Morgunblaðið - 17.08.1999, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 17. ÁGÚST 1999 35
Dátamúsík undir
Systrastapa
Ólafur Mixa læknir, Hertha Töpper-Mixa óperusöngkona, prófessor
Helmut Neumann. Brjóstmyndin er af dr. Franz Mixa.
Verk eftir Franz
Mixa gefin
Landsbókasafni
beinsson og Matej Sarc. Credo-
þættinum lýkur með Confiteor,
glæsilegum og margbrotnum kór,
sem endar á amen-niðurlagi.
Fjórði þáttur verksins, Sanctus,
skiptist í fjóra hluta en þrír þeirra
eru fyrir kór og einn fyrir tenor-
einsöng. Sanctus-kaflinn er sér-
kennileg tónsmíð, tvískiptur og
seinni hlutinn glæsileg fúga. Á eftir
þessum kafla kemur Osanna in
excelsis, stórkostlegur lofsöngur
sem í heild var mjög vel fluttur. I
þessum þætti myndar tenor-arían
fræga, Benedictus, miðhlutann í
Osanna, sem í heild er endurtekinn
á eftir aríunni. Gunnar Guðbjöms-
son söng Benedictus-aríuna af-
burðavel í samspili við fallegan
samleik fiðlunnar, hjá Unni Maríu
Ingólfsdóttur. Það er í raun ein-
kennilegt í svona stórbrotnu tón-
verki, eins og H-moll messan er, að
einn af hápunktum hennar skuli
vera ein saklaus alt-aría. Agnus
Dei-arían er eitt stórkostlegt und-
ur. Monica Groop söng þessa aríu
aldeilis vel og var söngur hennar
einnig hápunktur tónleikanna.
Verkinu lýkur með því að Bach
endurtekur tónmál Gratias-kaflans,
með textanum Dona nobis pacem,
sem sagnfræðingar hafa reynt að
skilgreina sem þakkarbæn, frekar
en friðarbæn, af hálfu meistarans,
þó að aðrir sakni þess að hann
framhélt ekki þeirri fegurð, sem er
upphaf þessa fimmta þáttar
messunnar, nefnilega fegurð tón-
málsins í alt-aríunni frægu.
Margt má tína til í svona viða-
miklu verki en í heild var verkið
glæsilega flutt. Mótettukórinn, sem
var í raun ótrúlega fámennur fyrir
þetta stórvirki, söng af öryggi og
oft með miklum tilþrifum. Fámenn-
ið hafði helst áhrif í sex radda kafl-
anum Sanctus, sem þó var mjög fall-
ega sunginn, og tveggja kóra kaflan-
um, Osanna, sem einnig var sunginn
af öryggi og með töluverðum hljóm-
styrk.
Hljómsveitin var góð og einleikur
einstakra hljóðfæraleikara einnig
og continuo-raddirnar, sem leiknar
voru af Ingu Rós Ingólfsdóttur,
Hávarði Tryggvasyni og Douglas
A. Brotchie, voru sérlega vel sam-
stilltar. Segja má, að flutningur H-
moll messunnar, eftir meistara Jo-
hann Sebastian Bach, á Kirkjulista-
hátíð 1999, sé stóri tónlistarvið-
burðurinn þegar minnst er þúsund
ára kristni í landinu og hefur Hörð-
ur Áskelsson svo sannarlega reist
merki kristni hátt með þessum frá-
bæra flutningi á því óviðjafnanlega
meistaraverki, sem H-moll messan
er.
Jón Ásgeirsson
með opnari raddbeitingu, fleiri lit-
brigðum og meira af sléttum söng
á brjósttóni, enda viðfangsefnin
nær laufléttum „chansons“ en
dramatískum óperuaríum.
