Morgunblaðið - 10.06.2000, Qupperneq 22

22 LAUGARDAGUR 10. JÚNÍ 2000
URVERINU
ERLENT
MORGUNBLAEIÐ
Landssamband smábátaeigenda
Aflaheimildir
verði óbreyttar
LANDSSAMBAND smábátaeig-
enda hefur beint þeim tilmælum til
sjávarútvegsráðherra að ekki verði
farið að tilmælum Hafrannsókna-
stofnunar heldur verði aflaheimildir
óbreyttar á næsta fiskveiðiári.
„Við sjáum engar forsendur fyrir
öðru því skýrsla Hafrannsóknastofn-
unar segir að þorskstofninn muni
stækka jafnvel þó veidd yrðu 300.000
tonn,“ segir Arthúr Bogason, for-
maður Landssambands smábátaeig-
enda. „Því teljum við að áhættan yrði
í algjöru lágmarki þó veiðiheimild-
irnar yrðu látnar standa óbreyttar."
Arthúr segir að í viðræðum við
ráðherra hafi verið lögð þung áhersla
á að niðurskurður í þorskveiðiheim-
ildum kæmi hvergi verr við heldur en
hjá minnstu bátunum, þ.e. strand-
veiðiflotanum. „Hann hefur gengið í
gegnum næg áföll á undanfömum
árum þó ekki sé verið að bæta í þá
hít. Við höfum verið mataðir á því að
niðurskurður á þorskveiðiheimildum
á undanfömum ámm kæmi jafnt við
alla, skorið væri niður flatt. Við emm
orðnir yfir okkur þreyttii- á þessari
tuggu því meirihluti veiðiheimilda
strandveiðiflotans, smábátaflotans,
er í þorski sem þýðir að hvert prós-
ent sem er skert þar vegur miklu
þyngra í heildaraflaheimildum held-
ur en hjá öðmm og stærri skipum."
Ágættá
úthafskarfa
ÚTHAFSKARFAVEIÐIN er far-
in að glæðast en hún fór hægt af
stað eftir sjómannadaginn en um
15 skip eru á miðunum. Brynjólfur
Stefánsson, stýrimaður á Þerney
RE, segir að veiðin hafi farið hægt
af stað og í fyrradag hafi skipin
verið að fá um og innan við tonn á
togtímann. Hann segir að það taki
ailtaf tíma að finna karfann aftur
eftir hlé eins og sjómannadaginn
þar sem öll skipin fari inn.
Veiðin fór hins vegar að taka við
sér í fyrrinótt og segir Sigurbjörn
Svavarsson, útgerðarstjóri
Granda, að nú sé veiðin mjög góð.
„Skipin era komin í torfu sem er
við 200 mílurnar og þar er góð
veiði eftir fremur slaka byrjun.
Skipin em að taka rúmlega 2 tonn
á togtímann sem er eðlileg af-
kastageta."
Heildarafli norsks heimskautsþorsks
Meðalveiði á tímabilinu 675.000 tonn á ári
Norskur heimskautsþorskur
Ár Alþjóða- hafrannsókna- Afla- Utan
ráðið heimild Afli heimildar
1987 595 560 552
1988 5301 590 459
1989 355 300 348
1990 172 160 210 25
1991 215 215 294 50
1992 250 356 421 130
1993 256 500 575 50
1994 649 700 795 25
1995 681 700 763
1996 746 700 759
1997 993 850 7752
1998 514 654 5973
1999 360 480
2000 110
1. Endurmetið. 2. Afii spænskra skipa ekki meðtalinn.
3. Afli Þýskalands, Irlandsog Spánarekki meðtalinn.
Slæmt ástand þorsk-
stofnsins í Barentshafi
ÞORSKSTOFNINN í Barentshafi
hefur verið í niðursveiflu undanfarið
sem ekki sér fyrir endann á, enda
hefur sókn í stofninn verið mikil á
undanfömum áram. í nýútgefinni
skýrslu Hafrannsóknastofnunar
segir að heildarafli úr þorskstofnin-
um í Barentshafi hafi verið á bilinu
187-760 þúsund tonn síðasta áratug
en lágmarki náði veiðin árið 1990.
Staða stofnsins er slæm þar sem
veiðistuðlar em háir og hrygninga-
stofninn aðeins 260 þúsund tonn.
