Morgunblaðið - 17.06.1999, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 17. JÚNÍ 1999 45
er ég staddur í huganum í forstofu
að nýrri íbúð þeirra mjög vistlegri í
blokk vestur á Hjarðarhaga. Sumh-
veggimir hafa verið málaðir dimm-
um litum, aðrir ljósir en þó með
dökkum myndum upp úr flatarmáls-
fræðinni. Innan úr herbergi Jakobs
næst inngöngudyrum hljómar stef
Pugnanis, aukið löngum trillum,
fyrst ferundarstökkið frá fortóni á
frumtón, þá fímmundarbil og loks
hápunkturinn, glaðleg sexundin og
slær smiðshöggið á þessa dularfullu
verðandi undir formerki vaxandi
hamingju og styrks. Ellegar, milli
svefns og vöku, að mér þykir ég aft-
ur vera kominn inn á þröngan gang-
inn uppi á lofti í Prúðvangi við Lauf-
ásveg og anda að mér hinni óviðjafn-
anlegu lykt hússins og gegnum
dyrnar að bjartri kennslustofu
Bjöms Ólafssonar konsertmeistara,
og vissi út að garði með trjám og
blómum, smjúga margir hljómar,
hver á eftir öðrum, óbrotnir, fjórii-
tónar í senn, leiknir á alla strengi
fiðlunnar í einu: síðustu tilbrigðin að
mig minnir.
Við vorum svo áhugasamir um
músíkina og duglegir að æfa okkur,
að oft fengum við lánaðan lykilinn
að Þrúðvangi hjá Guðmundi gamla
húsverði í Ingólfsstrætinu, þegar
allt var lokað og læst og húsið
mannlaust, og laumuðumst þangað
inn á laugardögum og jafnvel
sunnudögum. Einu sinnu heyrðum
við greinilega, að flygillinn inni hjá
Birni Ólafssyni spilaði sjálfur.
Við vomm fyrsta kynslóð bama á
Islandi, sem hlaut tónlistarmennt-
un. Edelstein, Róbert Abrahám,
Urbancic og Ingólfur Guðbrands-
son vom meðal lærimeistara okkar,
allir afbragðs kennarar. Oft hefí ég
velt því fyrir mér hvort og þá
hvernig krakki sem fær innsýn í
músík lítur öðmm augum en aðrir á
lífið og heiminn seinna meir.
Nemendahljómsveit Tónlistar-
skólans hélt tvisvar í viku æfíngar
undir stjórn Björns í samliggjandi
fyrram stofum Einars skálds í
Þrúðvangi. Þar vora rósettur úr
gipsi kringum þær ríkmannlegar
ljósakrónur, sem eitt sinn höfðu
verið, en vora nú horfnar, og í loft-
um skrautlegir kverklistar af sama.
Við höfum varla verið miklu fleiri
en tuttugu, hljóðfæraleikararnir.
Lengi æfðum við Divertimentó í D-
dúr fyrir strengjasveit eftir Moz-
art. Fyrsta fiðla spilaði upphafs-
stefið, en hin hljóðfærin klifuðu í sí-
fellu á hljómnótum í áttundapört-
um, uns lágfiðlan lék loks brotinn
þríhljóm í fjórða taktinum: það er
vel þegin tilbreyting og heyrist
mjög greinilega í verkinu. Þá var
ófrávíkjanlega litið kankvíslega um
öxl til lágfiðluleikarans, sem oftast
var einn síns liðs, en hann hleypti
brúnum að sínu leyti og brosti við.
Við voram full af ærslum og leik-
araskap meðfram og höfðum stór-
gaman af þessu. í Jólakonsert Cor-
ellis fara tvær fiðlur og celló með
einleikshlutverk og við Jakob og
Helga Hauksdóttir lögðum okkur
mjög fram um þetta, lokuðum aug-
unum í andakt og létum jafnvel
snörla í nefinu á okkur.
Seinna voram við saman í Sinfón-
íuhljómsveitinni í mörg ár. Þegar
við byijuðum í hljómsveitinni vora
æfingar í Góðtemplarahúsinu,
Gúttó sem kallað var.
Mér veitist auðveldast að kalla
fram í hugann ljósmynd af Jakobi
ungum, ef ég reyni að sjá hann fyr-
ir mér. Svo mun það gjarnan um
þá, sem við höfum umgengist mest.