Gaman hefði verið að fá að heyra
hvernig meðvitað aftursækinn rit-
háttur Stravinskys í „Suite
Italienne“ hefði komið út í upp-
runalegum strokstíl á fiðlu, jafnvel
þótt upphafshyggja síðari áratuga í
forntónlistartúlkun hafi vitaskuld
ekki verið á döfinni þegar verkið
var samið. Til þess hefði þó varla
mátt ætlast af konsertmeistara
Sinfóníuhljómsveitarinnar, enda
upprunatúlkun nánast orðin lög-
vernduð sérgrein. Tónn Sigrúnar
var enda í þeim algilda stíl sem enn
ræður ferð utan téðrar sérgreinar,
en opinn og fallegur og laus við þá
tilhneigingu til „forseringar" sem
stöku sinni hefur mátt greina hjá
henni eftir að hún varð strengja-
leiðari vestur á Melum. Hin
skemmtilega beiting Stravinskys á
„þorpsfiðlara“-tvígripum, sem
tengir blæ þessa sýndar-
barokkverks við rússneska alþýðu-
tónlist, kom frábærlega vel fram í
lifandi túlkun Sigrúnar. Sjaldan
þessu vant gætti nokkurra hnökra í
píanóleik Gerrits í fyrstu þáttun-
um, sem auk þess enduðu heldur
snubbótt, en að öðru leyti var sam-
leikur þeirra Sigrúnar allur hinn
glæsilegasti, sérstaklega þó í
Finale-þættinum, sem iðar af fjör-
legum taktskiptum í anda „Dát-
ans“ og litríkri tónmálun m.a. há-
tíðarkirkjuklukkna. Að sönnu vel-
heppnað niðurlag á metnaðarfull-
um opnunartónleikum.
Ríkarður Ö. Pálsson
Flautu-
kvartett
í Bláu
kirkjunni
NÆSTU flytjendur í tónleika-
röðinni Bláa kirkjan í Seyðis-
fjarðarkirkju, annað kvöld, mið-
vikudagskvöld, kl. 20.30 eru
flautukvartettinn Kristrún H.
Bjömsdóttir, Bjöm Davíð Kri-
stjánsson, Maria Cederborg og
Petrea Óskarsdóttir. Þau flytja
tónlist eftir Telemann,
Furstenau, Damase, Bozza,
Gershwin og Bonneau.
Kristrún Bjömsdóttir hóf
þverflautunám hjá Skólalúðra-
sveit Reykjavíkur og lauk
blástrarkennaraprófi vorið
1987. Kristrún kennir nú við
Skólahljómsveit Kópavogs.
Björn Davíð Kristjánsson hóf
þverflautunám í Bamamúsík-
skóla Reykjavíkur. Hann lauk
blásarakennaraprófi og einleik-
araprófi frá Tónlistarskólanum
í Reykjavík. Að því loknu hélt
hann í framhaldsnám til Am-
sterdam. Hann hefur leikið með
Sinfóníuhljómsveit íslands og
Hljómsveit Islensku óperunnar.
Bjöm er tónlistarskólakennari.
Maria Cederborg er fædd í
Stokkhólmi og lærði hjá Stig
Bengtsson. Hún lauk námi frá
Tónlistarskólanum í Gautaborg.
Maria fluttist til íslands 1991
og hefur kennt við Tónskóla
Sigursveins D. Kristinssonar
síðan.
Petrea Oskarsdóttir lauk
burtfararprófi frá Tónlistar-
skólanum í Reykjavík. Hún hélt
í framhaldsnám til Frakklands
og kennir nú við Tónlistarskóla
Hafnarfjarðar.
HIN þekkta söngkona og fyrrver-
andi prófessor, Hertha Töpper-
Mixa, afhenti nýlega Landsbóka-
safni Islands, Háskólabókasafni,
handrit og nótur eftir mann sinn,
dr. Franz Mixa, sem lést árið 1994.
„Dr. Mixa kom til Islands árið
1929 til þess að sjá um undirbúning
tónleikahalds á Alþingishátíðinni
1930, æfa hljómsveit Reykjavíkur,
stjórna og kenna. I kjölfarið varð
hann hvatamaður þess, að stofnaður
var Tónlistarskólinn í Reykjavík og
gerðist þá aðalkennari hans næstu
átta árin og einn af brautryðjendum
tónlistarlífs á íslandi. Hann kvænt-
ist íslenskri konu, Katrínu Olafs-
dóttur. Sonur þeirra er Ólafur Mixa
læknir. Þau slitu samvistir.