Með það að markmiði að stækka
hrygningarstofninn mælti Alþjóða
hafrannsóknaráðið með því í fyrra að
kvóti ársins í ár yrði minnkaður i 110
þúsund tonn en þrátt fyrir slæmt
ástand stofnsins ákváðu stjórnvöld í
Noregi og Rússlandi að kvótinn
skyldi vera 390 þúsund tonn.
Dankert W. Skagen, fiskifræðing-
ur hjá Hafrannsóknastofnuninni í
Björgvin í Noregi, segir að staða
mála sé slæm þar sem þorskstofninn
í Barentshafi sé einn mikilvægasti
fiskstofn Norðmanna. „Þorskstofn-
inn í Barentshafi hefur gríðarlega
mikla efnahagslega þýðingu fyrir
Noreg. Síðasta haust vai’aði Ráð-
gjafanefnd Alþjóða hafrannsókna-
ráðsins sterklega við ofveiði úr stofn-
inum og lagði fram forsendur fyrir
enduruppbyggingu hans sem byggð-
ust á 110 þúsund tonna kvóta,“ segir
Skagen. Forsendur fyrir því mati
vora að ná hrygningarstofninum upp
í 500 þúsund tonn árið 2001. Ef hins
vegar því takmarki væri frestað til
2003 þá mætti veiðin ekki fara yfir
260 þúsund tonn. Sameiginleg fisk-
veiðinefnd Norðmanna og Rússa tók
ákvörðun um að kvótinn skyldi vera
390 þúsund tonn sem er mun meira
heldur en tillögur ráðgjafanefndar-
innar hljóðuðu upp á.
„Fiskveiðinefndin óskaði síðan
eftir endurmati á stöðunni nú í vor á
grandvelli þess að bestu upplýsing-
arnar er oft að fá eftir veturinn
vegna rannsókna á stofninum sem
gerðar era yfir veturinn og rann-
sókna á hrygningarstofninum sem
framkvæmdar era á vorin. Auk
þessa höfum við nú einnig nýrri afla-
tölur. Vegna beiðninnar fram-
kvæmdum við endurmat á stöðunni
og niðurstöður era mjög nærri því
sem við áttum von á. Því standa til-
lögur okkar frá því í haust.“
Alvarleg staða
Skagen segir að tillögur hafrann-
sóknastofnunarinnar hafi miðað að
uppbyggingu en segir að ekki hafi
verið sett ákveðið aflamark þar sem
það er undir yfirvöldum hvemig þau
vilja standa að uppbyggingunni. „Við
mæltum ekki með ákveðnum kvóta
en sýndum frekar hvaða áhrif vissar
aðgerðir koma til með að hafa á
stofninn.
Norsk-rússneska fiskveiðinefndin
hafði ákveðið fyrirfram að grípa til
aðgerða ef stofninn væri kominn út
yfir líffræðileg hættumörk en þrátt
fyrir þær áætlanir var mun hæni
kvóti ákveðinn en ráðlagt var. Þau
110 þúsund tonn sem vora ráðlögð af
Ráðgjafanefnd alþjóða hafrannsókn-
aráðsins hafa þegar verið veidd
þannig að það er ekki alveg ljóst
hvað nefndin gerir nú þegar niður-
stöðurnar ráðgjafanefndarinnar frá
því í haust hafa verið staðfestar. Ég
hugsa að nefndin komi saman og fari
yfir stöðuna en hvort gripið verði til
niðurskurðar á kvóta eða annarra
aðgerða veit ég ekki.
Það er hins vegar ljóst að frá vís-
indunum séð er ástandið mjog alvar-
legt og við höfum aðeins einu sinni
áður séð ástandið svona slæmt en
það var árið 1990. Þessi stofn er okk-
ur mjög mikilvægur þannig að við
eram ekki í aðstöðu til að geta tekið
áhættuna á hrani stofnsins vegna of-
veiði. Ég vil þó ekki spá hrani þrátt
fyrir lélegt ástand stofnsins enda er
það ekki hægt þar sem það kemur
mönnum yfirleitt í opna skjöldu. En
staðan er engu að síður mjög alvar-
leg.“
Skagen segir að þó heildarstaða
stofnsins sé slæm þá séu Ijósir
punktar og nefnir hann að góðir ár-
gangar séu í hrygningarstofninum
eða á leið inn í hann og nauðsynlegt
sé að nýta þá varlega þannig að þeir
geti stuðlað að vexti stofnsins. Hann
segir þó að fleira þurfi að koma til
þar sem árgangamir frá 1998-9 séu
veikir.
