Morgunblaðið - 26.01.2000, Qupperneq 28

28 MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 2000
MORGUNBLADIÐ
UMRÆÐAN
Ófremdar-
ástand á
Miklubraut
ÓGNVEKJANDI
upplýsingar um stór-
aukna slysatíðni á
Miklubraut hafa vakið
mikla athygli og óhug.
Flest slys verða við
gatnamót Miklubraut-
ar-Kringlumýrar-
brautar. í liðinni viku
lögðu borgarfulltrúar
sjálfstæðismanna til að
gert yrði ráð íyrir mis-
lægum gatnamótum á
umræddum stað til að
auka umferðaröryggi
og greiða iyrir umferð.
Meirihluti R-listans
kaus að svæfa tillöguna
með því að vísa henni
til endurskoðunar aðalskipulags en
ekkert liggur fyrir um hvenær þeirri
vinnu lýkur.
Miklabraut nýtur þess vafasama
heiðurs að vera tjónamesta gata
landsins, bæði hvað varðar fjölda
slasaðra einstaklinga og eignatjón.
Samkvæmt fróðlegri skýrslu Sjóvár-
Umferðarmál
Fjöldi slysa á Miklu-
braut hefur tvöfaldast
og tjónagreiðslur þre-
faldast á undanförnum
árum. Kjartan Magnús-
son segir að mislæg
gatnamót séu best til
þess fallin að fækka
slysum og greiða fyrir
umferð á Miklubraut.
Almennra um málið má ætla að á síð-
astliðnum sex árum hafi alls um 750
manns slasast og tæplega 5.200 bílar
skemmst eða eyðilagst í 2.500 tjón-
um á Miklubraut einni. Samtals má
ætla að útborgaðar tjóna- og örorku-
bætur tryggingafélaganna vegna
tjóna og slysa á Miklubraut, auk eig-
in tjóna tjónvalda, nemi um 1.836
milljónum króna á tímabilinu eða
rúmlega 300 milljónum á ári. Þessar
tölur sýna þó einungis hluta heildar-
kostnaðar vegna slysanna. Til við-
bótar má reikna kostnað vegna
tjóna, sem bíleigendur leysa sín á
milli og tilkynna ekki tryggingafé-
lögunum. Þá er ótalinn kostnaður
sjúkrahúsa, atvinnurekenda og hins
opinbera vegna sjúkrameðferðar,
endurhæfingar, örorkubóta og tap-
aðra vinnustunda svo eitthvað sé
nefnt. Síðast en ekki síst eru ótaldar
þjáningar, glötuð tækifæri og sú
sorg sem fómarlömb umferðarslysa
og aðstandendur þeirra þurfa að
glíma við, en þessir þættir verða að
sjálfsögðu ekki metnir til fjár.
Ógnvekjandi öfugþróun
Það er þó mest ógnvekjandi við
skýrslu Sjóvár-Almennra að hún
sýnir fram á mikla fjölgun óhappa og
aukningu eignatjóns á Miklubraut á
allra síðustu árum. Sl. sex ár hefur
fjöldi tilkynntra umferðaróhappa á
Miklubraut nærri tvöfaldast og
kostnaður vegna slysa og óhappa
rúmlega þrefaldast! Orsökina má
rekja til mikillar umferðaraukning-
ar. Óllum ætti að vera ljóst að Mikla-
braut er „spningin", hún annar ekki
lengur þeirri umferð, sem um hana
fer, og grípa þarf til viðeigandi ráð-
stafana sem fyrst. Neikvæð áhrif
aukinnar umferðar um Miklubraut
eru eftirfarandi.
• Aukin slysahætta.
• Auknar umferð-
artafir.
• Meirimengun.
• Aukin umferð um
íbúðarhverfi vegna
langvarandi umferðar-
stíflu.
Dýrustu gatnamót
landsins
Á árunum 1994-99
urðu 76% slysa á
Miklubraut við gatna-
mót og er tjónatíðnin
hæst við gatnamót
Miklubrautar-Kringlu-
mýrarbrautar, næst-
fjölförnustu gatnamót
landsins, en um þau
fara 70 þúsund bílar á sólarhring.
Ætla má að útborgaðar tjóna- og ör-
orkubætur allra tryggingafélaganna
vegna tjóna og slysa, auk eigin tjóns
tjónvalds á þessum gatnamótum ein-
um, nemi gróflega áætlað um 67
milljónum króna á ársgrundvelli.