Árið 1938 varð dr. Franz Mixa
skólastjóri tónlistarskólans í Graz í
Austurríki. Einnig þar kom hann
við sögu íslensks tónlistarlífs þar
sem nokkrir nemendur hans komu
síðar til starfa hér fyrir hans tilstilli
og lögðu tónlist á Islandi dyggilega
lið. Mörg verka hans hafa verið flutt
hér á landi, m.a. fimmta sinfónían.
Víða má þar finna íslensk stef og
áhrif. Árið 1987 var frumfluttur á
vegum Sinfóníuhljómsveitar Islands
hluti af óperunni Fjalla-Eyvindur,
sem dr. Mixa tileinkaði íslensku
í EDEN í Hveragerði stendur yfir
sýning Rebekku Gunnarsdóttur á
vatnslitamyndum sem málaðar eru
á síðustu tveimur árum. Þetta er 9.
þjóðinni. Af því tilefni sæmdi forseti
Islands hann stórriddarakrossi
hinnar íslensku fálkaorðu. Franz
Mixa lést í Múnchen árið 1994. Til-
finningatengsl hans við Island frá
hinum frjóu árum uppbyggingar
hér voru órofin allt til dauðadags.
Aðeins fá af hinum mörgu verkum
hans hafa verið til á íslenskum söfn-
um. Hertha Töpper-Mixa, sem er
mikill íslandsvinur, hefur nú fyrir
milligöngu próf. Helmut Neumann,
forseta Austurrísk-íslenska félags-
ins í Vín, gefið Landsbókasafninu
handrit, handritakópíur og nótur
eftir tónskáldið. Þar má nefna m.a.
„Musik úber Islándische
Volksmelodien“ og „Islándische
Rhapsodie" fyrii- hljómsveit, ljóð,
einn blásarakvartett, kórverk og pí-
anóverk. Enn fremur fylgir ná-
kvæm skrá yfir öll verk tónskálds-
ins og upplýsingar um, hvar þau er
að finna. Gjöfinni fylgir brjóstmynd
af dr. Mixa eftir Marlene Neu-
bauer-Woemer, myndhöggvara í
Múnchen. Verður hún afhent Lista-
háskóla íslands," segir í fréttatil-
kynningu frá Landsbókasafni Is-
lands.
Hér eftir verða nú verk dr. Franz
Mixa aðgengileg íslensku tónlistar-
fólki til flutnings.
einkasýning Rebekku og fæst hún
aðallega við landslag, hús og gamla
hluti á þessari sýningu.
Sýningin stendur til 30. ágúst.
LeSurstígvélin frá
mm;
komin aftur.
Einnig aðrar nýjar vörur.
kr. 9.900 Póstsendum samdægurs
Kringlunni, 1. hæð, sími 568 9345
TOJVLIST
—
KirkjuhvoM
KAMMERTÓNLEIKAR Á
KLAUSTRI
Mozart: Klarínettkvartett K374f; Atli
H. Sveinsson: 4 Jónasarlög; Fauré:
Élegie; Poulenc: Fian?ailles pour rire
við ljdð Vilmorins; Stravinsky: Itölsk
svíta f. fiðlu & píanó. Guðni Franz-
son, klarínett; Sigurlaug Eðvaldsddtt-
ir, fíðla; Helga Þórarinsdóttir, víóla;
ILuc Tooten, selló; Sólrún Bragadótt-
ir, sópran; Gerrit Schuil, píanó; Edda
Erlendsdóttir, píanó; Sigrún Eðvalds-
dóttir, fiðla.
Föstudaginn 13. ágúst kl. 21.
„KAMMERTÓNLEIKAR á
Kirkjubæjarklaustri" heitir fullu
nafni tónlistarhátíð sem Edda Er-
lendsdóttir og félagar hafa staðið
fyrir á hverju sumri undanfarin ár.
Hún var haldin í 9. skipti helgina
sem leið í félagsheimilinu Kirkju-
hvoli, og fóra fyrstu tónleikar af
þremur fram á föstudaginn var við
ágæta aðsókn. Undirritaður hefur
ekki áður hlýtt á tónlist á þessum
slóðum, en þó að endurómur hins
40 ára gamla braggalaga salar væri
ekki mikill, virtist hljómburðurinn
henta kammerflutningi mjög vel,
enda bæði skýr og jafn.
