Morgunblaðið - 15.10.1999, Qupperneq 38

38 FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 1999 39
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
OVISSA
í PAKISTAN
MIKIL óvissa ríkir um þróun mála í Pakistan eftir að
her landsins steypti stjórn Nawaz Sharifs á þriðjudag.
Ekkert er vitað um hvaða skref yfirmenn hersins hyggjast
taka næst, en sú ákvörðun þeirra að nema stjórnarskrá
landsins úr gildi lofar ekki góðu.
Viðbrögðin í Pakistan við stjórnarbyltingunni sýna
greinilega að stjórn Sharifs naut vægast sagt takmarkaðra
vinsælda. Forsætisráðherrann hefur verið gagnrýndur fyr-
ir einræðislega tilburði og spillingu. Hann kallaði jafnframt
yfir sig reiði hersins vegna þess hvernig hann hélt á málum
í tengslum við Kasmírdeiluna fyrr á árinu.
Þetta breytir hins vegar engu um það að stjórn Sharifs
hafði náð völdum í lýðræðislegum kosningum og naut ör-
uggs þingmeirihluta. Óstjórn réttlætir ekki að ráðamönn-
um sé steypt af stóli með hervaldi. Það ber að gera á hinum
lýðræðislega vettvangi.
Sú pólitíska óvissa sem nú einkennir ástandið í Pakistan
bætist við efnahagslegt öngþveiti sem þar ríkir. Fyrstu við-
brögð á alþjóðavettvangi benda til að landið verði af veru-
legri efnahagslegri aðstoð vegna stjórnarbyltingarinnar.
Það eykur enn á óstöðugleikann í þessu fátæka kjarnorku-
veldi, sem upp á síðkastið hefur átt í erjum við nágranna-
ríkið Indland og verið sakað um að styðja við bakið á
múslimskum skæruliðum frá Mið-Asíu.
Brýnustu vandamál Pakistana eru gífurleg fátækt og
ólæsi. Þau verða ekki leyst án utanaðkomandi aðstoðar.
Jafnvel þótt herinn skipi innan tíðar borgaralega stjórn er
hætt við að erlendir fjárfestar verði hikandi gagnvart
Pakistan eftir að ljóst er að yfirmenn hersins, sem um langt
skeið fóru með völd í landinu, telja sig geta vikið lýðræðis-
lega kjörinni stjórn frá er það hentar hagsmunum þeirra.
AUKAAFURÐIR
FYRIR MILLJARÐA
NÝTING og vinnsla aukaafurða úr þorski er orðinn
mikilvægur þáttur í íslenzkum sjávarútvegi. Verðmæti
þeirra námu 2,5 milljörðum króna á síðasta ári og hefur
farið vaxandi. Ljóst er, að enn er unnt að auka verðmæta-
sköpun í sjávarútveginum með vinnslu aukaafurða úr
þorski, sem eru svonefnd fiskfés, kinnar, gellur og klumbur
úr hausum og lundir og sundmaga úr hryggstykkjum. Það
er fyrst og fremst landvinnslan, sem nýtir þessar aukaaf-
urðir, en þeim er hent fyrir borð á frystiskipaflotanum að
því er Jón Asbjörnsson fiskverkandi og Arni M. Sigurðs-
son, framleiðandi vinnsluvéla fyrir aukaafurðir, fullyrða í
viðtali við Úr verinu, sérblaði Morgunblaðsins um sjávarút-
veg, sl. miðvikudag.
