Morgunblaðið - 16.03.2000, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 16. MARS 2000 33
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Dmitrrj Sitkovetskíj lætur vel af samstarfinu við Sinfóníuhljómsveit Islands.
Ylur af tónlist
Dmitríj Sitkovetskíj stjórnar Sinfón-
íuhljómsveit Islands á tónleikum í Háskóla-
bíói í kvöld og leikur jafnframt einleik á
fíðlu. Orri Páll Ormarsson fór til fundar við
hann en hljómsveitin hefur ekki oft leikið
betur en undir hans stjórn, að því er fram
kom 1 dómi í Morgunblaðinu í fyrra.
Trésmiðir í
eina öld
„FORLEIKURINN að Rómeó og
Júlíu eftir Tsjajkovský' er glæsilegt
verk og þar er ástinni sungið lof með
hástemmdum hætti, er Dmitríj
Sitkovetskíj túlkaði af sterkri innlif-
un, svo að hijómsveitin hefur ekki oft
leikið betur.“
Þannig komst Jón Asgeirsson,
tónlistargagnrýnandi Morgunblaðs-
ins, að orði í umsögn um tónleika Sin-
fóníuhljómsveitar Islands 18. febrúar
1999. Miðlægur í umfjölluninni er
hljómsveitarstjórinn, Dmitríj Sitkov-
etskíj, sem jafnframt lék einleik í
Fiðlukonsert í G-dúr eftir meistara
Mozart. Um þann flutning sagði Jón:
„Sitkovetskíj er „virtúós" og lék
konsertinn af glæsibrag, nokkuð með
rómantískri tilfinningatúlkun og tölu-
verðum átökum, sem mætti segja að
væri fjarri klassískri gerð verksins en
þó með þeim hætti að túlkun hans var
sannfærandi og glæsilega mótuð.“
í þessu ljósi hlýtur það að vera
gleðiefni fyrir íslenska tónlistar-
unnendur _að Sitkovetskíj sé aftur
kominn til íslands og muni stjórna og
leika einleik á tónleikum Sinfón-
íuhljómsveitarinnar í kvöld.
Þriðjudagsæfingunni er lokið þeg-
ar mig ber að garði í Háskólabíói og
starfsmenn Sinfóníunnar í óða önn að
breyta salnum úr tónleikarými í bíó.
Sitkovetskíj er í hrókasamræðum við
Jósef Ognibene homleikara á sviðs-
jaðrinum. Svo virðist sem þeir eigi
sameiginlega kunningja vestur í Am-
eríku. Hann er dökkur yfirlitum,
skeggjaður og virkar fremur kulda-
legur á myndum. Þar villir hann svo
sannarlega á sér heimildir, því við-
mótsþýðari menn eru vandfundnir.
Hlýjan stafar af þessum manni sem
fæddur er í Aserbaidsjan, ólst upp í
Rússlandi og býr í Lundúnum.
Sitkovetskíj býður mér til afdreps
og aldrei þessu vant er um tvö her-
bergi að velja, hann er jú bæði hljóm-
sveitarstjóri og einleikari. Herbergi
þess fyrmefnda verður íyrir valinu
enda rúmbetra.
Ég byija á því að vitna í fyrrnefnda
umsögn en Sitkovetskíj kemur af
fjöllum. „Ég þurfti að fara af landi
brott sti-ax moi-guninn eftir tónleik-
ana, þannig að ég sá enga gagnrýni.
Þetta er aldeilis ánægjulegt," segir
hann og er enn að meðtaka tíðindin.
„... ekki oft leikið betur. Ja, héma.
Það er gaman að heyra svona lagað.“
Sitkovetskíj og Sinfóníuhljómsveit
íslands ná bei-sýnilega vel saman og
stjómandinn staðfestir að honum líki
vel að vinna með hljómsveitinni. „Við
erum á sömu bylgjulengd, skiljum
hvort annað, ég og hljómsveitin.
Neistinn er fyrir hendi. Hægt er að
vei-a með frábæran stjómanda ann-
ars vegar og stórkostlega hljómsveit
hins vegai- en árangurinn lætur á sér
standa vegna þess að menn ná ekki
saman. Við þær aðstæður er ekki
gaman að vinna. Það er aftur á móti
unun að stai-fa með hljómsveit á borð
við Sinfóníuhljómsveit íslands, þar
sem menn era áhugasamir og leggja
sig alla fram en eru um leið faglegir
fram í fingurgóma. Ég tók strax eftir
því í fyrra hvað andinn í hljómsveit-
inni er góður, hún vai- í fínu formi þá
og jafnvel enn betra formi núna. Ég
hlakka til tónleikanna."
Á efnisskrá era fjögur verk: „Ég
var hérna með erfiða efnisskrá í fyrra
en þessi er jafnvel enn snúnari. En
gjöful er hún. Tónleikamir hefjast á
skemmtilegu verki eftir Paul Dukas,
Lærisveini galdrameistarans. Síðan
leik ég einleik í tveimur frábæram
verkum, Poéme eftir Ernest Chauss-
on og Zigane eftir Maurice Ravel.