Guðni Franzson, Sigurlaug Eð-
valdsdóttir, Helga Þórarinsdóttir
og belgíski sellistinn Luc Tooten
léku fyrsta atriði kvöldsins, Kvar-
tett Mozarts fyrir klarínett og
strengjatríó í B-dúr K374f, „Op.
79“ eins og stóð án nánari útskýr-
inga. Verkið er ekki meðal þekkt-
ustu kammerverka meistarans frá
Salzburg, og þótt vissulega beri að
fagna aukinni tilhneigingu í seinni
tíð til að viðra sjaldheyrðari verk,
hlýtur um leið að vera bagalegt fyr-
ir almenna hlustendur að verða
jafnlítils vísari af tónleikaskrá og
hér var um t.a.m. aldur og tilurð
tónverka. Að þess konar lágmarks-
fróðleik ættu áheyrendur að jafnaði
að geta gengið vísum, en því miður
er hátíðin á Klaustri langt í frá ein
um að láta sér slíkt í léttu rámi
liggja.
Kvartettinn er í meginatriðum
elskulegt verk en samt víða krefj-
andi, ekki sízt vegna gegnsæs rit-
háttar. Hann var í mörgu skemmti-
lega leikinn, þó að samspilið virtist,
einkum framan af, vel hafa getað
grætt á lengri yfirlegu. Hin fallega
næturljóðastemmning miðþáttarins
komst þó vel til skila, og þó að loka-
rondóið hefði mátt taka ögn hress-
ar, þrátt fyrir verulegt innviðaflúr,
andaði samt fersku af sveitalags-
kenndu stefinu og útfærslu þess.
Mest mæddi á oft háttliggjandi
klarínettröddinni, en hún tókst sem
von var ágætlega í færam höndum
Guðna, burtséð frá nokkrum
hálfstirðum hátíðnitónum.
Atli Heimir Sveinsson hitti á
gullæð þegar hann samdi lögin sín í
stíl við tilurðartíma ljóða Jónasar
Hallgrímssonar. Úr liðlega 20
söngva bálki flutti Sólrán Braga-
dóttir ásamt Gerrit Schuil, Guðna,
Sigurlaugu og Tootens hér 4, Úr
Hulduljóðum, Dalvísu, Söknuð og
Heylóarvísu. Túlkun hópsins tókst í
heild afburðavel, og var t.a.m. yfir
Söknuði höfug fágun sem maður
minnist ekki að hafa heyrt jafn eð-
alborna í fyrri flutningi. Hljóðfæra-
kvartettinn var afar samstilltur og
söngur Sólránar innlifaður. Hafi
sérhljóðaframburður hennar e.t.v.
mátt vera heldur framlægari og
samhljóðin harðari textans vegna,
virtust rödd og túlkun aftur á móti
falla allvel að þessum aftursæknu
smáperlum Atla.
Luc Tootens lék eftir hlé Elegíu
Faurés af silkimjúkri tign með
Eddu Erlendsdóttur við slag-
hörpuna, er fylgdi honum náið og í
dýnamískari túlkun en oft heyrist;
hvort heldur upp eða niður á við.
Að því loknu fluttu þær Sólrún og
Edda 6 lög Poulencs úr flokknum
Fiangailles pour rire, sennilega frá
því laust fyrir seinna stríð, sem
gaman hefði verið að fá einhverja
prentaða vitneskju um, enda
frönskugránar fáir hér og rómönsk
söngljóð almennt sjaldheyrðari en
frá germanska tungumálasvæðinu.
Né heldur var prentuðum söng-
textum eða þýðingum til að dreifa,
þó að nokkru hafi um bætt að söng-
konan kynnti meginatriði ljóðanna
munnlega. Edda virtist hér á
heimavelli, því allur píanóleikur
var í senn tær og flögrandi léttur í
anda laganna. Sólrán söng af mik-
illi alúð, þrátt fyrir að ljóðrænn
gáski Poulencs, sprottinn úr ekta
gallískri ,joie de vivre“, hefði ef-
laust komið meira sannfærandi út
Vatnslitamynd Rebekku Gunnarsdóttur sem sýnir nú í Eden.
Rebekka Gunnarsdóttir
sýnir í Eden