Jón Asbjörnsson, sem er einn af frumkvöðlum í nýtingu
aukaafurðanna, segir gríðarleg verðmæti liggja í þeim og
sala hafi verið auðveld. Þó séu gæði misjöfn og verkun geti
verið vandasöm. Hausinn skemmist sé hann ekki unninn
fljótt. Jón telur það þjóðarskömm, að þessum afurðum sé
hent fyrir borð í vinnsluskipunum og bendir á að í landi sé
fískimjöl unnið úr því, sem vinnslan nýti ekki. Nýting þess-
ara afurða í vinnsluskipunum er ekki talin borga sig og tel-
ur Jón ástæðuna vafalaust vera plássleysi og að vinnukraft-
ur sé dýr. Árni M. Sigurðsson tekur undir þetta, en hann
hefur framleitt vinnsluvélar fyrir aukaafurðir um 12 ára
skeið og selt saltfískvinnslum víðsvegar við Norður-Atl-
antshaf. Hann fullyrðir, að nýting aukaafurða auki afurða-
verðmæti um 5,5% hjá landvinnslunni. „Það er hins vegar
ekkert íslenzkt vinnsluskip, sem nýtir þessar afurðir, þrátt
fyrir að kveðið sé á um slíkt í lögum. Eg tel, að auðveldlega
megi nýta þessar- afurðir úti á sjó með góðri skipulagn-
ingu,“ segir Arni.
Auðlindir sjávar eru takmarkaðar og þess vegna skiptir
höfuðmáli fyrir þjóðarbúið, að sem mest verðmæti fáist fyr-
ir afurðirnar. Með engum hætti er hægt að fallast á, að
verðmætum sé fleygt í sjónn. Hversu mikið er í húfí má
marka af 2,5 milljarða verðmæti aukaafurða þess hluta
þorskaflans, sem nýttur var til þeirrar vinnslu. Sjávarút-
vegurinn getur ljóslega aukið verðmætasköpun með bættri
nýtingu aflans.
Meðferðarstofnanir fyrir vímuefnasjúklinga anna ekki eftirspurn eftir rými og hafa biðlistar aldrei verið lengri
Flestir
unglinganna
vilja hjálp
Sífellt fleiri íslensk ungmenni dragast
út í neyslu ólöglegra vímuefna. Trausti
Hafliðason heimsótti Sjúkrahúsið Vog
til að kynna sér málin og ræddi við þrjú
ungmenni sem glímt hafa við vímuefna-
fíknina frá fermingaraldri
Meðferðarúrræði
fyrir unglinga hafa lengi
verið í ólestri á íslandi, en
samkvæmt nýjustu upp-
lýsingum frá Vogi hafa biðlistar
aldrei verið lengri þar en einmitt nú.
Að sögn Þóru Björnsdóttur, hjúkrun-
arforstjóra á Vogi, mun hin nýja ung-
lingadeild, sem stefnt er að því að
opna á nýársdag árið 2000, bæta
mjög aðstöðuna fyrir unglinga. Að-
staðan mun gera starfsfólki kleift að
kljást betur við vanda unglinganna.
Þegar blaðamaður heimsótti Vog á
miðvikudaginn voru 11 ungmenni í
meðferð. Ungmennin, sem tilbúin
voru að spjalla svolítið um sína eigin
reynslu og hinn harða heim vímuefn-
anna, voru öll u.þ.b. að útskrifast af
Vogi. Þau höfðu öll ákveðið að fara í
eftirmeðferð, sem að sögn Þóru sýnir
vilja þeirra til að vinna bug á vímu-
efnavandanum, þar sem þeim er það
algerlega í sjálfsvald sett hvort þau
fara í hana. Eftirmeðferðin tekur
einn mánuð og fara strákamir á
Staðarfell en stelpurnar til Víkur.
Þar sem viðmælendurnir eru ungir
og eiga framtíðina fyrir sér var
ákveðið að gefa þeim dulnefni og því
verða þau í greininni kölluð Ari, Bára
og Daði. Ari er 17 ára, Bára 19 ára og
Daði 20 ára.
Drapst á fyrsta fylleríinu
Þegar ungmennin voru spurð að
því hvemig þau hefðu lent í vímu-
efnaneyslu voru svörin öll mjög keim-
lík. _
„Eg byrjaði að fikta með áfengi tólf
ára gamall og drapst strax á fyrsta
fylleríinu," sagði Ari, sem nú er 17
ára. „Satt að segja fannst mér þetta
ekki vera neitt fyrir mig og ég ætlaði
ekki að gera þetta aftur, en prófaði
nú samt aftur og þegar ég var þrett-
án ára var ég kominn út í hass. Fyrir
einu og hálfu ári byrjaði ég að neyta
amfetamíns og síðustu tvo mánuði
hef ég verið að nota e-töflur.