Það er hægara að muna mynd af
þeim heldur en þá sjálfa. Þetta er
talið stafa af því, að við höfum séð
þessi andlit svo oft, í ótal afbrigðum
tilfinninga og skapsmuna, að eng-
inn einn svipur hefur náð að festast
okkur í minni,_ en það gerir Ijós-
myndin aftur á móti. Þetta er all-
stór mynd í ramma og stendur í
bókahillu í stofu foreldra hans á
Hjarðarhaganum, tekin þegar Jak-
ob er á að giska 14 ára, þó ekki
fermingarmynd. Ég hafði hana fyr-
ir augunum á hverjum einasta
sunnudagsmorgni áram saman, þar
sem hún stóð í hansahillunni innan
um Islendingasögurnar og heildar-
útgáfu á verkum Halldórs Laxness.
Á öðram stöðum á heimilinu vora
fleiri bækur.
Ég var lengi heimagangur hjá
Hallgrími og Margréti. Á hverjum
sunnudagsmorgni spiluðum við pía-
nótríó með Eygló Helgu, Kolbrúnu
eða Jónasi og Margrét kom alltaf
með dýrlegar góðgerðir og Hall-
grímur mælti með framúrskarandi
bókum, eins og t.d. „Det forsomte
forár“ eftir Scherfig. Og nú var
kominn afbragðs flygill í stofuna,
spánnýr, ilmandi og undursamleg-
ur. Þetta var mitt annað heimili, og
ekki af lakari endanum. Fyrir um-
hyggju þeirra hjónanna og hlýju
árin öll stend ég í þakkarskuld sem
ekki verður goldin.
Á flyglinum heima hjá Jakobi lá
áram saman Píanótríó eftir finnska
tónskáldið Toivo Kuula. Þetta vora
mjög fínar nótur, nýjar og sléttar
og ónotaðar, í stóra broti. Af ein-
hverjum ástæðum varð aldrei úr
því að við spiluðum þetta tónverk.
Eftir nám í Tónlistarskólanum í
Reykjavík fór Jakob til Moskvu og
lagði stund á fíðluleik við
konservatóríið. Hann sagði mér, að
austur þar hefði sig sárvantað hug-
blæ íslenska ríkisútvarpsins í býtið
á sunnudagsmorgnana, því að
Rússar spiluðu ekki Bach í morg-
unútvarpinu hjá sér. Jakob náði í
grammófón og hlustaði eftir það á
kantötur fimmta guðspjallamanns-
ins, á meðan hann reykti pípu sína
og drakk úr seinni bollanum, og
kom sér þannig upp sinni eigin út-
gáfii af gamaldags íslenskum
sunnudagsmorgni með fagurlega
sungnum biblíuversum, trambu,
trómeti og öllu saman.
Hann tók snemma að semja
sönglög, sem eru persónuleg og
skera sig úr og bera greinilegt höf-
undarmark, sem ekki er auðvelt að
skilgreina, en felst kannski umfram
allt í mikilli næstum barnslegri ein-
lægni og einfaldleika. I útvarps-
messunni frá Hallgrímskirkju í
morgun heyrði ég að sunginn var
sálmur Þorsteins Valdimarssonar
við einkar sérstætt og fagurt lag
Jakobs: Ó, undur lífs!
Seinna lágu leiðir okkar enn
saman, þegar við urðum samkenn-
arar hjá Ragnari H. Ragnar við
Tónlistarskólann á ísafirði á átt-
unda áratugnum. Þau ár vora góð,
og þá varð til Kammersveit Vest-
fjarða og það var indæll félagsskap-
ur. Ragnar og Sigga stóðu fyrir
nær óslitnu gestaboði á menningar-
legu heimili sínu við Smiðjugötuna
og hvöttu hina ungu til dáða og
kynni af þeim og börnum þeirra
vora ævintýri og ógleymanleg. Jak-
ob kenndi á fiðlu en fór í píanótíma
til Ragnars og kvaðst síðar hafa
lært af honum þolinmæði í kennslu.
Þau Helga Sveinbjarnardóttir
stoftiuðu heimili á Isjafjarðaráran-
um, sem nú stendur hlýlegt og gest-
risið á Aðalbóli við Starhaga, þar
sem þau hafa lengi búið með böm-
um sínum tveimur. Guð blessi þau,
styrki og huggi í sorginni. Þeim,
Margréti móður Jakobs og ástvin-
um hans öðrum sendi ég innilegustu
samúðarkveðjur. Ég kveð minn
gamla vin með söknuði og þakklæti
fyrir langar og góðar samvistir.
Gunnar Björnsson.
Skjótt hefur sól brugðið sumri,
því séð hef ég fljúga
fannhvíta svaninn úr sveitum
til sóllanda fegri.
