Morgunblaðið - 14.03.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐ JUDAGUR 14. MARS 2000 41
1 11 1 -------------------■*?-
UMRÆÐAN
Landráðamenn og málaliðar
MARGT hefur verið
rætt um umhverfismál
og virkjanir að undan-
förnu og hefur þar hæst
borið umræðuna um
Fljótsdalsvirkjun og hið
lögformlega umhverfis-
mat sem krafist hefur
verið af umhverfisvin-
um.
Sýnst hefur sitt
hverjum eins og eðlilegt
er og hafa flestir tjáð sig
með venjulegum hætti
eins og þegar menn
ræða ágreiningsmál.
í Mbl. þann 24. febr-
úar kveður við annan
tón. Þar skrifa Hrólfur
Hraundal og Sveinn Jónsson og er
þeim mikið niðri fyrir.
Þeir deila mjög hart á að umhverf-
isvinir skuli hafa leitað út fyrir land-
steinana til að reyna að koma í veg
fyrir að Fljótsdalsvirkjun verði
byggð án þess að fram fari lögform-
legt umhverfismat. I þessum grein-
um eru menn kallaðir málaliðar og
landráðamenn. Sveinn tekur meira
Hákon
Aðalsteinsson
að segja svo stórt til
orða að segja að þessir
menn muni ekki eiga
langa lífdaga fyrir
höndum ef þeir láti
ekki af þessari mót-
spyrnu. Er þetta ekki
komið eitthvað út fyrir
velsæmið?
Eg virði skoðanir
annarra, en mér leið-
ast hótanir, ekki síst ef
þær varða líf og limi.
Svo er það annað
mál að meta hverjir
eru landráðamenn.
Eru það landráða-
menn sem vilja vemda
landið og koma í veg
fyrir að hin ósnotna náttúra sé lögð í
rúst? Eru það landráðamenn sem
vilja að fari fram lögformlegt um-
hverfismat á landinu áður en því er
flett sundur?
Svari hver fyrir sig. En hvað er
það þegar stjórnmálamenn krjúpa á
hnjánum fyrir framan erlenda auð-
hringa og biðja þá að færa sér meng-
andi stóriðju og bjóðast til að gefa
Stóriðja
Er ekkert víð það að
athuga, spyr Hákon Að-
alsteinsson, þegarvald-
hafarnir reyna að telja
fólki trú um að stóriðja
sé það eina sem geti
bjargað byggð.
þeim rafmagn til að knýja þessar
reykspúandi ófreskjur, bara ef þeir
vilji vera svo góðir að byggja þær hér
á landinu. Er ekkert athugavert við
það að segjast aðeins ætla að byggja
Fljótsdalsvirkjun, en semja um leið
við Norsk Hydro um byggingu 480
þúsund tonna álvers, sem þarf þrisv-
ar til fjórum sinnum meira í’afmagn
en sú virkjun getur framleitt? Þá
spyrjum við þessir fávísu: Hvar á að
taka rafmagnið sem vantar til að ál-
verið geti starfað? Jú, þá verður að
Hjartabaninn
TILEFNI þessarar
greinar er bæklingur
sem Hjartavemd hefur
gefið út.
Hann heitir Krydd-
legið hjarta og er dreift
til allra heimila og fyr-
irtækja í landinu.
Bæklingurinn er mjög
athyglisverður. Hann
fjallar um skaðsemi
reykinga á hjarta- og
æðakerfið. Sagt er frá
niðurstöðum Hjarta-
vemdar á dánartíðni af
völdum hjarta- og æða-
sjúkdóma sem rekja
má til reykinga.
Reykingar valda
verulegum skaða á hjarta- og æða-
kerfið. Ég reyki ekki þannig að ég hef
ekki beina reynslu af skaðseminni en
ég vil gera allt til að mitt fólk reyki
ekki. Bæklingur sem þessi er öflugt
hjálpartæki í áróðri fyrir okkur sem
ekki reykjum en viljum að okkar nán-
ustu hætti að reykja.
Þeir sem reykja einn pakka af síg-
arettum á dag stytta ævilíkur sínar
um mörg ár. Fimmtugur karlmaður
sem reykir styttir ævilíkur sínar um 7
ár í samanburði við þann sem ekki
reykir. Aftur á móti ef hinn sami
hættir að reykja fær hann tækifæri til
að bæta við líf sitt 5-6 árum. Hver hef-
ur efni á að stytta ævi sína um sjö ár?