Eg var rekinn úr skóla þegar ég
var í tíunda bekk og hef ekki verið í
skóla síðan. Ég hef einu sinni áður
farið í meðferð, en þá var mér bara
hent inn og ég byrjaði fljótlega aftur í
neyslu þegar ég var kominn út. Nú
finnst mér ég hins vegar hafa breyst
svo mikið, ég var alltaf mikið fyrir að
vera innan um fólk en nú vill ég bara
vera einn og ég er oft mjög þung-
lyndur. Því ákvað ég að fara í með-
ferð.“
Að sögn Þóra er saga Ara mjög
dæmigerð og sagði hún að það væri
fullt af unglingum sem lifðu svona lífi.
Fór að taka inn alls
konar pillur
Bára, sem er 18 ára, sagðist hafa
byrjað að drekka á 13 ára afmælinu
sínu;
„Ég fór í „blackout" (mundi ekkert
daginn eftir) strax á fyrsta fylliríinu
og drapst einhvers staðar niðri í bæ
og mamma þurfti að sækja mig og
allt varð brjálað,“ sagði Bára. „Ég
byrjaði samt fljótlega að drekka um
hverja helgi.
Síðan fór ég að laumast í lyfjaskáp-
inn hans pabba og fór að taka inn alls
konai' pillur, allt sem ég komst í. Ég
fór í apótek og keypti mér sjóveikis-
Söfnunarátak
hefst 28. október
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Þóra Bjömsdóttir, hjúkrunarforstjóri á Sjúkrahúsinu Vogi, ásamt þremur ungmennum sem eru í meðferð.
lyf og gekk á milli húsa og þóttist
vera læst úti og fékk síðan að fara á
klósettið bara til þess að athuga
hvort eitthvað væri í lyfjaskápunum.
Þegar ég var eitthvað um sextán
ára gömul byrjaði ég að reykja hass
og varð strax „húkt“ (ánetjaðist) og
mjög fijótlega var ég fai'in að reykja
á hverjum degi. Mamma vissi alltaf
að ég væri að reykja hass, alltaf veit
hún allt sem ég geri. Hún sendi mig
hingað í meðferð fyrir tveimur árum
en mánuði eftir að ég útskrifaðist
byrjaði ég aftur að drekka og reykja
daglega.
Óábyrg, laug og stal og
eiginlega ekki húsum hæf
Síðan varð ég ófrísk og þá hætti ég
strax, en það var alveg rosalega erfitt
fyrstu tvo mánuðina. Ég eignaðist
síðan bai'nið mitt þegar ég var átján
ára og þegar það varð þriggja mán-
aða datt ég í það aftur og allt varð
mjög svipað nema ég byi'jaði ekki að
reykja aftur. Ég drakk hins vegar
rosalega mikið, drakk um hverja
helgi og á kvöldin áður en ég fór að
sofa. Þetta var því mjög svipað og áð-
ur, ég var mjög óábyrg, laug og stal
og eiginlega ekki húsum hæf.“
Daði, sem er 20 ára, sagðist hafa
byrjað að drekka á skólaballi þegar
hann var 12 ára.
„Ég var sá eini sem var að drekka
og það sá þetta enginn kennaranna,
ég sagði hins vegar öllum krökkunum
frá þessu,“ sagði Daði. „Síðan fór ég
bara heim að sofa. Nokkrum vikum
seinna gerði ég þetta aftur með vin-
um mínum og það vai' allt í lagi.
Ætlaði aldrei
að verða hasshaus
Síðan þegar ég var þrettán ára fór
ég á Coca Cola-tónleikana og drakk
mig dauðan á 25 mínútum. Foreldrar
mínir höfðu sagt að ég ætti að vera
kominn heim klukkan 11. Ég ákvað
því að flýta mér að verða fullur,
þannig að það myndi fljótt renna af
mér. Ég var búinn með vínið áður en
ég kom á tónleikana og á leiðinni
þangað hafði ég líka farið í
ruslagámana hjá Egils og náð í þrjár
malt og fjóra pilsnera sem ég drakk á
leiðinni.
