Morgunblaðið - 26.01.2000, Side 26

Morgunblaðið - 26.01.2000, Side 26
26 MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 2000 MORGUNBLAÐIÐ LISTIR Sama bókin í tveimur efstu sætunum London. Morgunbladid. ENDURMINNINGABÆKUR Frank MeCourt, Angela’s Ashes og ’Tis hafa aflað honum frægð- ar og frama og verðlauna, Pul- itzer-verðlaunanna þar á meðal. Og nú hefur Alan Parker gert kvikmynd eftir Angela’s Ashes. Bækur McCourt sitja nú í efstu sætum sölulista The Surt- day Times og það sem meira er; önnur þeirra er í tveimur efstu sætunum á sama listanum. Það er Angela’s Ashes sem er bæði í fyrsta og öðru sæti yfir mest seldu pappírskiljurnar. í fyrsta sæti er útgáfa, sem nú hefur selzt í 823 þúsund eintökum og hefur hún verið í 137 vikur í hópi tíu söluhæstu bókanna og í öðru sæti er sama bókin með nýrri kápu, sérstök útgáfa í til- efni kvikmyndarinnar. I síðustu viku seldust rösklega 16 þúsund eintök af fyrrnefndu bókinni og 15.500 af hinni. Framhaldið af Angela’s Ashes, ’Tis, hefur nú ýtt endur- minningum Geri Halliwell úr fyrsta sæti sölulistans yfir inn- bundnar bækur og hefur selzt í um 126 þúsund eintökum. En það eru ekki allir ánægðir með skrif Frank McCourt um æskuárin í Limerick. Sumir vilja halda því fram, að hann fari nokkuð frjálslega með og halii þá heldur á Limerick og íbúa þar. Kvikmyndaleikarinn Richard Harris er einn þessara og í grein í The Sunday Times sagðist hann vera bálvondur yfir þeirri meðferð sem Limerick fengi í bókinni og kvikmyndinni. Hann sagði bókina vera af- skræmingu fulla af sjálfsvor- kunn og í kvikmyndinni sé þeirri vælublekkingu haldið áfram. Ég vona að aska Angelu kæfi þá, sagði Richard Harris. Vísindi og fræði ii alda- mótaári HÁSKÓLI íslands og Ríkisútvarpið, Rás eitt, hefur í dag, miðvikudaginn 26. janúar, samstarf um þáttaröðina Vísindi og fræði á aldamótaári. Fyrsta þættinum verður útvarpað kl. 17.45 á Rás eitt. Þættimir verða hluti af dagskrá Víðsjár og verður þeim útvarpað vikulega allt árið 2000. í fyrsta þættinum mun Páll Skúla- son rektor fjalla um vísinda- og fræðastarf við háskóla almennt og við Háskóla íslands sérstaklega, en síðan munu flytja erindi vikulega fulltrúar hinna ýmsu vísinda- og fræðigreina sem kenndar eru við Háskóla íslands. Tilgangur erindanna er sá að gera grein fyrir þeim viðfangsefnum sem fræðimenn í viðkomandi greinum hafa fengist við á liðinni öld og eru að fást við um aldamótin. Bæði verða kynnt íslensk og erlend viðfangsefni, eftir því sem við á. Hver deild og námsbraut við Háskóla Islands velur sína fullti-úa og koma allt upp í fimm erindi af mismunandi fræðasviðum frá hverri deild. Heimilislegt framhjáhald KVIKMYNDIR Ríóborgin ROMANCE★ ★ Leikstjórn og handrit: Catherine Breillat. Aðalhlutverk: Caroline Ducey, Sagamore Stévenin, Rocco Siffredi og Francois Berléand. Trimark 1999. AF eðlilegum orsökum vekur blessað kynlífið alltaf áhuga fólks. Franski leikstjórinn og rithöfun- durinn Catherine Breillat fjallar um það í öllum verkum sínum, og á það einnig við um Romance. Unga kennslukonan Marie er svekkt yfir þvi að maðurinn sem hún elskar, fyrirsætan Paul, hefur ekki áhuga á að sofa hjá henni lengur eftir þriggja mánaða sam- band. Auk þess er hann hrokafull- ur og það rekur hana í leit að kyn- ferðislegri fullnægingu hjá öðrum karlmönnum. Sagan er algjörlega sögð út frá sjónarhorni Marie sem er sögu- maðurinn og þylur upp fyrir áhorf- endur ýmsar kenningar sínar um kynlíf, langanir og draumóra. Sú orðræða þótti mér ekkert sérstak- lega áhugaverð, og er það miður, því margt í myndinni er býsna skemmtilegt. Kynlífsatriðin eru mjög opinská, og spuming hvort þau fari yfir mörkin milli erótíkur og kláms. Annars er myndin algjörlega eró- tísk að því leytinu til að það er kynhvötin ein sem dregur stúlkuna áfram í ævintýrum sínum. Ekki er það ástin eða