Sumir fæðast með meðfæddan
hjartagalla. Galla sem þarf síðan að
lagfæra með stórri hjartaaðgerð. Ef
þú hefðir vitneskju um að hjartað þitt
væri með galla myndir þú gera allt til
að fara vel með það. Eins ef þú vissir
fyrirfram að þú myndir verða einn af
þeim sem fengi kransæðastíflu á
fimmtugsaldri. Við vitum ekki fyrir-
fram hverjir það eru sem fá krans-
æðastíflu og hverjir sleppa. Það eru
ekld til nein nákvæm próf sem segja
til um hvort maður fái fyrir hjartað
eða ekki. Af þessum sök-
um verðum við hvert og
eitt okkar að fara vel
með þetta eina hjarta
sem við fengum í vöggu-
gjöf. Með því að reykja
getur þú verið viss um
að þú sért að skaða
hjarta þitt. Afleiðingar
reykinga koma ekki í
ljós fyrr en mörgum ár-
um eftir að viðkomandi
byrjaði að reykja. Þeir
unglingar sem byrja að
reykja fyrir 15 ára aldur
eru í verulegri hættu á
Rúnar að skaða hjarta- og
Júlíusson æðakerfið sitt. Ég hef
fulla trúa á ungu kyns-
lóðinni og hef kynnst mörgu skyn-
sömu ungu fólki. Þetta unga fólk á
rétt á því að við fullorðna fólkið séum
Hjartavernd
Með því að reykja, segir
Rúnar Júlíusson, getur
þú verið viss um að þú
sért að skaða hjarta þitt.
þeim góð fyrirmynd. Reynslan hefur
sýnt að bein tengsl eru á milli reyk-
inga fullorðinna og reykinga ungl-
inga. Unglingur sem byrjar að reykja
ætlar sér ekki að reykja það sem eftir
er ævinnar. En það sem byrjar sem
„saklaust" fikt hjá 16 ára unglingi
getur endað sem alvarlegt hjai’taáfall
á fimmtugsaldri. Þekking um skað-
semi reykinga síast of seint í kollinn á
unga fólkinu. Það seint að viðkomandi
er orðinn háður tóbakinu áður en
hann fær við nokkuð ráðið. Efni í tó-
bakinu eru verulega ávanabindandi.
Mikill meirihluti fullorðinna reyking-
armanna óskar sér þess að hafa aldrei
virkja Jökulsá á Dal og sennilega
Jökulsá á Fjöllum líka. „Það verður
ekki gert nema farið verði í umhverf-
ismat“ segja ráðamennirnir. En áður
en þetta umhverfismat fer fram
verður búið að selja, eða gefa, Norsk
Hydro rafmagnið sem þessar ár geta
framleitt, með því að semja um 480
þúsund tonna álver á Reyðarfirði. Ég
er því í miklum vafa um að það um-
hverfismat sem gert verður hafi mik-
ið að segja því þeir hjá Norsk Hydro
vilja hafa sitt og engar refjar og lái
þeim hver sem vill.
Þess vegna held ég að menn ættu
að nota orðið landráð, gætilega því
það hefur aldrei þótt gott að kasta
steinum úr glerhúsi.
Ég get alveg viðurkennt að það er
ekki gott að þurfa að leita út fyrir
landsteinana eftir aðstoð til að
vernda landið, en hvað á að gera þeg-
ar stjórnmálamennirnir með hala-
rófu af náttúrufirrtum sauðum á eftir
sér ganga eins og daufdumbir og
hundsa ábendingar þeirra sem vilja
koma í veg fyrir meiri umhverfisslys
og verja þær náttúruperlur sem eftir
eru á landinu? Hrólfur Hraundgjí
segir í skrifi sínu að það sé búið að
skemma Herðubreiðarlindar, Land-
mannalaugar og fleiri staði á hálend-
inu. Það er nokkuð til í því, en ég er
ekki sammála honum að það sé ekki
til neins að reyna að koma í veg fyrir
að fleiru sé spillt. Við eigum að láta
fyrri víti til vamaðar verða og taka
saman höndum um að bjarga því sem
bjargað verður. Hrólfur tekur stórt
upp í sig og hefur eflaust eitthvað til
síns máls, enda fyrrverandi björgun-
arsveitarforingi og vel kunnugur á
Brúaröræfum.