Mislæg gatnamót
bestalausnin
Mislæg gatnamót eru besta lausn-
in til að bæta hið alvarlega ástand,
sem nú ríkir á gatnamótum Miklu-
brautar-Kringlumýrarbrautar, en
kostir þeirra eru eftirfarandi:
• Greiðari umferð vegna stór-
aukinnar afkastagetu gatnamót-
anna.
• Minni slysahætta. Talið er að
mislæg gatnamót myndu fækka slys-
um og óhöppum um 50-60%.
• Minni mengun. (Tafir í umferð
auka útblástursmengun og eru
streituvaldandi.)
• Minni umferð um íbúðarhverfi
(einkum Hlíðahverfi) vegna aukinn-
ar afkastagetu gatnamótanna.
Ótrúleg ákvörðun R-listans
í aðalskipulagi Reykjavíkur 1990-
2010 var gert ráð fyrir mislægum
gatnamótum á Miklubraut-Kringlu-
mýrarbraut, enda mikil aukning um-
ferðar fyrirsjáanleg. Þegar aðal-
skipulagið var endurskoðað árið
1997 gerðu borgarfulltrúar R-listans
sér lítið fyrir og tóku mislæg gatna-
mót á umræddum stað af dagskrá.
Fulltrúar sjálfstæðismanna mót-
mæltu breytingunni við afgreiðslu
skipulagsins í skipulagsnefnd og
borgarstjóm en allt kom íyrir ekki.
Mislægu gatnamótin skyldu burt.
Endurtekið hneyksli!
í besta falli er hægt að líta á þessa
ákvörðun sem furðuleg mistök en í
raun er hún mikið hneyksli. Árið
1997 var í raun jafnljóst og nú að
mislæg gatnamót væru eina leiðin til
að auka afkastagetu gatnamótanna
og færa umferðina við þau í viðun-
andi horf. Auk þess var ljóst að mis-
læg gatnamót myndu fækka slysum
meira en þau endurbættu ljósastýrð
gatnamót, sem R-listinn hefur lagt
til við lausn málsins. Allar þessar
staðreyndir lágu fyrir árið 1997 en
samt kaus R-listinn að taka mislægu
gatnamótin af dagskrá.
Á borgarstjómarfundi í síðustu
viku gafst R-listanum tækifæri til að
endurskoða fyrri ákvörðun og taka
faglega á málinu. Þrátt fyrir að upp-
lýsingar um stóraukna slysatíðni og
vaxandi eignatjón liggi á borðinu
kaus R-listinn með borgarstjóra í
broddi fylkingar að tefja þetta mikil-
væga mál enn frekar með því að vísa
því til endurskoðunar aðalskipulags.
Mistökin frá 1997 hafa því ekki verið
leiðrétt og lausn á því ófremdar-
ástandi, sem ríkir á gatnamótum
Miklubrautar-Kringlumýrarbraut-
ar, er ekki í sjónmáli.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Kjartan
Magnússon
Salmonellusýkingar
í hrossum
SALMONELLA
typhimurium er al-
gengasta orsök salm-
onellusýkingar í hross-
um.
Venjulega er um ein-
stök sjúkdómstilfelli að
ræða en ákveðnar að-
stæður geta gert það
að verkum að sjúkdóm-
urinn breiðist út.
Nýfædd folöld em
mun nærnari fyrir sjúk-
dómnum en fullorðin
hross og meðal þeirra
getur sjúkdómurinn
hæglega breiðst út.
Hvers konar stress,
t.d. flutningar og bæl-
ing á ónæmiskerfinu eykur líkumar
á sýkingu.
Þar sem miklum fjölda hrossa er
haldið á litlu svæði, úti eða inni, get-
ur smitefnið magnast upp og valdið
sýkingu hjá fullfrískum hrossum.
Mikið ormasmit eykur líkumar á
sýldngu, sérstaklega hjá ungum
hrossum.
Aðrir sjúkdómar og meðhöndlun
með fúkkalyfjum gerh- hrossin við-
kvæmari.
Magn smitefnisins er afgerandi
fyrir líkumar á því að hross veikist.
Mikilvægt er því að einangra veik
dýr og fríska smitbera.
Þegar mikið smitefni er í umferð
aukast einnig líkumar á frískum
smitberam. Ekki er þó líklegt að þau
dýr muni bera smit lengi.
Meðgöngutími sjúkdómsins er allt
niður í 24 tíma.
Hross smitast við að éta mengað
fóður. Smitið getur verið í beitilandi
og flestum fóðurgerðum.