Poéme er án efa besta verk Chauss-
ons og eitt mikilvægasta verk
rómantísku fiðlubókmenntanna. Zig-
ane er líka sannkallað meistarastykki
og dálæti áheyrenda um allan heim.
Einn af „smellum" Ravels, svo notað
sé nútímamál. Lokavei'kið er svo Sin-
fónía nr. 3 eftir Sergei Rakhmanínov.
Virtúósaverk íýiir hljómsveitina."
Barst á fáki fráum
Sitkovetskíj hlakkar líka til að
skoða sig um í náttúi’u landsins. „Þeg-
ar ég kom í fyrra vora eiginkona mín
og ung dóttir með í för og við skemmt-
um okkur konunglega. Fóram í Bláa
lónið og á hestbak. Konan og dóttirin
era miklar hestakonur og ég var nógu
hugaður til að fara á bak með þeim.
Mér varð ekki meint af því enda er ís-
lenski hesturinn yndisleg skepna,“
segir hann og talar eins og Guðni
Ágústsson landbúnaðan-áðhen'a.
Sitkovetskíj kemur hingað ft’á Tall-
inn í Eistlandi þar sem hann kom
fram í fyrsta sinn í þijátíu ár um síð-
ustu helgi. „Það var magnað að koma
aftur til Tallinn. Þetta er unaðsleg
borg, meira en þúsund ára gömul og
menningin eftir því. Eistlendingar
era tónelskir og það er gaman að sjá
hvað þeir era famir að spjara sig vel
sem sjálfstæð þjóð.“
Sitkovetskíj býr í Lundúnum, þar
sem dóttir hans gengur í skóla. Þar er
hann þó ekki nema þijá mánuði á ári.
í hans starfi er mönnum ekki til set-
unnar boðið. „Ég ferðast heimshoma
á milli. Undanfarin ár hef ég verið
listrænn stjómandi Sinfómuhljóm-
sveitar Ulster í Belfast og ver því að
jafnaði átta vikum á ári þar en annars
þeyta verkefnin mér hingað og þang-
að. í næsta mánuði bíða mín tónleikar
í Los Angeles, Tókýó, Seoul og Hong
Kong, svo dæmi sé tekið.“
Sigldir menn hafa skoðanir og hvar
skyldu bestu áheyrendurnir vera að
áliti Sitkovetskíjs?
Hann hallar sér aftur í stólnum,
hugsi, en kemst fljótt að niðurstöðu.
„Þjóðverjar era bestu áheyrendur í
heimi. Tónlistin er þeirra menning.
Það þarf svo sem ekki að koma á
óvart, mörg af fremstu tónskáldum
sögunnar voru þýskumælandi.“
Hér mælir Sitkovetskíj af hlut-
lægni sem fagmaður en höfði maður
til hjartans tekur svarið breytingum.
„Rússar era líka frábærir tónleika-
gestir. Því miður á tónmenning þó
undir högg að sækja þar eystra nú um
stundir enda flæðir vestræn lág-
menning yfir Rússland. Leikhúsið
hefur haldið uppi vörnum en tónlistin
fær, að því er best verður séð, ekki
rönd við reist. Vestræn dægurtónlist
er að ýta klassíkinni til hliðar.“
Hann setur spumingarmerki við
stefnu stjómvalda í uppeldismálum -
menningin sitji á hakanum. „Stjóm-
völd hafa ekki staðið í stykkinu á und-
anförnum árum og nú er að alast upp í
Rússlandi kynslóð sem kærir sig koll-
ótta um hina menningarlegu arfleifð
þjóðarínnar. Við þessu verður að
spyma fótum.“
Sitkovetskij er líka hi-ifinn af Finn-
um, svo áfram sé haldið með upp-
áhalds áheyrenduma. „Finnar era
mjög músíkalskir, kannski vegna
þess að þeir tala svo lítið. Spánverjar
era líka mjög skemmtilegir.11
En hvað um íslendinga?
„íslendingar era mjög góðir áheyi’-
endur, eins og raunar allir Norður-
Iandabúar. Hér er fólk mjög einbeitt
og áhugasamt og alls ekki „kalt“, eins
og margir kunna að halda. íslending-
ar era þvert á móti um margt „hlýrri“
og skilningsríkari áheyrendur en til
dæmis þjóðirnai’ við Miðjarðarhaf."
Og Sitkovetskíj kann skýringu á
þessu. „Þetta hefur með veðrið að
gera. Þegai’ menn búa við kulda lung-
ann úr árinu þurfa þeir að ylja sér við
eitthvað. Og hvað er betra að ylja sér
við en tónlist?"
BÆKUR
F é I a g a t a 1
Trésmiðafélag Reykjavíkur 100
ára, 1899 - 10. desember -1999
Eftir Eggert Þór Bernharðsson og
Helga M. Sigurðsson.
Mál og mynd, 1999, 503 bls.
TRÉSMIÐAFÉLAG Reykjavík-
ur var stofnað 10. desember 1899
og voru stofnfélagar 51. Öld síðar
eru félagar um 1400 og félagið
stærsta félag iðnaðarmanna.
