Morgunblaðið - 04.01.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. JANÚAR 2000 33
FRÍVERSLUNARSAMTÖK EVRÓPU 40 ÁRA
Höfuðstöðvar Fríverslunarbandalags Evrópu.
inu. Hefði hið gagnstæða gerst
væri þessi blaðagrein með allt öðr-
um hætti og jafnvel ekki fyrir
sjónum lesenda blaðsins í dag.
Brotthvarf hinna þriggja ríkja úr
herbúðum EFTA breytti veiga-
miklum forsendum í starfsemi
samtakanna.
Hin fjögur EFTA-ríki sem þá
urðu eftir í samtökunum, Island,
Liechtenstein, Noregur og Sviss,
ákváðu að halda samstarfinu
áfram, og þrátt fyrir fækkun aðild-
arríkjanna hefur starfsemi EFTA
ekki dregist saman að því marki
sem fækkunin gæti gefið til kynna.
Eins og áður er nefnt hefur meg-
inverkefni samtakanna snúist um
afnám tolla og fríverslun svo og
samskipti EFTA-ríkjanna við
Evrópusambandið.
Jafnframt því sem Evrópusam-
bandið hefur aukið samskipti sín
við önnur ríki og ríkjasambönd
með gerð samstarfssamninga, frí-
verslunarsamninga og sk. Evrópu-
samninga hefur EFTA þurft að
fylgja í kjölfarið. Þannig hafa
EFTA-ríkin getað tryggt hags-
muni fyrirtækja sinna og komið í
veg fyrir mismunun gagnvart þeim
á mörkuðum ríkja sem ekki eru í
ESB. Um Ieið hafa tengslin við
þessi ríki verið efld en flest þeirra
hafa stefnt að aðild að Evrópusam-
bandinu og verða þar með nánir
samstarfsaðilar EFTA/EES-ríkja
þegar og ef af aðild þeirra verður.
A ráðherrafundum EFTA-ríkj-
anna í Bergen í júní 1995 og nú
síðast í Genf í desember síðastliðn-
um voru meginlínurnar staðfestar
varðandi styrkingu á samskiptum
EFTA-ríkjanna við önnur ríki.
Afram skyldi leitast við að skila
sjálfstæðu og virku framlagi til
bætts efnahags- og viðskiptaum-
hverfis í Evrópu og utan áífunnar
og umfang fríverslunarsamskipta
styrkt og víkkað.
Fríverslunarsamningar
EFTA-landa við önnur ríki
Á undanförnum áratug hafa
EFTA-ríkin gert fríverslunar-
samninga við þrettán ríki, fyrst við
Tyrkland 1991 og síðan við ísrael,
Pólland, Rúmeníu, Búlgaríu, Ung-
verjaland, Tékkland, Slóvakíu, Sló-
veníu, Eistland, Lettland, Litháen
og Marokkó auk samnings við
PLO 1998. Þessir fríverslunar-
samningar fela í sér fríverslun
með iðnaðarvörur, sjávarafurðir og
vörur unnar úr landbúnaðarhrá-
efnum. EFTA-ríkin hafa afnumið
tolla á þessum vörum við gildist-
öku fríverslunarsamninganna með
heimild til verðjöfnunar á landbún-
aðarhráefni. Jafnhliða þessum
samningum hafa EFTÁ-ríkin,
hvert fyrir sig, gert tvíhliða samn-
inga um viðskipti með landbúnað-
arvörur við þessi ríki. Hvað Island
varðar er þar um að ræða vörur
sem ekki eru framleiddar hér á
landi. Framkvæmd þessara frí-
verslunarsamninga hefur gengið
vel og eftir því er tekið á alþjóða-
vettvangi. Þannig hafa nokkur ríki
leitað ráða hjá EFTA þegar frí-
verslun þeirra við aðrar þjóðir er
til umræðu og samningar þar um í
undirbúningi.
Enn sem komið er eru viðskipti
íslands við mörg þau lönd sem
EFTA-ríkin hafa samið um frí-
verslun við ekki ýkja mikil. Hag-
vöxtur er þó víða talsverður og
verslun og viðskipti í Mið- og
Austur-Evrópuríkjunum hefur ný-
lega færst í frjálst og viðurkennt
markaðsform. Fríverslunarsamn-
ingarnir skapa styrkan grunn fyrir
viðskipti og möguleikar íslenskra
fyrirtækja til að auka viðskipti við
þessi lönd eru því mun betri en áð-
ur og mikilvægir markaðir fyrir ís-
lenskar afurðir opnast í þessum
löndum. Samningaviðræður um
fríverslun standa nú yfir milli
EFTA-ríkjanna og annarra ríkja
við Miðjarðarhaf og við jaðar
Evrópu. Þessi ríki eru Egypta-
land, Jórdanía, Kýpur, Makedónía
og Túnis. Við þau hafa EFTA-
ríkin áður gert samstarfsyfirlýs-
ingar sem og við Albaníu og Líb-
anon.
Fríverslunarsamningur við
Kanada
Á formennskutímabili íslands í
EFTA fyrri hluta ársins 1998 var
stigið stórt skref í fríverslunar-
samvinnu EFTA-ríkjanna við önn-
ur ríki þegar viðræður um gerð
fríverslunarsamnings þeirra við
Kanada hófust. Um var að ræða
hinn fyrsta við ríki handan Atl-
antsála og hinn fyrsta viðeitt af
stærstu iðnríkjum heims. I þessu
fólst einnig ákveðið frumkvæði og
stefnubreyting þar sem EFTA-rík-
in voru í fyrsta skipti á undan
Evrópusambandinu í fríverslunar-
viðræðum við önnur ríki.