Ég prafaði að reykja hass 14 ára
gamall og alsælu prófaði ég þegar ég
var 15 ára. Ég ætlaði aldrei að verða
neinn hasshaus. Bræður vina minna
voru mjög illa farnir og ég ætlaði
ekki að verða eins og þeir en þegar
ég var 18 ára var ég farinn að reykja
hass á hverjum degi.
Mamma og pabþi vissu aldrei neitt
af þessu. Það var ekki fyrr en fyrir
nokkrum vikum er ég komst í kast
við lögin að ég ákvað að segja þeim
frá því hvað ég hefði verið að bralla
síðustu átta ár.
Eyddi 300 þúsund
í spilakassa
Ég var líka spilafíkill og sumarið
efth' að ég útskrifaðist úr tíunda bekk
eyddi ég allri sumarhýranni í spila-
kassa. Ég keypti mér reyndar eina
hettupeysu en restin, svona rúmlega
300 þúsund kall, fór í spilakassa.
Þetta fór rosalega í skapið á mér og
ég varð mjög þunglyndur.
Þetta byrjaði eiginlega þegar ég
var á leiðinni I skíðaferðalag. Það var
stoppað í öllum sjoppum á leiðinni og
ég byrjaði að spila í spilakössum og
vann alltaf og kom út úr ferðinni í
gróða. Þetta var náttúrlega bara
heppni, en varð þess valdandi að ég
hélt áfram að spila og síðan fór að
sígaa á ógæfuhliðina og ég fór að
tapa. Það var oft erfitt að útskýra
fyrir mömmu og pappa hvað hefði
orðið um 10 þúsund kallinn eða 15
þúsund kallinn. Síðan fór maður að
reyna að vinna þetta allt til baka og
það er náttúrlega bara bull.“
Alltaf freðin í vinnunni
Ungmennin sögðust öll hafa annað-
hvort verið að vinna eða í skóla á
meðan þau voru í neyslu.
„Ég var um tíma að keyra út píts-
ur,“ sagði Daði. „Ég var með pípuna í
munninum, aðra höndina á stýrinu og
hina á handbremsunni og ók síðan
eins og vitleysingur."
Bára sagðist hafa verið að vinna á
leikskóla.
„Ég var alltaf freðin í vinnunni,“
sagði Bára. „Það vora alltaf allir að
dást að því hvað ég væri róleg og yf-
irveguð og þolinmóð við krakkana."
Auðveldara að ná sér í
eiturlyf en að panta pítsu
Öll vora ungmennin sammála um
að mjög auðvelt væri að verða sér úti
um ólögleg vímuefni á íslandi.
„Það er auðveldara en að panta sér
pítsu,“ sagði Daði.
Þau sögðu að yfirleitt þyrfti fólk að
borga fíkniefnasölum strax fyrir
fíkniefnin, en samt væra undantekn-
ingar á því, sérstaklega ef fólk þekkti
vel fíkniefnasalann.
„Hægt er að semja um greiðsluna
og setja hluti í pant eins og gemsa
(GSM-síma) úr og annað verðmætt,“
sagði Bára. „Þörfin er slík að maður
er jafnvel tilbúinn að brjóta af sér til
að komast í vímu.“
Ut frá þessu spruttu upp umræður
um það þvort þörfin væri líkamlegs
eða andlegs eðlis og var niðurstaðan
sú að líklega væri hún bæði.
SÖFNUNARÁTAK vegna fram-
kvæmda á Vogi, þar sem verið er
að reisa unglingadeild og göngu-
deild, hefst formlega fímmtudag-
inn 28. október, en að sögn Theó-
dórs Skúla Halldórssonar, fram-
kvæmdastjóra SÁÁ, er ætlunin
að safna um 100 milljónum
króna.
„Við erum að byggja hús fyrir
200 milljónir króna og ætlum að
reyna að safna um 100 milljón-
um, en það verður gert í
nokkrum söfnunarátökum,“
sagði Theódór.
