassaklar-
inett, píanó og slagverk. Verkið er í
fjórum hlutum: í upphafi er inn-
gangur en síðan hefst einskonar
Dragtir, buxur,
bolir, peysur frá
K.S. Selection
ÍTÍLL
Skólavörðustíg 4a,
s. 551 3069.
harmljóð víólunnar; hún leikur
langdregna laglínu sína á efra
tónsviði og hin hljóðfærin taka
undir með mjúkum hljómum. I
þriðja hluta ber meira á ásláttar-
hljóðfæmnum, marimbu og hljóm-
kössum (riffluðum kössum sem
gefa frá sér mismunandi tóna eftir
því hvar á þá er slegið) og píanói.
Veikir hljómar em skyndhega
rofnir með snöggum áslætti. Ekki
var alveg laust við að hljómskipt-
unum svipaði til tónhstar Jóns
Leifs. I niðurlagi verksins er horfið
aftur til sorgaróðs víólunnar.
Envoi er ómblítt verk og skýrt í
formi og það sama mætti í raun
segja um verk Snorra Sigfúsar
Birgissonar, I segulsviði. Það er
samið fyrir samskonar hljóðfæra-
skipan nema hvað leikið er á klar-
inettu í stað bassaklarinettu.
Hljómaheimur beggja verkanna er
vandlega hugsaður en gjörólíkur. I
upphafi verks Snorra Birgis er lit-
um hljóðfæranna haldið aðskildum:
píanóið og marimban mynda and-
stæðu á móti hinum hljóðfæmnum.
Þessum tveimur heimum er síðan
smátt og smátt blandað saman.
Annar hluti hefst hægt og veikt en
hraðinn er aukinn smátt og smátt
með samstiga hljómum; í þriðja
hluta er líkt og verið að skima
hljómbrotin. Þar skín á ólíka áferð
hljóðfæranna líkt og í gegn um
ljósbrot. Úr þessu er spunninn nýr
þráður: hann hefst með trihu flaut-
unnar, klarinettan tekur við og
þannig gengur efniviðurinn frá
einu hljóðfæri til annars. Honum
lyktar með langri úrvinnslu og loks
er stutt niðurlag. I segulsviði hefði
allt eins mátt heita í Ijósbroti því
verkið er mjög gagnsætt og tón-
skáldið leikur sér með ólík htbrigði
hljóðfæranna. Það er ágætlega
samið; form þess er skýrt og efni-
viðurinn lifandi. Erfiðlegast gekk
að átta sig á efni úrvinnsluhlutans
og miðað við lengd hans var niður-
lagið ef til vill í styttra lagi.
Lokaverkið á tónleikunum var
nýr septett eftir Hróðmar Inga Sig-
urbjömsson. Hljóðfæraskipanin var
sú sama og áður. Verkið er ein sam-
felld heild en skiptist þó greinilega í
fjóra kafla. Upphafskafhnn hefst á
hægum inngangi klarinettunnai- og
píanóið og marimban taka undir
með stöku, hnígandi tvíundum.
Brátt taka strengimir við undir-
leiknum og flautan við laghmmni.
Skyndilega hljómar nýr stfll í eyr-
um: sellóið tekur af skarið með sér-
kennilegum tónstigum og fiðlan tek-
ur undir. Engu er líkara en sígauna-
hljómsveit sé stigin á pah: óregluleg
hrynjandi, skreyttar laglínur og
smástígir tónstigar minna á þjóð-
lagatónhst frá Transylvaníu. Annar
þátturinn er hægur. Flautan leikur
ein skreytta laglínu sína, píanóið
tekur síðan undir með hæverskum
hljómum og kallar síðan á hvert ein-
leikshljóðfærið á fætur öðm. Þætt-
inum lýkur með einleik flautunnar
líkt og í upphafi. Þriðji þáttur er
bráðsmelhð seherzó þar sem andi
Bartóks svífur yfir vötnunum. Loka-
þátturinn er undir greinilegum
áhrifum frá jiddískri tónlist: tónstig-
amir minna á þessa lífsglöðu tónlist
gyðinga á meginlandinu. Fjögurra
tóna stefbrot ganga mihi hljóðfæra,
þau henda laglínur hvers annars á
lofti og undir niðri kraumar fjörmik-
fl hrynjandi.
Tónleikar Caput-hópsins voru
stuttir en fjölbreyttir. Verkin vom
öll prýðilega flutt enda vandfund-
inn samhentari flokkur við flutning
nútímatónlistar hér á landi. Guð-
mundur Óli Gunnarsson mótaði
verkin skýrt með stjómun sinni og
dró mjög vel fram þau litbrigði
sem við áttu hverju sinni. Guð-
mundur Kristmundsson lék mjög
fallegan einleik í Envoi eftir Wool-
rich sem og Kolbeinn Bjamason í
Septett Hróðmars. Vonandi verður
þess ekki langt að bíða fleiri verk á
dagskrá Nordic Season hljómi hér
á landi.
