Morgunblaðið - 30.05.2000, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 2000 37
Norrænt undir
heitri sól
Reuters
Listaganga í Brussel
BELGÍSKIR listamenn efndu til skrúðgöngu í Brussel menningarborguin Evrópu árið 2000. Hálft þriðja þús-
síðastliðinn laugardag í tilefni af því að borgin er ein af und manna tók þátt í göngunni.
„Skuggsýnt“ fyrir
efra tónsviðið
TOJVLIST
Geisladiskar
NORR 4
Björn Thoroddsen gítar, Egill Ól-
afsson rödd, Ole Rasmussen bassa
og Per Arne Tollbom trommur.
Verk eftir Björn Thoroddsen og
Egil Ólafsson.
Hljóðritað í Reykjavík 17. og 18.
mars 1997. Gefið út af Geimsteini,
GSCD 186, íaprfl 2000.
ÞAÐ er gaman að fá þessa tónlist í
hendur rúmum þremur árum eftir að
Norr 4 hélt eftirminnilega tónleika í
Norræna húsinu og á Jómfrúnni í
Reykjavík og í Deiglunni á Akureyri,
rifja upp stemmninguna kringum
kvartettinn sem er hugarfóstur
Bjöms Thoroddsens. Hann fékk Egil
Ólafsson til liðs við sig svo og danska
bassaleikarann Ole Rasmussen og
sænska trommarann Per Ame Toll-
bom. Kvartettinn vsir styrktur til tón-
leikahalds í Reykjavík, Akureyri,
Lundi og Kaupmannahöfn og í hinni
gömlu höfuðborg okkar léku þeir í ein-
um frægasta djassklúbbi norðurálfu,
Copenhagen Jazz House og er ekki
hveijum sem er boðið að leika þar.
Það var sterkur leikm- hjá Birni að
fá Ole Rasmussen til liðs við sig. Hann
er gagnkunnugur íslandi og íslensk-
um djassi og hefur greinilega lagt
mikla alúð við hljóðfæraleikinn á þess-
ari plötu en öll verkin em eftir Bjöm
og Egil fyrir utan þjóðlagið sem sung-
ið er við yóð Bjama Thorarensens:
Blástjaman. Tollbom er ágætur
trommari en býr ekki yfir þeirri út-
geislun sem einkennir leik Ole.
Bjöm Thoroddsen er einsog alþjóð
veit, einn fremsti djassleikari íslensk-
ur um þessar mundir. Hann kemur
víða við en hefur hallað sér æ meira að
hinum órafinagnaða djassi hin síðari
ár, hvort sem það hefur verið með eig-
in tríói, Svartfugli, Guitar Islancio eða
Kuran swing. Egill Ólafsson er að
sjálfsögðu einn af höfuðsöngvumm
þjóðarinnar og jafnvígur á rokk og
söngdansa, en djasssöngvari er hann
BÆKUR
Ljóð
ALVEGEINSOG FUGLAR
Eftir Guðbjörgu Hugrúnu
Bjömsdóttur. Höfundur gefur út:
2000 - 62. bls.
HVERSDAGSLEIKINN er sum-
um skáldum hugleikinn enda blæ-
brigði hans óendanleg. Guðbjörg
Hugrún Björnsdóttir heldur sig við
jörðina f nýrri bók sinni sem þó nefn-
ist Alveg eins og fuglar. En frá þess-
ari jarðnánd spyr hún ýmissa spurn-
inga og það em spumingarmerkin í
einu Ijóða hennar sem taka á sig líki
fugla og fljúga upp og ekki síst inn í
hugskot lesenda.
Flest ljóð Guðbjargar fjalla um
óvissan og á stundum framandlegan
veruleika hversdagsins andspænis
ljóðsjálfi sem er í senn bemskt og
móðurlegt:
Hvaðasöngurnemur
hljóðnætur-þögn
nóttin spyr, blá augu
bjóða stjömur margra ára, himin
hlustar
Nóttin sefur
Máninvakir
Mamma?
Hvenærkemurdagur
En ljóð em Guðbjörgu líka spegill.
Mörg ljóða hennar fjalla um innri
speglanir og spegill er ásækið tákn
um tvöfalda tilvem sjálfsins, annars
ekki. Það heymm við best á þessari
skífu er hann syngur hina sígOdu ball-
öðu Gross og Lawrence: Tenderly.
