Morgunblaðið - 04.01.2000, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 4. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
NEYTENDUR
Flórsyk-
ur úr
hrásykri
KOMINN er á markað nýr
sykur frá Billingtons; Golden
Icing Sugar, sem er flórsykur
framleiddur úr hrásykri sykui'-
reyrs, sá fyrsti sinnar tegund-
ar í heiminum. Olíkt venjuleg-
um flórsykri sem framleiddur
er úr hvítum sykri og hefur að-
eins sætt bragð, þá hefur Gold-
en Icing Sugar keim af nátt-
úrulegum melassa og ljósan,
gullinn lit, líkt og segir í frétta-
tilkynningu. Hann er án litar-
og bragðefna.
Golden Icing Sugar er not-
aður eins og annar flórsykur,
t.d. í tertukrem og fyllingar.
Golden Icing Sugar hefur
fengið mikla umfjöllum í
breskum tímaritum matgæð-
inga, segir jafnframt í fréttatil-
kynningunni, vegna einstakra
eiginleika sinna og var valinn
vara ársins 1998 af mörgum
þeirra.
Billingtons (unrefined) hrá-
sykur hefur verið unninn úr
sykurreyr á eyjunni Máritíus í
Indlanshafi síðan 1858. Fram-
leiðslan miðast öll við að loka
inni náttúrulega eiginleika syk-
ursins, þ.e.a.s. að halda melass-
anum eftir í sykrinum með
sínu bragði og eiginleikum.
Billingtons sykur er fáanleg-
ur m.a. í verslunum Hagkaups,
Nýkaups, Nóatúns o.fl.
Dreifingaraðili er Gott fæði
ehf.
Erfðabreytt matvæli á íslenskum markaði
Von á nýjum reglum
um merkingu
NÚ SEM stendur er verið að vinna
að reglugerð um merkingu erfða-
breyttra matvæla á Islandi. Til hlið-
sjónar eru hafðar reglur Evrópu-
sambandsins um merkingu
erfðabreyttra matvæla. Markmiðið
með reglugerðinni er að gera neyt-
endum kleift að þekkja úr vörur sem
innihalda erfðabreytt efni til þess að
geta valið hvort þeir kaupa þær eða
ekki.
Aðildarríki Evrópusambandsins
samþykktu fyrir stuttu nýjar reglu-
gerðir sem ekki hafa enn verið birt-
ar. Önnur reglugerðin gengur út á
það að ef 1% eða minna af erfða-
breyttum þáttum finnast í matvæl-
um sem er komnir eru til vegna
mengunar, þá eru þau matvæli und-
anþegin merkingum. Þetta er gert til
þess að auka svigrúm fyrir lífrænt
ræktaðar vörur.
Hin reglugerðin gerir ráð fyrir því
að merkja eigi erfðabreytt aukaefni
og erfðabreytt bragðefni en það hef-
ur ekki verið gert til þessa.
Áhrif erfðabreyttra matvæla
umdeild
En hvað eru erfðabreytt matvæli
og hvaða áhrif hafa þau á neytendur?
Elín Guðmundsdóttir, matvælafræð-
ingur hjá Hollustuvernd ríkisins,
segir það vera matvæli sem inni-
halda lifandi erfðabreyttar lífverur
og dæmi um það séu tómatar, maís
Erfðabreyttir tómatar komu fyrst á markað í Bandaríkjunum árið
1994 og voru fyrstu erfðabreyttu matvælin sem markaðssett voru í
heiminum.
og súrmjólk sem sýrð sé með erfða-
breyttum mjólkursýrugerlum, eða
matvæli sem innihalda erfðaefni eða
prótein úr erfðabreyttum lífverum.
Dæmi um slík matvæli séu tómat-
mauk úr erfðabreyttum tómötum,
kornflögur úr erfðabreyttum mais,
kartöflumjöl úr erfðabreyttum kart-
öflum o.s.frv.
Að sögn Elínar, hafa staðið yfir
miklar deilur um hvort erfðabreytt
matvæli séu skaðleg og andstæðan
við þau sé einna mest í Evrópu.
.Andstæðingarnir telja að þróunin
,Undir tunguna
,A húðina“
J
murminn
í nefíð‘
„Milli fíngranna“
Reyklaus árangur
NICORETTE
sé allt of hröð og að matvæli séu sett
á markað áður en nægilegar rann-
sóknir hafi farið fram á áhrifum
þeirra á heilsu neytenda,“ segir hún.
„Þeir benda einnig á að áhrif stór-
felldrar ræktunar erfðabreyttra
plantna á umhverfið hafi ekki verið
könnuð að neinu gagni.“
Merkingar eitt helsta ágrein-
ingsmálið
Hún bendir jafnframt á að eitt
helsta ágreiningsmálið hafi staðið
um merkingar erfðabreyttra mat-
væla. í Bandaríkjunum og Kanada
þurfi ekki að merkja þau en sum
Evrópuríki hafi krafist merkinga á
þeirri forsendu að neytendur eigi
rétt á að velja hvað þeir vilji kaupa,
en þau sjónarmið virðast jafnframt
eiga upp á pallborðið hjá Islending-
um.