Heil öld er langur tími og frá
mörgu er hægt að segja og frá
mörgu er sagt. í upphafi bókar er
t.a.m alllangur og fróðlegur kafli
um trésmíðar í Reykjavík fyrir
1899 og helstu trésmiði þess tíma.
Bókin skiptist í tvo aðalhluta. Þann
fyrri, fram til 1946, ásamt forsögu,
ritar Helgi M. Sigurðsson, en þann
síðari, er nær til aldamóta, skrifar
Eggert Þór Bernharðsson. Báðir
hlutar greinast í fjölmarga undir-
þætti eftir tímabilum og efni.
Frásögn höfundanna spannar
nokkuð vítt svið. Fyrir utan hina
eiginlegu félagssögu, þar sem
greinir frá þróun félagsins, breyt-
ingum á gerð þess, kjaramálum,
menntunarmálum og ýmsu öðru fé-
lagsstarfi, er mikið fjallað um bygg-
ingamál í Reykjavík - byggingasag-
an er að talsverðu leyti rakin í máli
og myndum - stjórnmála- og hag-
sögulega þróun, einkum að því er
viðvíkur verkalýðsmálum. Að mínu
viti er þetta rétt og réttmæt aðferð.
Starfsemi og velferð stéttarfélags
skilst varla nema í þessari umgerð.
Frá því að félagið var stofnað og
fram á miðjan sjötta áratuginn var
það í rauninni fremur fagfélag en
eiginlegt stéttarfélag. Kjarabarátt-
an var ekki í forgranni. Þetta helg-
aðist af því, að félagið samanstóð af
atvinnurekendum og launþegum, -
meisturam og sveinum. Meistarar
réðu mestu, enda yfírleitt eldri,
meiri áhrifamenn og lærifeður
sveinanna. Þegar kauptöxtum var
breytt gerðist það innan félagsins,
sem auglýsti svo taxta sína. Um
miðjan sjötta áratuginn varð hér á
veraleg breyting. Félagið skiptist í
meistarafélag og sveinafélag. Áður
en langt um leið gengu meistarar í
Vinnuveitendasambandið og svein-
ar í Alþýðusambandið. Við þetta
urðu mikil þáttaskil, svo að segja
má, að saga Trésmiðafélags
Reykjavíkur skiptist í tvö nokkuð
jafnlöng tímabil. Yfir hinu fyrra
virðist mér hafa verið fremur dauft,
en hið síðara einkennist af átökum,
oft og tíðum harðri kjarabaráttu og
verkföllum, einkum framan af. Þar
kemur og fleira til. „Kalda stríðið er
nú komið í algleyming. Menn skipt-
ast í hægri og vinstri menn og ekki
alltaf friðsamlegt á milli fylkinga,
svo að ekki sé meira sagt. Stjórnar-
kjör verða á stundum æsingakennd
og dagblöðin kynda undir elda og
kveikja þá.“ Þá er og óðaverðbólga í
algleymingi og allar kjarabætur
teknai’ jafnóðum aftur af ríkisvald-
inu, enda fær það oft óþvegin orð í
eyra í harðorðum yfirlýsingum. Þar
vora trésmiðir varla eftirbátar ann-
arra. Erfið atvinnuleysistímabil
koma fyrir. Forystumenn Tré-
smiðafélagsins láta einatt mikið að
sér kveða bæði innan ASÍ og á öðr-
um vettvangi, t.a.m. í borgarstjórn.
Einatt hafa fulltrúar þeirra setið í
miðstjórn ASÍ og tveir forsetar ASÍ
hafa komið frá Trésmíðafélagi
Reykjavíkur.
Höfundum hefur tekist vel að
skrifa þessa sögu, svo að hún verð-
ur einkar efnismikil, læsileg og
áhugaverð. Allmargar töflur eru í
bókinni, sem sýna hagtölur af ýmsu
tagi, fjölda í félaginu á ýmsum tím-
um, taxta, verðskrár o.fl. o.fl. Skrár
eru yfir formenn og stjórnir og þá
eru fjölmargir innskotstextar,
margir hverjir einkar fróðlegir. Þá
skal ekki gleymt hinum geysimikla
fjölda mynda, sem teknar eru á
ýmsum tímum. Einkum verður
manni starsýnt á myndir af bygg-
ingum á ýmsum byggingarstigum
og borgarhlutum. Margar myndir
eru af smiðum við vinnu sína eða að
félagsstörfum og á skemmtifund-
um. Mikil tilvísanaskrá er í bókar-
lok, heimildaskrá, nafnaskrá og
myndaskrá.
Að öllu samanlögðu virðist mér
þetta vera hin vandaðasta bók, sem
allir er að standa mega vera vel
sæmdir af.
Sigurjón Björnsson
Nýjar
sendingar af
dögtum
frá
ISSLER
gardeur
MarCona
NYTT
K0RTATÍMABIL
‘ödmto
tískuverslun
v/Nesveg, Seltjarnarnesi,
sími 561 1680.
Opið daglega kl. 10—18,
laugardag kl.10—14.