Þessi orð listaskáldsins komu
mér í hug, þegar mér voru sögð þau
dapurlegu tíðindi, að Jakob Hall-
grímsson væri látinn. Þótt nú sé
sólargangur langur og dagarnir
bjartir hið ytra, verður skyndilega
dimmt í huga manns við þessar að-
stæður. Jakob var æskuvinur minn,
og ég á margar bjartar, góðar og
fagrar minningar um hann. Hér
skal hans minnst í fáeinum orðum.
Ég kynntist Jakobi Hallgríms-
syni á sjötta áratug þessarar aldar.
Við voram þá nemendur í Austur-
bæjarskólanum og nutum þar m.a.
ágætrar kennslu Jóns Þórðarsonar
frá Borgarholti. Síðar lá leið okkar
beggja í Vesturbæinn, og við stund-
uðum nám í Gagnfræðaskólanum
við Hringbraut, en þar vora margir
góðir kennarar. Við bundumst
traustum vináttuböndum á þessum
áram. Séra Jón Thorarensen
fermdi okkur í Neskirkju vorið
1957, og við voram mjög trúaðir
ungir piltar. Við Jakob ræddum oft
á þessum áram um trúmál, en
einnig sitthvað fleira, m.a. um
stjórnmál. Voram við um hið síðar-
nefnda oftast ósammála, en það
hafði engin áhrif á vináttu okkar.
Mér era minnisstæðar ýmsar
ferðir sem við fóram. Eitt sinn hjól-
uðum við að Tröllafossi og tjölduð-
um svo þar í fögra umhverfi. Feg-
urðin þar er mér enn í fersku minni
og gleður hugann, þótt langt sé um
liðið. Á þessum áram og einnig síð-
ar kom ég alloft á heimili foreldra
Jakobs, þeirra Margrétar Árna-
dóttur og Hallgríms Jakobssonar.
Þar vora menningarleg viðhorf
ríkjandi og mannleg hlýja. Ég
hygg, að hinar örvandi aðstæður á
æskuheimilinu hafi haft mikil áhrif
á Jakob. Hann stundaði tónlistar-
nám, bæði hér heima og erlendis,
og varð lærður maður á þessu sviði.
I lokaprófi frá Tónlistarskólan-
um lék Jakob á fiðlu með nemenda-
hljómsveit skólans hinn 9. maí 1964.
Þetta var konsert fyrir fiðlu og
hljómsveit eftir J.S. Bach. Jakob
hafði áður legið yfir verkinu,
margæft sig og hlustað oft á fiðlu-
leik Leonids Kogans á hljómplötu.
Ég var stundum viðstaddur, og það
var fróðlegt að fylgjast með æfing-
um hans. - Er ég átti afmæli
nokkrum dögum síðar, kom Jakob,
blessaður vinur minn, til mín og gaf
mér hljómplötu með flutningi Kog-
ans. Hann áritaði plötuumslagið
með hlýlegri kveðju, en bætti svo
við til gamans þessum orðum:
„Þekkirðu verkið, 01i?“ - Og er ég
nú skoða þetta gamla umslag og les
þessi orð Jakobs, er sem ég heyri
hljómþýða og notalega rödd hans
sjálfs. Það er eins og hann sé ná-
lægur, og það mun hann vera í
huga mínum um ókomna tíð. - I
fyrra er við Dóra voram í heimsókn
hjá honum og konu hans, Helgu
Sveinbjarnardóttur, setti hann
sömu plötu á fóninn. Þá brá fyrir
glettni í svip hans, er hann spurði,
hvort ég kannaðist við verkið.
Jakob Hallgrímsson var einstak-
ur gæfumaður. En mesta gæfa
hans í lífinu var, þegar hann eign-
aðist Helgu Sveinbjarnardóttur, en
þau eignuðust einkar efnileg börn,
Einar og Laufeyju. Mér fannst ég
skynja, að líf hans hefði nú öðlast
meiri dýpt, fyllingu og hamingju en
áður. Jakob lét sér mjög annt um
velferð sinna nánustu, og hann var
góður og tryggur fjölskyldufaðir.