Um fátt hefur verið mefra deilt í djassi
en hvað væri djasssöngur og hvað
ekki. Chet Baker sagði eitt sinn við
mig, er ég spurði hann hvaða djass-
söngvara honum félli best við að það
væri enginn djasssöngvari til fyrir ut-
an hann nema Louis Armstrong. Sem
betur fer er ekkert til í því. Jimmy
Rushing og Jack Teagarden vom frá-
bærir djasssöngvarar þó djassblúsinn
væri þeirra sérgi’ein og Frank Sinatra
söng djass væm djassleikarar með í
íor. Aftur á móti hafa Elvis Costello
og Van Morrisson aldrei verið djass-
söngvarar þótt þeir hafi sungið með
Chet Baker. En ekki em þefr verri
söngvarar fyrir það og það er Egill Ól-
afsson ekki heldur.
En þótt Egill sé ekki djasssöngvari
tekst honum oft vel að nota rödd sína
einsog djasshljóðfæri og fellur þá vel
að tónlist Bjöms einsog í bestu lögum
disksins, að mínum dómi, Haldið í
hrynið og Grænn eftir Bjöm og
Krami eftir Egil, sem leiða hugann að
verkum Pats Methenys. Pat notar
mannsröddina oft snilldarlega og það
tekst Bimi og Agli einnig í þessum
verkum. Afur á móti finnst mér það
takast miður í Pow wow - of mikil tilg-
angslaus átök.
I bland við djasslögin em söng-
dansar einsog Ég skulda og Álagaþula
(úr söngleiknum Gretti) eftir EgU og
Kvartil eftir Bjöm og svo þjóðlagið
gullfallega Blástjaman. Þessi lög vega
öll salt á þeim mörkum sem dregin
em á milli djass og söngdansa, en
hljóðfæraleikurinn geíúr þeim þó
djasslíf. Bjöm á margan ágætan gít-
arsóló á plötunni og Per Ame einn ág-
ætan trommusóló - en kannski em
það bassasólóar Ole Rasmussens sem
standa upp úr - einsog Krami og
Tenderly. Ekki er undirleikur hans
síðri og hann gefur tónlistinni blæ
hins norræna bassaskóla - enda gam-
all nemandi Niels-Hennings.
Þetta er hinn áheyrilegasti diskur
og ætti að höfða til breiðs hóps hlust-
anda - og djassgeggjaranrir fá sitt í
sólóum Bjöms og Ole.
vegar sjálfið í sjálfs sín augum og
hins vegar sjálfið í annarra augum.
Blár btur spegilsins rennur
til hafs
Speglast í marglitum andlitum dagsins
semgengurhjá
Hverfur í myndlausan flöt óvissunnar
semhrópará
bergmál hafsins
Þögn nýkveðinnar vísu
flýtur við yfirborð vatnsins
Ortirþúvísuna
spyr stúlkan gamlan mann
við ströndina
Varstþaðekkiþú
svaraði gamli maðurinn
Kvæðaheimur Guðbjargar er
þannig öðmm þræðinum spumar-
heimur þar sem gripið er á ýmsum
tilvistarspumingum. Ef til vill er það
dálítill Ijóður á honum hversu mjög
skáldkonan sækir föng í margnotuð
tákn og myndir. Fátt er um óvænta
myndsýn í kvæðunum. Þó gætir
slíkrar sýnar í stöku Ijóðum, t.a.m. í
kvæðunum Urklippum og Ljóðleysi
en í hinu síðamefnda ljóði fellur ijóð-
ið í „ferhyrndan flöt. Ljóðmælandi
tekur það upp með skeið og reynir að
grafast fyrir um hvað það hafi að
segja: „En það kom ekki orð í skeið-
ina. Þótt slíkt ljóð láti ekki mikið yfir
sér hygg ég að leikur hugmyndanna í
þessu Ijóði vísi meira fram á veginn
en mörg önnur ljóð bókarinnar. Hér
er persónulegur tónn sleginn sem
mér finnst líklegri til langlífis en
annað í þessari bók.
Skafti Þ. Halldórsson
TOJVLIST
HaHgrímskirkja
ORGELTÓNLEIKAR
Kári Þormar lék á Klais orgel
Hallgrúnskirkju verk eftir J.S.
Bach,
Maurice Duruflé og Pál Isólfsson.
Sunnudagurinn 28 maí, 2000.