I átakinu sem hefst eftir tæpar
tvær vikur verða seld sérstök
SÁÁ-kort, en þau voru einnig
seld í fyrra og sagði Theódór að
fólk hefði tekið þeim vel þá og
vonaðist til að svo yrði einnig nú.
Hann sagði að reynt yrði að hafa
kortið til sölu á sem flestum stöð-
um, en hann gerði ráð fyrir því
„Þetta er sjúkdómur," sagði Þóra.
„Ef fólk fær ekki sinn skammt lætur
eitthvað undan, bæði í líkama og sál.“
Daði sagði að hann hefði þurft að
neyta hass til að sofna.
Fékk sér „næturskalla"
á hveiju kvöldi
„Maður fékk sér „næturskalla" á
hverju kvöldi, reykti svona þrjá til
fjóra pípuhausa út um gluggann inni í
herbergi bara til að sofna,“ sagði
Daði. „Auðvitað er þetta sóun á efn-
inu en maður steinsofnaði um leið og
maður lagðist á koddann."
Bára sagði: „Ég geymdi fötuna
(tæki til hassneyslu) undh’ rúmi, því
ég gat ekki hugsað mér að fara fram
úr án þess að draga einn smók.“
Öll vora ungmennin sammála um
að meðferðin á Vogi væri góð og
fannst þeim ekkert að því að um-
gangast eldra fólk, reyndar fannst
þeim frekai' eins og unga fólkið hefði
truflandi áhrif á hina eldri.
Þóra sagði að þegar unglingadeild-
in yrði tekin í notkun myndu ungling-
arnir vera saman í hópastarfi, en þeir
myndu samt sem áður hafa mikil
samskipti við eldra fólkið, meðal
annars sitja fyrirlestra með því. Hún
sagði að inni á unglingadeildinni yrði
öflugra frístundastarf fyi-ir ungling-
ana.
að það yrði örugglega selt í mat-
vöruverslunum, bensínstöðvum
og bönkum.
„Kortið er enn ekki alveg til-
búið en hugsunin er sú að á
annarri hlið kortsins verði mynd
af þeirri aldamótakynslóð sem
við þekkjum og þeirri sem mun
móta næstu öld. Á hinni hliðinni
verða síðan ýmiss konar upplýs-
ingar og spurningar sem fólk
getur svarað og sent okkur end-
urgjaldslaust því á kortinu verð-
ur frímerki.
Ætlunin er að vinna eitthvað
skemmtilegt úr þeim svörum
sem við fáum, en þetta er meira
til gamans gert. Til dæmis er
líklegt að fólk verði spurt að því
í hvernig skapi það hafí verið
þegar það keypti kortið og síðan
reiknum við út meðaltalsskap
þeirra sem hafa styrkt
okkur.“
Þegar ungmennin vora spurð að
því hvað þau myndu ráðleggja for-
eldram, sem ættu ungling sem ætti
við vímuefnavanda að stríða, sögðu
þau mikilvægt að foreldrarnir væra
ekki meðvh-kir eða sættu sig við
ástandið. Þau sögðu að flestir ung-
linganna vildu hjálp.
„Það þarf að setja hnefann í borð-
ið,“ sagði Bára. „Það þarf að setja
þeim ákveðna úrslitakosti."
Þóra sagðist alls ekki mæla með
því að foreldrar hentu unglingunum
út úr húsi.
„Það væri miklu nær að gefa þeim
ákveðna kosti,“ sagði Þóra. „Ef þeir
segjast ætla að hætta er það allt í
lagi, en ef þeir falla skulu þeir líka
fara í meðferð.“
Þóra sagði að ef unglingarnir vildu
ekkert gera í sínum málum gætu for-
eldrarnh- leitað sér aðstoðar hjá SÁÁ,
farið á fjölskyldunámskeið eða rætt
við ráðgjafa. Það eina sem þeir
þyrftu að gera er að hringja í síma
530 7600 og panta viðtal.
Að sögn Þóru heldur SÁA úti mjög
öflugu stai’fi fyrir ungt fóik sem hef-
ur lokið meðferð. Þetta fólk gerir
mai'gt saman og styður hvað annað
þannig. Bára sagði að reyndar vant-
aði alveg vímulaust kaffihús í borg-
ina, ekki bara fyt’ir unglingana, held-
ur alla.