Við Jakob hittumst alloft á föm-
um vegi, enda nágrannar, en stund-
um einnig í boðum, afmælum - og á
jólaböllum fyrir börn í gamla MR,
en Jakob var svo vinsamlegur að
spila við þau tækifæri um tveggja
áratuga skeið ásamt sameiginlegum
vini okkar beggja, Bjama Gunnars-
syni enskukennara. Mörg era þau
bömin, sem „hljómsveit hússins"
gladdi á þessum jólaböllum, og fyrir
það skal þakkað nú. Jakob Hall-
grímsson var einhver minnisstæð-
asti maður sem ég hef kynnst. Hann
var yfirleitt glaður í bragði, hógvær
og háttvís, næmur á mannlegt eðli,
traustur í vináttu, einkar viðfelldinn
og návist hans þægileg. Yfir honum
var einhver birta, heiðríkja og feg-
urð, sem erfitt er að lýsa í venjuleg-
um orðum, en þetta kemur skýrt
fram í tónverkum hans. Og hinn
listelski vinur minn var, frá því að
hann var ungur piltur, traustur leið-
sögumaður í ferð um töfrandi feg-
urðarheima. Hef ég búið að því alla
tíð, og er gott að geta leitað þangað,
þegar dimmt verður í mannheim-
um. Ég tel það mikla persónulega
gæfu að hafa átt hann að vini.
Ég sendi að lokum innilegar sam-
úðarkveðjur til Helgu, Einars,
Laufeyjar, Margrétar, móður hans,
svo og til systkina hans og annarra
ástvina. Guð blessi minningu hins
góða drengs og mikilhæfa manns,
Jakobs Hallgrímssonar.
Ólafur Oddsson.
• Fleirí minnmgargreinar um Jak-
ob Hallgrímsson bíða birtingar og
munu birtast i blaðinu næstu daga.
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi og
langafi,
SVERRIR TRYGGVASON,
Vfðihlíð,
Mývatnssveit,
lést á Sjúkrahúsinu á Húsavík þriðjudaginn
8. júní sl.
Jarðarförin fer fram frá Reykjahlíðarkirkju laug-
ardaginn 19. júnf kl. 14.00.
Hólmfríður Pétursdóttir,
Héðinn Sverrisson,
Sigrún Sverrisdóttir, Friðrik Lange Jóhannesson,
Kristín Þ. Sverrisdóttir, Daníel Sigmundsson,
Gísli Sverrisson, Lilja Sigríður Jónsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
+
Móðir okkar, dóttir og systir,
SIGRÚN JÓNSDÓTTIR,
Lindargötu 28,
lést á Sjúkrahúsi Reykjavikur mánudaginn 31. maí sl. og hefur verið
jarðsungin í kyrrþey að eigin ósk.
Þökkum öllum sem sýndu okkur hlýhug og stuðning.
Sérstakar þakkir færum við Karitas hjúkrunarþjónustunni og Féiags-
þjónustunni í Skógarhlíð.
Starfsfólk Kaffi Reykjavíkur fær einnig kærar þakkir fyrir veittan
stuðning.
Erik og Víkingur,
Jón Sævar Jónsson, Birna Lárusdóttir,
Lorrane Lee.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
ERNA SIGURÐARDÓTTIR,
Grundartúni 8,
Akranesi,
lést á Vifilsstaðaspítala mánudaginn 7. júní.
Að ósk hinnar látnu hefur útförin farið fram
í kyrrþey.
Magnús Guðmundsson,
Sigríður Magnúsdóttir, Jón Magni Ólafsson,
Skúli Magnússon, Sigríður O. Jónsdóttir
og barnabörn.
t
INGIBJÖRG HJÁLMARSDÓTTIR,
Snorrabraut 42,
Reykjavik,
lést fimmtudaginn 3. júní sl.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey.
Aðstandendur.
t
ÞÓRHtLDUR ÁRMAÐÓTTIR,
Þiljuvöllum 29,
Neskaupstað,
lést á Sjúkrahúsinu Neskaupstað mánudaginn 14. júní.
Börn, tengdaböm og barnabörn.
t
Móðir okkar, tengdamóðir, amma, langamma
og langalangamma,
JÓNÍNA GUÐMUNDSDÓTTIR,
Reynivöllum 9,
Selfossi,
sem lést sunnudaginn 13. júní sl., verður
jarðsungin frá Selfosskirkju föstudaginn
18. júnínk. kl. 14.30.
Blóm vinsamlegast afþökkuð, en þeim, sem vilja minnast hennar, er
bent á Minningarsjóð Ljósheima á Selfossi.
Inga Eiríksdóttir Kristján Jóhannesson,
Áslaug Eirfksdóttir, Kristján Jónsson,
Guðmundur Eiriksson.Guðfinna Ólafsdóttir,
Bertha Sigurðardóttir, Tryggvi Magnússon,
barnabörn, barnabarnabörn
og barnabarnabarnabarn.