Hitastig og raki hafa mikið um það
að segja hversu lengi bakterían lifir
en hún er viðkvæmust fyrir þurrki
og sólarljósi.
Á beitilandi, í jarðvegi, kyrra vatni
og taði getur hún lifað í allt að 7 mán-
uði.
Sjúkdómsform:
1. Einkennalaus sýking, S. typ-
himurium-bakteríur finnast í taði í
4-6 daga.
2. Væg iðrakveisa í fullorðnum
hrossum á býlum eða svæðum þar
sem sjúkdómurinn hefur náð að
breiðast út. Ein-
kennin era hiti,
deyfð, lystarleysi, lin
teðsla en þó ekki al-
varlegur niðurgang-
ur. Tímabundin
fækkun á neutrofil-
blóðfrumum.
3. Alvarleg, bráð
gamabólga með
kviðverkjum, niður-
gangi, hita, vökva-
skorti og fækkun á
neutrofil-blóðfram-
um. Þetta form sést
hjá fullorðnum
hrossum sem hafa
litla mótstöðu út af
stressi, nýfæddum
og ungum folöldum.
4. Nýfædd folöld, upp að 2ja daga
Sjúkdómar
Smitið getur verið í
beitilandi, segir Sigríð-
ur Björnsdóttir, og í
flestum fóðurgerðum.
aldri geta fengið blóðeitran sem í
flestum tilfellum dregur þau til
dauða.
Veturinn 1999-2000
Líklegt má telja að þau tilfelli sem
hafa greinst í vetur í Rangárvalla-
sýslu og Reykjavík eigi sér sameig-
inlegan upprana og hafi breiðst út
með flutningi á frískum smitberam.
Sá mikli þéttleiki sem hross búa
við hér á landi, bæði á vetrarfóðran á
útigangi og í húsavist, eykur líkum-
ar á að bakterían magnist upp í um-
hverfi hrossanna. Flutningar á
hrossum og umhverfisbreytingar,
sem fylgja árstímanum, geta leitt til
frekari útbreiðslu sjúkdómsins ef
ekki er farið gætilega.
Tilmæli um smitvarnir
Tilkynnið dýralækni strax ef
granur vaknar um að hross hafi
veikst af salmonellusýkingu, munið
að einkennin geta verið væg.
Til að fyrirbyggja smit skal halda
stöllum og fóðurgöngum vel hrein-
um. Þess skal sérstaklega gætt að
fóður mengist ekki af hrossataði. Þar
sem ekki era stallar eða fóðurgangar
er mönnum bent á að gefa í heypoka.
Einnig ber að gæta þess að hrossat-
að komist ekki í drykkjarvatnið.
Gætið hreinlætis í umgengni um
hesthúsið og samgangi við önnur
hesthús. Fullvissið ykkur um að ný
hross sem koma á hús séu ekki af
sýktum svæðum.
Einangra skal hesthús þar sem
veik hross er að finna. Hrossin mega
þó fara út í gerði ef tryggt er að þau
komist ekki í snertingu við önnur
hross. Veikist hross á beitilandi
skulu þau tekin á hús þar sem ekki er
hætta á að þau smiti önnur hross.
Öðrum hrossum á beitilandinu skal
haldið þar áfram og þess gætt að þau
komist ekki í snertingu við önnur úti-
gangshross.
Æskilegt er að sá hrossahópur
sem er haldið í einangran sé sem
minnstur en nauðsynlegt getur verið
að einangra fleiri en einn hóp á
hverjum bæ.' Flutningur hrossa til
og frá einangraðum svæðum er
óheimill.
Umsjónarmönnum ber að gæta
ýtrasta hreinlætis við fóðran og aðra
umhirðu og forðast samgang við
önnur hesthús eða hrossastóð. Þeir
skulu hafa sótthreinsiefni tUtæk í
hesthúsunum til að sótthreinsa
skófatnað áður en gengið er inn í
hlöðu eða heygeymslu. Þeim er einn-
ig bent á að gæta persónulegs hrein-
lætis í umgengni við hrossin og hafa í
huga að salmonellusmit getur borist
úr hestum í menn.
Hrossatað frá sýktum hesthúsum
skal fjarlægt í samráði við viðkom-
andi héraðsdýralækni.
Þegar hrossin era hætt að skUja út
bakteríuna og smithættan er gengin
yfir ber að hreinsa hesthúsin og
gerðin í kringum þau vel. Húsin
skulu sótthreinsuð þar á eftir og
malarlagi bætt ofan á í gerðum.