Fjöldi stórneytenda ólöglegra vímuefna
19 ára og yngri á Sjúkrahúsinu Vogi 1991 -'98
Hlutfall stórneytenda ólöglegra
% vímuefna 24 ára og yngri
ol-------1-------1------1-------1-------1------1------
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Fjöldi sjúklinga 20 ára og yngri fjórfaldast
Neysla harðari
efna eykst
FJÖLDI sjúklinga í yngsta aldurs-
flokki eykst stöðugt á Sjúkrahúsinu
Vogi, en samkvæmt upplýsingum frá
SÁÁ hefur fjöldi sjúklinga 20 ára og
yngri næstum fjórfaldast frá 1993.
Samkvæmt tölum sem byggjast á
fjölda einstaklinga á Vogi fyrstu sex
mánuði hvers árs, þá höfðu 33 ein-
staklingar 20 ára og yngri komið í
meðferð árið 1993 en árið 1999 hafði
þeim fjölgað í 143.
Að sögn Þórarins Tyrfingssonar,
yfirlæknis SÁÁ, endurspeglar þessi
fjölgun annarsvegar gríðarlega mikið
framboð af ólöglegum vímuefnum og
hinsvegar mikinn áhuga ungmenna á
því að prófa þessi efni.
„Þetta endurspeglar eflaust líka
einhverja mikla þjóðfélagsbreytingu
sem maður kann bara ekki alveg skil
á,“ sagði Þórarinn. „Kannski er þetta
líka að hluta knúið áfram af tísku-
sveiflum og í dag virðist sem það sé í
tísku að prófa efnin.“
Nýjar upplýsingar um neysluhætti
sjúklinga sem byggðar era á tölum
frá fyrri hluta hvers árs gefa til
kynna að neysla kannabisefna sé
jafnt og þétt að aukast. Nú flokkast
rúmlega 60% sjúklinga á Vogi, sem
era 24 ára og yngri, sem stórneyt-
endur kannabisefna og hefur hlutfall
þeirra aukist um rúmlega 10% frá því
í fyrra og tæplega 40% frá árinu
1993.
Að sögn Þórarins flokkast ung-
menni, 19 ára og yngri, sem stómeyt-
endur ef þau hafa notað vímuefni
vikulega í hálft ár. Þeir sem eru eldri
flokkast sem stórneytendur ef þeir
nota vímuefni vikulega í heilt ár.
Neysla „harðari efna“ eins og am-
fetamíns er einnig að aukast á meðal
ungmenna, en rúmlega 50% sjúklinga
í aldurshópnum 24 ára og yngri
flokkast sem stórneytendur am-
fetamíns og hefur hlutfallið aukist um
30% frá árinu 1993.
/ /
SAA hyggst opna hina nýju unglingadeild félagsins 1. janúar árið 2000
Safnað fyrir 200 milljóna kostnaði
SÁA hyggst opna unglingadeild á nýársdag árið
2000 en um er að ræða viðbótarálmu við sjúkra-
húsið Vog sem verið hefur í byggingu að undan-
förnu. Um svipað leyti á að opna nýja göngudeild.
Framkvæmdirnar kosta um 200 milljónir króna
og hyggst SÁÁ efna til söfnunarátaks vegna
þeirra, auk þess að leita á náðir ríkisvaldsins, að
sögn Þórarins Tyrfingssonar, yfirlæknis SÁÁ.
Hann segir að framkvæmdir hafi dregist vegna
þenslu á byggingarmarkaði og skorts á iðnaðar-
mönnum, en menn séu sáttir við að taka viðbygg-
inguna í notkun í upphafi nýs árs og aldar.