annars konar „róm- ans“. Um leið og meira er sýnt en áhorfendur eiga að venjast, er það gert á sérlega raunsæjan og heim- ilislegan hátt, og ekki sérlega smekklegan alltaf. Kynlífsatriðin eru ekki sveipuð dulúð með viðeig- andi ljósi, tónlist og kvikmynda- töku eins og venja er, þar sem hvert orð er þrungið ástríðu og viðeigandi ástarorðum. Breillat lætur raunsæið og hráleikann ráða för, og tilsvör Marie á viðkvæmum stundum eru oft alveg óborganleg. Þessu eru áhorfendur óvanir og finnst það sérlega fyndið, og það fyndnasta er að þeir eru í rauninni að hlæja að sjálfum sér. Fyrir þetta eitt fær Romance stóran plús frá mér. Auk þess stendur leikkonan Caroline Ducey sig með afbrigðum vel í hlutverki Marie, sem er sérlega vandasamt hlutverk. Sama má segja um Saga- more Stévenin. Rocco Siffredi stóð sig líka vel í ástarlotunum, þótt hann sé ekki sérlega mikill leikari. Söguþráðurinn og vangaveltur Marie hefðu mátt vera sterkari og áhugaverðari, og skilaboðin skýr- ari. En þrátt fyrir það er Romance áhugaverð að mörgu leyti. Hún er öðruvísi, og þá sem dreymir um ferska vinda mitt í ameríska sollin- um ættu að skella sér í bíó. Hildur Loftsdóttir Reuters Fornmunir sýndir neð- anjarðar AÞENUBÚI virðir fyrir sér hér einn þeirra fornmuna sem fund- ust þegar grafið var fyrir nýju neðanjarðarlestarkerfi borgar- innar. Úrval þeirra 30.000 muna sem fundust við uppgröftinn verða til sýnis á þremur neðanjarðarlest- arstöðvum Aþenu á næstunni og verður hver munur staðsettur nærri þeim stað er hann fannst. Fornmunirnir eru flestir frá timabilinu 6. öld f.Kr. til 100 e.Kr. íbúar Aþenu hafa lengi vel búið við umferðarhnúta og mikla mengun, en vonast nú til að geta andað léttar þegar nýja neðan- jarðarlestarkerfið verður vígt í lok vikunnar. Gallerí Listakot hættir starfsemi GALLERÍ Listakot, Laugavegi 70, mun hætta starfsemi frá og með 28. janúar 2000. Verslunin mun vera opin fram að þeim tíma og eru því síðustu forvöð fyrir við- skiptavini Listakots að koma þangað. Verslunin hefur starfað í næst- um fimm ár og sýningarsalirnir í um þrjú ár. Konur útskrifaðar úr myndlistar- og hönnunarnámi hafa rekið fyrirtækið og hafa þær kom- ið sínum listmunum þar á fram- færi. Einnig hafa hinir ýmsu lista- menn sýnt í sölum Listakots. Harpan og grjótið TOJVLIST Salurinn PÍANÓTÓNLEIKAR Óður steinsins eftir Atla Heimi Sveinsson. Myndir: Ágúst Jénsson. Ljéð: Kristján frá Djúpalæk. Jénas Ingimundarson, píané. Framsögn: Arnar Jénsson. Mánudaginn 24. janúar kl. 20:30. „FEGURÐ er fólgin í auga áhorfandans," segir kunnugt enskt máltæki, ef ekki klisja. íslendingar hjátrúar og hallæra lásu tröllasögur úr klettadröngum. Njótendur vís- inda- og tækniframfara nútímans í gervi ljósmynda úr þrívíddarsmá- sjám, Hubble-stjömusjónaukanum og mannslíkamasjónarhorni Lenn- arts Nilssons, geta lesið margt fleira úr furðuformum náttúru eins og þau birtast í sneiðmyndum Agústs Jónssonar af holufyllingum íslenzkra steina. Ég dvaldist er- lendis þegar myndirnar birtust fyrst íyrir tæpum tveim áratugum og missti því af viðtökum þeirra, en sú upplifun sem blasti við í Salnum á mánudagskvöldið var vakti ósjálfrátt spumingu þess er ekki veit betur, hvort þessar stórkost- legu myndir, er sameina innri og ytri geim á sérstæðan hátt, hljóti ekki að hafa vakið athygli lagt út fyrir landsteina. Wagner var ekki einn um að vilja stefna listgreinum saman í „Gesamtkunstwerk". Þetta er gam- all draumur sem m.a. má rekja til hugmynda manna um leikhús Fom- grikkja þegar Peri og samtíma- menn í Flórens fundu upp ópem- formið kringum 1600. Marg- miðlunartækni 10. áratugar hefur gert slíka sameiningu auðveldari en nokkm sinni fyrr og hefur þegar haft frjóvgandi áhrif milli greina, eins og sézt hefur á raftónleikum hérlendis. En 10-12 ámm áður en margmiðlun varð eitt af bjöllusvör- um eða „lausnum" tímans, samdi Atli Heimir Sveinsson 30 laga píanóverk „við“ jafnmargar steina- myndir með hliðsjón af prósaljóðum Kristjáns frá Djúpalæk út frá sömu innblásturslind. Forsetningin er gæsalöppuð, enda ekkert „áþreifan- legt samband milli skynjunar eyr- ans og augans", eins og tónhöfund- ur segir sjálfur í tónleikaskrá. Skráin tilgreindi því miður ekki flutningssögu verksins, en á hinn bóginn opnaði hún óvenjulega nána innsýn í hugarheim tónskáldsins meðan verkið var enn glóðvolgt af pönnunni, með því að birta bréf Atla til Jónasar Ingimundarsonar ásamt hugmyndum höfundar um túlkun og karakter myndanna. Asamt orðbundnum hughrifum Kristjáns, sem sjá mætti fyrir sér í lestextaformi, væri ekkert auðveld- ara en að ímynda sér þetta sér- stæða samlistaverk í heild sem upp- lagt efni í margmiðlunargeisladisk. Að sama skapi var Salurinn upp- lagður vettvangur til Iifandi flutn- ings, búinn stóru tjaldi fyrir skuggamyndir og breiðu sviði fýrir slaghörpuna vinstra megin og setu- stofukrók fyrir upplesarann til hægri með leslampa og hægindastól á stofuteppi. Upplestur Arnars Jónssonar var látlaus og skýr, a.m.k. þegar ekki var leikið sam- tímis. Spurning er þó hvort ekki hefði átt að magna lesturinn upp, þar eð allnokkur orð skoluðust und- ir hér og þar í brimniði píanósins. A móti kemur, að þar með hefði talið getað orðið músíkinni yfirsterkara, nema þá ýtrasta jafnvægis væri gætt, sem hefði án efa reynst vand- fengið í víðfeðmri dýnamík hinna 30 fjölskrúðugu tónaörmynda Atla. Án þess að vilja á nokkum hátt kasta rýrð á skáldlegan texta Kristjáns, fór ekki hjá því, að sam- hrif mynda og tóna sætu áberandi sterkust eftir í upplifun manns. Hefði textinn aftur á móti komið síðast í tilurðaröð, s.s. tekið mið af undangengnum myndum og tónlist, hefði hugsanlega mátt ná heild- stæðari þrenningu, því jafnvel í saltvægum höndum skáldsnillinga hættir tungumáli til að vera hlut- fallslega meira bindandi og afljúk- andi en myndmál, hvað þá tónmál. í þessu tilviki hlaut textinn þar af leiðandi að láta í minni pokann og jafnvel vera ofaukið, „overkill“ eins og Kaninn segir, þó að orðin gætu fallið hið bezta að myndunum ein sér án afskipta tónlistar, enda virt- ust þau þannig hugsuð í upphafi. Örmyndir Atla Heimis fyrir pía- nó voru meistaralega fluttar af Jón- asi Ingimundarsyni og spönnuðu í heild furðuvíðan geim, þótt hver þeirra væri ekki lengri en 2 mínút- ur að meðaltali. Má þannig segja að sameinast hafi í tónlistinni knöpp eiginstærð steinamyndanna og stundum allt að því kosmísk þrívídd myndmáls úr listahöndum náttúr- unnar sem glöggt auga Ágústs Jónssonar festi á filmu. Þó að ýmsir nútímaeffektar eins og bank, ijátl í strengjum og smellur með hljóm- borðsloki kæmu við sögu á stangli (hinn síðasti kom áheyrendum til að klappa sérstaklega og virtist í stöð- unni jafnnýstárlegt og fyrsta hljóm- sveitarcrescendóið í Mannheim), var þó mest áberandi mikil notkun á langopnum pedal, enda í sam- ræmi við vídd myndmálsins. Engu að síður mátti líka heyra áhrif og minni frá nýjum og ekki sízt göml- um tónmeisturum, þ.á.m. Chopin, Schumann og Debussy, og stflbrigði fyrri tíma „afströktuðust" oft á skemmtilega ferskan hátt með blöndu af tónölum og hjátónölum rithætti sem harmóneraði nærri því annarlega vel við furðuveröldina á tjaldinu. Það er alþekkt að hugurinn sér úr formleysu náttúrunnar það sem hann „vill" sjá og miðar ósjálfrátt við það sem hann þekkir bezt. Snilld Atla var ekki sízt fólgin í því að taka sams konar sjónarmið í tónlistinni. Að ginna og tæla huga hlustandans með samspili hins þekkta og minna þekkta, hlutlægs og huglægs, með ýmist krassandi eða hrífandi nornaseyði sem þurfti ekki hungur, volæði og hjátrú fyrri tíma til að láta hugfangast af. Ríkarður Ö. Pálsson

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.