LISTVINAFÉLAG Hallgríms-
kirkju stóð fyrir orgeltónleikum sl.
sunnudag þar sem Kári Þormar,
orgelleikari Fríkirkjunnar í
Reykjavík, flutti íslensk og erlend
orgelverk. Stóra Es-dúr prelúdían
og fúgan eftir J.S.Bach var fyrst á
efnisskránni, þó með þeirri undar-
legu skipan að á milli prelúdíunnar
og fúgunnar lék Kári orgelforleik-
inn fyrir sálmlagið Dies sind die
heiligen zehn Gebot, líklega til að
hvíla áheyrendur. Vera má að að
þetta sé hugmynd Kára eða að hann
hafi tekið þetta upp eftir einhverj-
um erlendum sérvitringi, því tiltæki
þetta er ekkert annað en sérviska
og dregur mjög úr áhrifum verks-
ins, sem í heild er eitt af stórbrotn-
ari orgelverkum tónlistarsögunnar.
Þá var raddskipan lágraddanna of
hljómmikil hjá Kára, þannig að
raddferlið á miðsviðinu var ill
greinanlegt. Að öðru leyti lék Kári
Þormar þetta erfiða verk af tölu-
verðri reisn, þó fúgan væri ekki
sannfærandi, en þessi þriggja stefja
fúga er mikið “kompósitoriskt" æv-
intýri og erfitt að halda uppi stíg-
andinni þegar öllum stefjunum, í
mismunandi útfærslum, er slengt
saman í glæsilegum „stretto" kafla
undir lokin.
Annað verkið á efnisskránni var
Prelúdía, adagio og kóral tilbrigði
eftir Maurice Duruflé. Þarna var
allt önnur raddskipan, svo að radd-
irnar greindust allar mjög vel, og
þar var leikur Kára Þormars sann-
færandi og á köflum mjög vel út-
færður. Páll ísólfsson var síðastur á
efnisskránni, fyrst þijú stutt kóral-
forspil og þá Inngangur og pas-
sakalía í f-moll. Kóralforspilin voru
að mörgu leyti vel flutt en þau eru
öll úr op. 3, í röðinni nr.7, 8 og 9.
Nr.7 er unnið um Víst ertu Jesús
kóngur klár, og nr. 9 er yfir Lofið
vorn Drottin. Inngangur og Passa-
kalían í f-moll er rismikið verk er
var helst til laust í reipunum hjá
Kára þormari og eins og Prelúdían
og fúgan eftir Bachmeð of þykkri
raddskipan og of sterkt stilltum
lágröddum, þannig að efra radd-
sviðið féll í skuggann af dimmum og
drynjandi lágröddunum.
Líklega má telja það misráðið að
kljúfa þrenningar-fúguna frá hinni
glæsilegu prelúdíu og einnig að
hafa slíkt þrumuverk fyrst á efnis-
skránni, því síðast á efnisskránni
hefði það gert niðurlag tónleikanna
áhrifameira. Þá ber að benda á, að
margir orgelleikarar hafa heillast
af þrumuhljómi þessa glæsilega
orgels og því oft sést yfir þá stað-
reynd, að sterkar og marg „doplað-
ar“ lágraddir eru varasamar fyrir
samhljómanina, sérstaklega í fjöl-
radda tónferli, þar sem raddirnar
verða að heyrast sem sjálfstæðar
tónhugmyndir. Jafnvægi raddanna
í kóraforspilunum eftir Bach og Pál
var gott og sömuleiðis í verki Duru-
flé, en það var allt of „skuggsýnt“
fyrir efra tónsviðið í Es-dúr prelú-
díunni og fúgunni eftir meistara
Johann Sebastian Bach og sömu-
leiðis í verki Páls Isólfssonar. Þrátt
fyrir þessar aðfinnslur um radd-
skipan og niðurröðun efnisskrár er
ljóst að Kári Þormar er efnilegur
orgelleikari sem erindi á við hljóm-
borð orgelsins, drottningu hljóð-
færanna, í átökum við erfið við-
fangsefni, en það mun ávallt skila
mönnum áleiðis upp þunggengin
þrepin til Parnassum.
Vernharður Linnet
Speglanir
Jón Ásgeirsson
Kaup á
skjalastjómunarhugbúnaði
Félagsþjónustan í Reykjavík vinnur nú að
alhliða skjalastjórnun allra starfseininga
sinna. í tengslum við þessa vinnu er ætlunin
að kaupa vottaðan skjalastjórnunar-
hugbúnað skv. DoD 5015.2—STD staðli.
Óskað er greinargóðrar lýsingar á hugbúnaðinum
ásamt upplýsingum um verð fyrir 30. júní nk.
Upplýsingar berist Stýrihópi um skjalastjórnun
Félagsþjónustunnar i Reykjavík, Skjalasafni,
Síðumúla 39, 108 Rvík, netfang: alfak@fel.rvk.is
Félágsþjónustan