Héraðsdýralæknar hafa yfiram-
sjón með framkvæmd þessara smit-
varna.
Höfundur er dýmlæknir
hrossasjúkdóma.
Sigríður
Björnsdðttir
Einn af 100
SAMTÖKIN Umhverfisvinir leit-
uðu stuðnings 100 arkitekta við
áskoran tU Norsk-Hydro að draga
sig út úr samningaviðræðum við ís-
lensk stjórnvöld um
álver við Reyðarfjörð.
Áskoranin birtist í
Morgunblaðinu 11.
janúar sl. Forstjóri
Landsvirkjunar ritaði
áskorendum bréf
samdægurs sem er til-
efni meðfylgjandi orð-
sendingar:
TU Friðriks Soph-
ussonar, forstjóra
Landsvirkjunar.
Ég þakka bréf þitt
dags. 11. janúar sl.
sem ég fékk í tilefni af
því að vera meðal
þeirra sem skoraðu á
Norsk-Hydro að
draga sig út úr samn-
ingaviðræðum við íslensk stjórnvöld
um álver við Reyðarfjörð, á meðan
ekki fengist lögformlegt mat á um-
hverfisáhrifum Fljótsdalsvirkjunar.
í bréfi þínu er áréttað að Álþingi
hafi heimilað virkjunarandirbúning
1981 og að iðnaðarráðuneytið hafi
gefið út leyfi fyrir Fljótsdalsvirkjun
1991. Því nái lög um mat á umhverf-
isáhrifum frá 1993 ekki til hennar.
Þá lætur þú að því liggja að meðal
áskorenda séu m.a. aðilar sem hafi
meiri áhuga á stöðvun virkjunar-
áforma heldur en málefnalegri skoð-
un mála og umræðu. Og þú finnur að
því að áskoran sé beint til útlend-
inga.
Þar sem í hógværam orðum þín-
um felst samt nokkur
frýjun vil ég gera ör-
stutta grein fýrir stuðn-
ingi mínum:
Það hefur verið mikil
áhersla lögð á það í
kynningu þessa máls að
tímasetning þess sé
þröng og því m.a. borið
við að Norsk-Hydro
leggi ofurkapp á að
tímaáætlanir standist. í
það hefur verið látið
skína að ekki sé trygg-
ing fyrir því að Norð-
mennirnir hafi áfram
jafn mikinn áhuga á
samstarfi ef fram-
kvæmdir dragast. Með
því að afstaða Norsk-
Hydro er svo afgerandi fyrir þessar
framkvæmdir liggur beint við að
beina orðum til þeirra. Það er verið
að skora á þá að taka ekki þátt í
málatilbúnaði á íslandi sem ekki
mundi viðgangast í þeirra eigin
landi í dag.
Mér era efst í huga tvenn rök fyr-
ir því að knýja fram lögformlegt um-
hverfismat fyrir Fljótsdalsvirkjun:
Það er verið að knýja fram virkj-
unarkost samkvæmt tíu ára gamalli
hugmynd, samkvæmt sýn sem menn
höfðu á aðstæður þá. Bæði þekking
Umhverfismat
Það er verið að knýja
fram virkjunarkost
samkvæmt tíu ára gam-
alli hugmynd, segir
Geirharður Jakob
Þorsteinsson, sam-
kvæmt sýn sem menn
höfðu á aðstæður þá.
og sjónarmið hafa breyst á tíu áram.
Gæti skýringin vera tengd því að
Eyjabakkakosturinn með umdeildri
lögtúlkun stjórnvalda er sá eini sem
unnt er að skjóta undan lögformlegu
mati á umhverfisáhrifum? Sú
„brella" næði ekki til annarra kosta.
Ég gengst fúslega við því að vera
undir áhrifum af því að hafa komið á
Eyjabakka og styrkt við það afstöðu
mína gegn landfóm þessari. Það léti
mig aldrei í friði að hafa ekki tekið
afstöðu eftir þá stuttu för. Ég geng
hins vegar að því sem leikreglu að
lúta lögformlegu mati á umhverfis-
áhrifum í þeirri von að við það finn-
ist kostur sem hlífir okkur við sömu
eftirmælum og þeirri ógæfusömu
kynslóð forfeðra vorra sem lagði
skinnbækur til skæðis.
Með kveðju og virðingu,
Geirharður Jakob Þorsteinsson.
Höfundur er arkitekt.
Geirharður
Jakob Þorsteinsson