Það er bara eitt sem ég vil vekjar
athygli hans á. Fljótsdalsvirkjun og
Eyjabakkar, sem þetta mál snýst um
eru ekki á Brúaröræfum, heldur á
Fljótsdalsheiði og það svæði ætti
hann að kynna sér áður en hann
skrifar næstu grein.
Höfundur er skógarbóndi
og náttúruverndarsinni.
byijað. Reykingar hafa ekkert með
greind að gera, reykingarfólk getur
verið skynsamasta fólk. Fíknin í tó-
bak er svo sterk að það getur verið
meiriháttai’ mál að losa sig undan
ijötrum hennar.
Skilaboðin til ungu kynslóðarinnar
um skaðsemi reykinga virðast ekki
síast inn á þeim tímapunkti sem
margir eru að byija. Ef unga fólkið
gerði sér grein fyrir skaðsemi tóbaks
er ég viss um að það myndi aldrei
byija að reykja. Flestir reykinga-
menn byija að reykja undir 18 ára
aldri. Hvað er til ráða? Tóbaksáróðr-
inum verður að koma til unglinganna
þannig að þeir byrji alls ekki að fikta.
Fikt er ekki bara fikt. Unglingar
verða að gera sér grein fyrir að reyk-
ingar eru ekki töff. Reykingar eru
orðnar mjög áberandi í bíómyndum
og tónlistarmyndböndum. Tóbaks-
framleiðendur eru mjög slyngir við
að koma sínu á framfæri og hitta
beint í mark hjá unglingunum.
Tóbakssölurisinn er mjög voldugur
og áhrifamikill og hann á fullt af pen-
ingum til að koma sínu á framfæri
með ýmsu móti. En ekki má gefast
upp.
Við verðum að gera ráð fyrir að
áróður og fræðsla skiii sér. Ef við
tryðum því ekki gætum við sleppt öll-
um tóbaksáróðri. Þetta þýðir hvort eð
er ekki! Nei takk! Höldum áfram í
þeirri trú að þetta skili sér. Framtak
Hjartavemdar með útgáfu þessa
bæklings er til fyrirmyndar. Mikil-
vægt er að kynna efni bæklingsins
fyrir unga fólkinu og fólki á öllum
aldri. Hann er góð áminning til okkar
allra, hvort sem við reykjum eða ekki.
Tilgangurinn er að þeir sem ekki
reykja byiji aldrei og að hinir sem
reykjahættiþví.
Bent er á ýmsar leiðir til að hætta
reykingum. Ég óska Hjartavemd
hjartanlega til hamingju með bækl-
inginn Kryddlegið hjarta. í samein-
ingu getum við öll barist á móti
hjartabananum, tóbakinu, og að lok-
um haft sigur.
Höfundur er tónlistarmaður.
Húsbréf
Innlausnarverð
húsbréfa
Innlausnardagur 15. mars 2000.
4. flokkur 1992: Nafnverð: 5.000.000 kr. 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 9.062.784 kr. 1.812.557 kr. 181.256 kr. 18.126 kr.
4. flokkur 1994: Nafnverð: 5.000.000 kr. 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 7.362.680 kr. 1.472.536 kr. 147.254 kr. 14.725 kr.
2. flokkur 1995: Nafnverð: 5.000.000 kr. 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 7.058.828 kr. 1.411.766 kr. 141.177 kr. 14.118 kr.
1. og 2. flokkur 1998: Nafnverð: 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 1.190.703 kr. 119.070 kr. 11.907 kr.
Innlausn húsbréfa fer fram hjá íbúðalánasjóði, í bönkum,
sparisjóðum og verðbréfafyrirtækjum og Liggja þar einnig
frammi upplýsingar um útdregin húsbréf

íbúðalánasjóður
Suðurlandsbraut 24 j 108 Reykjavík | Sími 569 6900 | Fax 569 6800

Góffieppi
m-
Gott verð ~ á hverjum degi!
Gólfteppi úr ull og gerfiefnum. Mýkt og hlýlegt útlit með fallegum gólfteppum
frá nokkrum helstu framleiðendum Evrópu. Teppi með sérstaka viðurkenningu
um að engin ofnæmisvaldandi efni fýrirfinnist í þeim. Fjölbreyttir möguleikar
f gerðum, litum og öðru útliti.
PóL’pfnni Q
Símar 588 1717 og 581 3577
Umboðsmenn um allt land
Teppaland