Aukin þjónusta í boði
„Við höfum lengi áformað að reisa unglinga-
deild í tengslum við Vog, enda er vaxandi fjöldi
ungmenna, 19 ára og yngri, vistaður á sjúkrahúsið
vegna vímuefnavanda. Það hefur oft verið talað
um að búa þurfi að þeim með öðrum hætti en að
fullorðnum sjúklingum hér, þannig að eitt aðal-
markmiðið með viðbyggingunni var að búa til sér-
staka deild fyrii' þau. Þar getum við boðið upp á
aukna þjónustu fyrir unglinga og einnig meiri
stuðning, bæði á næturnar og ó öðram tímum, auk
þess sem þau verða meira út af fyrir sig,“ segir
Þórarinn.
Deildin er hugsuð fyrir ellefu einstaklinga og
segir Þórarinn að á meðal þess sem lögð verður
áhersla á varðandi rekstur hennar, er að huga að
líkamlegum veikindum þessara unglinga.
„Við þurfum að athuga og ganga úr skugga um
að þau séu ekki með kynsjúkdóma eða smitsjúk-
dóma eftir neyslu sína, gera geðgreiningu á þeim,
enda stór hluti með kvíðaraskanir og þunglyndi
sem þarf að meðhöndla með lyfjum og sálfræðiað-
stoð. Einnig munum við reyna að byggja upp i
framhaldi af þessu meðferðarúrræði fyrir þessa
ungu einstaklinga á öðram stöðum á vegum SÁÁ,
sérstaklega fyrir ungai' konur,“ segir hann.
Onnur meðferð
fyrir ungar konur
Þórarinn bendir á að ungar konur hafa lítt verið
í umræðunni í tengslum við þessi mál, en stað-
reyndin sé sú að stúlkur séu um 30% af þessum
hópi undir tvítugu sem kemur til kasta SÁÁ.
„Umræðan er oft á þá leið að strákar séu einir
með vímuefnavanda, en það er alls ekki rétt. Þær
þurfa önnur úrræði en strákarnir, þar sem vímu-
mynstrið er annað hjá þeim og önnur tilfinninga-
leg og geðræn vandamál sem þær þurfa að glíma
við og sömuleiðis líffræðileg vandamál. Þær hafa
líka allt önnur áhugamál, þannig að byggja þarf
upp annars konar meðferð fyrir þær en strákana,
einnig hvað forvamir varðar. Það er sjaldnast
hægt að bjóða stelpunum upp á mótorhjólavið-
gerðir,“ segir Þórarinn.
Fjöldi ungmenna á aldrinum 15-19 ára, sem
farið hafa í meðferð hjá SÁÁ, hefur tvöfaldast á
seinustu fimm árum og á meirihluti þeirra að sögn
Þórarins við mjög alvarleg vandamál að stríða
vegna hass- og amfetamínneyslu. Flest hafi þau
flosnað upp frá námi eða vinnu, þau þjáist af van-
líðan og séu óvirk í þjóðfélaginu. Hann segir að
ungar stúlkur hafi verið virkir þátttakendur í auk-
inni vímuefnaneyslu ungmenna og þó svo að þær
noti ekki eins mikið af kannabisefnum og strákar
séu þær hlutfallslega duglegri við neyslu am-
fetamíns. „Þetta eru oft stúlkur sem verða
snemma kynþroska og eru þá oft með sér eldra
fólki og lenda fyrir vikið í aðstæðum sem þær
ráða illa við. Margar þeirra era komnar langt inn í
félagsskap sem er mjög erfiður,“ segir hann.
Sveitarfélögin
liafa brugðist
SÁA hefui' gert ákveðnar áætlanir um hvemig
safna eigi fjármunum til byggingarinnar og fela
þær m.a. í sér að leita til sveitarfélaga og ríkis, auk
þess sem leitað verður til almennings um framlög.
„Almenningur hefur staðið við sitt fram til þessa,
sveitarfélögin hafa alveg bragðist, fyrirtækin að
mestu og ríkisstjórnin er að hugsa sinn gang.
Þannig standa málin. Við geram ekki ráð fyrir að
okkur takist að safna 200 milljónum króna, heldur
þurfum við að greiða hluta af þeirri fjárhæð af al-
mennum rekstrai’tekjum okkar. Við ætlum okkur
samt að safna að minnsta kosti 120 milljónum
króna upp í þessa byggingu og það vantar mikið
upp á að það mark náist,“ segir Þórarinn.