í upphafi bundu EFTA-ríkin
talsverðar vonir við fríverslunar-
samning við Kanada þar sem
stefnt hafði verið að því að ákvæði
hans tækju til fleiri þátta en hinna
hefðbundnu vöruviðskipta, s.s.
fjárfestinga og þjónustu. Þegar
þetta er skrifað og samningar eru
á lokastigi er ljóst að fyrrnefndar
vonir munu ekki að öllu leyti ræt-
ast. En mikilvægur fríverslunar-
samningur um vöruviðskipti er í
sjónmáli. Fríverslunarviðræðurnar
við Kanada hafa fært EFTA-ríkj-
unum aukinn drifkraft og hafa þau
í framhaldi beint augum að frí-
verslunarsamstarfi við ríki í Suð-
ur-Ameríku og eru þegar hafnar
könnunarviðræður um gerð frí-
verslunarsamnings við Chile og
stefnt er að samskonar viðræðum
við Mexíkó á fyrri hluta þessa árs.
Fríverslunarsamskipti EFTA-ríkj-
anna við þessi ríki geta styrkt
hagsmuni íslenskra fyrirtækja til
muna.
Breyttar aðstæður EFTA
Ofansagt staðfestir að EFTA
hefur tekist með markverðum
hætti að laga starfsemi sína að
breyttum aðstæðum og nú er svo
komið að samskipti og samstarf
við önnur ríki, svo og að nokkru
leyti við ríkjahópa aðra en
Evrópusambandið, eru orðin um-
fangsmesti þáttur starfsemi
EFTA. Bæta má við að á ráð-
herrafundi samtakanna í Genf í
desember síðastliðnum var ályktað
um að hefja athugun á fríverslun-
arsamstarfi við Suður-Afríku auk
þess að kanna leiðir sem gætu
opnast um samskonar samstarf við
Suður-Kóreu og Japan. Ennfrem-
ur skal nefna að EFTA-ríkin hafa
samþykkt drög að samstarfsyfir-
lýsingum við Flóaráðið (Gulf Co-
operation Council) og MERCOS-
UR, en svo nefnist fríverslunar-
bandalag Brasilíu, Argentínu,
Úrúgvæ og Paragvæ.
Allt bendir til að þetta tíma-
mótaár í sögu EFTA verði við-
burðaríkt og hagsmunir aðildar-
ríkjanna eflist. Það er vel við hæfi
á stóru afmæli. Eftirtektarverður
árangur samtakanna og veruleg
hlutdeild aðildarríkja þeirra í al-
þjóðaviðskiptum hefur aukið gildi
framlags þessara ríkja til frekari
mótunar í alþjóðlegri efnahags-
samvinnu og getu þeirra til að tak-
ast á við alþjóðleg efnahagsvanda-
mál. Við íslendingar óskum
afmælisbarninu til hamingju og
allra heilla í framtíðinni og þökk-
um samstarfsþjóðum okkar í
EFTA fyrr og síðar fyrir ánægju-
legt og árangursríkt samstarf.
Höfundur er utanríkisráðherra.
Bylting
i
Fjölnota byggingaplatan
sem allir hafa beðið eftir!
VIROC byggingaplatan er fyrir veggi, loft og gólf.
VIROC byggingaplatan er eldþolin, vatnsþolin,
höggþolin, frostþolin og hljóðeinangrandi.
VIROC byggingaplatan er umhverfisvæn.
VIROC byggingaplatan er platan sem
verkfræðingurinn getur fyrirskrifað nánast blint.
Staðalstærð: 1200x3000x12 mm.
Aðrar þykktir: 8,10,16,19, 22, 25, 32 & 37 mm.
Mesta lengd: 305 cm. Mesta breidd: 125 cm
Vlroc utanhússklæðnlng
ÞÞ
&CO
Leitlft upplýslnga
Þ.ÞORGRfMSSON 8c CO
ÁRMÚIA 29 S: 553 8640 & 568 6100
SIGLINGASKÓLINN
Námskeið til 30 níml. réttinda
12. jan. - 13. mars á mánudags- og
miðvikudagskvöldum kl. 7-11.
Kennsla samkvæmt námskrá
mcnntamálaráðuncytisins.
Námskeið til sigHnga á opnu hafi
á skútum - hafsinglingar
(Yachtmaster Offshore)
11. jan - 2. mars
Inntökuskilyrði 30 rúml. próf.
Útvegum skútur frá Ameríku
og segl firá Hong Kong.
Upplysingar og innritun í
símum 588 3092 og 898 0599.
Netfang: bha@centrum.is
Veffang: www.centrum.is/siglingaskolinn
SIGUNGASKÓLINN
Vamsholti 8, kennsla Austurbugt 3.
Meðlimur í Alþjóðasambandi siglingaskóla.
Kennsla hefst 13. janúar
Allir aldurshópar frá 4 ára
Innritun og upplýsingar í síma 553 8360 frá kl. 15-18
20-70% afsláttur
Barnafatnaður
Aðeins góð vörumerki.
ÓshKosh
j THE GENUINE ABTtCtt
SÉRVERSLUN MEÐ BARNAVÖRUR
Síöumúla 22 • 108 Reykjavík • Sími 581 2244 • Fax 581 2238