Gunnsteinn Ólafsson
Finnskur lista-
maður í Galleríi
Nema hvað
TEA Jáaskelainen opnar sýningu í
Galleríi Nema hvað, Skólavörðustíg
22c, í dag, fimmtudag, kl. 20.
Tea Jaáskeláinen kemur frá
Finnlandi og hefur unnið með mis-
munandi efni, s.s. fínan textíl,
myndlist sem og hráan leir. Hún
reynir að skapa tálsýnir eða hylling-
ar með list sinni og að þessu sinni
gerði hún 12 trommur er hún vann í
leir hér á íslandi og notar í þær
vandað hreindýraskinn frá Lapp-
landi, segir í fréttatilkynningu.
Sýningin er opin alla daga frá kl.
14-18 og lýkur 27. júní.
Um 60
höfundar
á Bjorn-
sonhátíð
ALÞJÓÐLEGA bókmenntahá-
tíðin í Molde í Noregi, kennd
við Bjornstjerne Bjornson, er
nú í undir-
búningi og
mun hún
standa dag-
ana 7.-13.
ágúst. For-
seti hátíð-
arinnar er
Knut
skáld^'d Knut 0desárd
Um sextíu rithöfundar era
þátttakendur, en mikll fjöldi
gesta fylgist jafnan með hátíð-
inni. I ávarpi forseta hátíðar-
innar kemur fram að frá upp-
hafi, eða 1992, hafi verið fylgt
stefnu sem eigi rætur sínar að
rekja til Bjornsons og lýsi sér í
samhug með fólki sem orðið
hafi fyrir barðinu á hugmynda-
fræði, siðferðiskenningum, trú-
arkreddum eða hvers konar
gjörræði.
Augum hefur einkum verið
beint að Kosovo, en það er ekki
síður Kúrdar, Tyrkir og
ástandið í Mið-Austurlöndum
sem menn hafa áhyggjur af í
Molde.
Allt þetta kemur fram í vali
fulltrúa á hátíðinni. Frá Tyrk-
landi kemur Ahmet Altan,
Nedim Dagdeviren er frá
kúrdískum hluta Tyrklands,
Izzat Ghazzawi er formaður
palestínska rithöfundasam-
bandsins, Amos Oz er meðal
kunnustu rithöfunda Israels,
Rafik Sabir er Kúrdi frá írak,
Ben Okri er frá Nígeríu.
Einum íslenskum rithöfundi
hefur löngum verið boðið til
hátíðarinnar. Að þessu sinni er
það Þórarinn Eldjám.
Meðal annrarra kunnra rit-
höfunda má nefna Marilyn
French, Thorvald Steen, Lars
Roar Langslet, 0ystein
Rottem, Claes Andersson,
Thorkild Bjprnvig, Piu Tafdr-
up, Tomas Tranströmer og
Ketil Bjornstad.
Fyrirlesarar verða margir
og verður boðið upp á ýmis
önnur atriði, t.d. leiklist, djass,
ferðir og sælkerakvöld.
Gagnrýnandi Svenska Dagbladet
s
„Islendingar
hylla Jón Leifs“
UNDIR fyrirsögninni
„íslendingar hylla
Jón Leifs“ skrifar
Carl Gunnar Áhlén,
tónlistargagnrýnandi
Svenska Dagbladet í
Stokkhólmi, í blað
sitt 5. maí og lýsir
endurmati á tón-
skáldinu. Hann byrj-
ar á því að vitna í orð
úr bréfi konu Jóns,
Annie Leifs: „íslend-
ingar vita ekki hvað
þeir eiga í þér, snill-
ing og þjóðernisvin -
það snertir þá ekki.
Stund þín á íslandi
er enn ekki runnin upp!“
Áhlén segir að Annie hafi tæp-
lega grunað að það þyrftu að
minnsta kosti tvær kynslóðir að
ganga þjá til þess að andúð fs-
lendinga og áhugaleysi á Jóni
Leifs ljaraði út.
Hann rekur hátíðarhöld í til-
JÓN Leifs
efni aldarafmælis
tónskáldsins 1. maí
og útgáfur á verkum
þess. Einnig fjallar
hann um hátíðartón-
leika Kammersveitar
Reykjavíkur og fer
afar lofsamlegum
orðum um þá. Hann
hælir stjórnandun-
um, Svíanum Johan
Arnell, og segir hann
kunna eftir reynslu
sína hjá Deutsche
Oper að láta níu
unga söngvara gera
betur en þeim sé í
raun unnt, en enginn
geri það með jafn mikilli innlif-
un og Guðrún Edda Gunnars-
dóttir.
Meðan tónskáldið lifði var
flutningur verka þess álíka
strjáll og fslenskir sveitabæir, en
nú rekur hver annan, skrifar
Áhlén og er greinilega sáttur.