Samkvæmt reglugerð Evrópu-
sambandsins ber að merkja vöru
sem „erfðabreytt“ ef einhvert inni-
haldsefni hennar er erfðabreytt.
Einnig má stjörnumerkja inni-
halddsefni og setja *erfðabreytt neð-
an við innihaldslýsingu. í þriðja lagi
má setja merkingar á borð við
„Framleitt úr erfðabreyttu ..." á
áberandi stað á umbúðunum varn-
ings þar sem innihaldslýsing er
Súrefnisvörnr
Karin Herzog
Oxygen face
■ Enskunám í Englandi
Bjóðum enskunám við einn vinasta mála-
skóla Englands. Skólinn sér þér fyrir fæði
og húsnæði hjá enskri fjölskyldu.
Um er að ræða alhliða ensku 18 ára og
eldri og viðskiptaensku.
Unglingaskóli í júlí og ágúst.
Upplýsingar gefur Jóna María Júlíusdóttir,
sími 862 6825 eftir kl. 18.00.
Vasniiugi
A L H L I D A
VIÐSKIPTAHUGBÚNAÐUR
i Fjárhagsbókhald
I Sölukerfi
I Viöskiptamanna
kerfi
i Birgðakerfi
I Tilboðskerfi
I Verkef na- og
pantanakerfi
i Launakerfi
f Tollakerfi
Vaskhugiehf. Síðumúla 15-Slmi 568-2680
óþörf. Líklegt þykir að svipaðar
reglur verði teknar upp hér á landi.
„Merkingar á erfðabreyttum mat-
vælum eru ekki varnaðarmerkingar
heldur er forsenda þerira réttur
neytenda til þess að vita að varan var
unnin úr erfðabreyttu hráefni,“ segir
Elín.
Omerkt erfðabreytt matvæli á
íslenskum markaði
Bandaríkjamenn gera ekki kröfur
um merkingar erfðabreyttra mat-
væla af þeirri ástæðu að þau séu
sambærileg hefðbundnum matvæl-
um að öllu leyti nema hvað varðar
erfðabreytinguna.
„Því er líklegt," segir Elín, „að
hluti af þeim sojabaunum sem koma
hingað frá Bandaríkjunum sé erfða-
breyttur og það sama gildir um vör-
ur sem unnar eru úr sojabaunum,
sojapróteini eða öðrum sojavörum.
Sama gildir um erfðabreyttan maís
og afurðir úr honum. Dæmi um slík-
ar afurðir eru komflögur, poppmaís,
alls konar kex, maísmjög, sojasósur,
sælgæti og bamamatur.“
Mögnleikarnir margir í notkun
erfðabreyttra matvæla
En til hvers er verið að erfðar-
breyta matvælum? Að sögn Elínar
er hægt að auka framleiðslu veru-
lega og mæta þannig aukinni fæðu-
þörf sem leiðir af vaxandi fólksfjölg-
un í heiminum, einkum í
þróunarlöndunum. „Einnig er hægt
að auka næringargildi matvæla, t.d.
auka próteininnihald í hrísgrjónum,
hveiti og fleiri korntegundum eða
auka innihald vitamína og fleiri bæt-
iefna í matvælum. Hægt er að draga
úr hlutfalli mettaðrar fitu og fjar-
lægja ofnæmisvaka úr mikilvægum
fæðutegundum á borð við hveiti og
sojabaunum," segir hún.
Hún segir jafnframt að plöntum sé
erfðabreytt til að ná fram meiri upp-
skeru og til þess að búa til plöntur
sem geti vaxið og þroskast við mis-
jöfn umhverfisskilyrði. „Með því
móti má rækta plöntur á svæðum
sem annars myndu ekki henta vel til
ræktunar."
Dýrum sé m.a. erfðabreytt til að
ná fram aukinni mótstöðu gegn smit-
sjúkdómum, þau þoli betur kulda,
hita eða þurrk og vaxi hraðar. „Einn-
ig geta að erfðabreytt dýr skilað frá
sér verðmætum lyfjum, t.d. í mjólk.“
Hún bætir því þó við að ekki séu
allir sáttir við erfðabreytingar á líf-
verum og margir haldi því jafnvel
fram að þær hafi einungis neikvæðar
afleiðingar. Þegar búið sé að sleppa
þeim út í náttúruna verði ekki aftur
snúið. „Þess vegna verður að skipu-
leggja tilraunir vel og fara að ströng-
um öryggiskröfum, sem mælt er fyr-
ir um í lögum og reglugerðum, og
huga að hugsanlegum langtímaáhrif-
um á umhverfið," segir hún.
-/eli
ine^
Fegurðin kemur innan fró
AYys/fwom
Laugavegi 4, sími 551 4473