Aflaheimildir íslendinga
Árið 1993 hófu íslenskir togarar
veiðar á þorski í Barentshafi eftir
langt hlé en þá vora veidd 9 þúsund
tonn. Veiðarnar náðu hámarki 1994
þegar veidd vora 37 þúsund tonn en
síðan dró úr þeim þangað til að þær
náðu lágmarki árin 1997-8. Arið
1999 var hins vegar undirritaður
samningur um veiðar í Barentshafi
og í kjölfar hans undirritaði ísland
tvíhliðasamning við bæði Rússa og
Norðmenn um veiðar í Barentshafi.
Samningur íslendinga við Rússa
og Norðmenn um veiðai- á þorski í
Barentshafi kveður á um að íslend-
ingum er úthlutaður afli sem er fast
hlutfall af heildarafla en ef heildar-
aíli fer undir 350 þúsund tonn þá fell-
ur kvóti Islendinga niður. Jón B.
Jónasson, skrifstofustjóri fiskveiði-
sviðs sjávarútvegsráðuneytisins,
segir að kvóti íslendinga í Barents-
hafi sé nú 7.260 tonn sem er reiknað
út frá heildarkvótanum. Hann segir
að ef einhver niðurskurður verði á
aflaheimildum nú í kjölfar tillagna
ráðgjafanefndarinnar sé það skýrt
tekið fram í samningnum að ef heild-
araflinn fari undir 350 þúsund tonn
þá falli kvóti íslendinga niður.
Það eru hins vegar lítil teikn á lofti
að dregið verði út heildaraflaheim-
ildum þrátt fyrir að ráðgjafanefndin
hafi staðfest fyrri tillögur sínar þar
sem Norðmenn hafa farið fram á 40
þúsund tonna aukningu á heildar-
afla. Ef sú tillaga verður samþykkt
verður heildaraílinn orðinn 430 þús-
und tonn sem er nærri fjóram sinn-
um meira en ráðgjafanefndin lagði
til.“
Umfjöllun um Island í Spiegel
«S Smr. Ú*r *c*uxz, títxj btartmm Mva. v-wd*
S l. A n Ö
HITZE flUS DEM HÖLLENSCHLUND
Afe wsíes Vtfkms&vm tidb í&e Wándter mabrrMgig vom Ereföt 'tfcm cter aucgestattet
mt Vuatítfthfe&e mó íffiaímfferaíí. síefem fi&e- teseíbewcfTner aá
um - techrásches- Slœbtiá aych f(ss sfie ii&rtge rntíustnevseií.
Fíöfcéí ittbxnw rrssdi sJte asu&í' } aaf sicft Gtuod terS *s ttef •genxvr.texi í !wo. StOS tóss« tap&m ttif-
-trimxn uk, ; boksvn. '&tsocbSeM *xKvUr*r ie t&oci : éem ciaeft
m HfeSnr Tkfc imd^, sgmteítasá' &s. <7 e síás - rzs.it w*w
ihiitoilWI, rf 1 ■; GietaclnsrkirJic Siihs Wfeít «iu- FSto«í»a eir* txisrasíg:
Bsate Ufem tur ótetósdU Swgwv waueú j teíie QæSc- I vou V&votK. tepp** «> ’iel. wiw tki
Lnrs5fi’Hitv& ekftt taa- Sia útíctr a&t IWtnve; áic 6ot (Biffúr BSauíf tarmtsUrr, kstitK.
* ‘M)ú ftuífreoEvKSi: rzgrx&m. w- . vwtíír fawfewwtkTPw ftrwwfa r&m fuéxn : átt M nd
demad áte httoa&chw fiMrgií'lteMrMKg* ; tera«cHí £tm HW»r vwt SíaS smtí ? cr kt sáiixdbio, te l&iré
aa.wríata. Astrmst. Staítkjfm;ekr Kxt ............................. liatwa«lfaroná fc&9
Aimtínheí ertrfcte vtch dkrsiHe HtSmcr.y i ciw; zy«i TsscíuK-a de<i Geíwtón. . . . faocfa: uxbr.i»i*nt Bfcsesmfeöfa
nrmei AaimKViiea dw i Uroi áa 4er OTwmfifrleKft tíne. wcw Vtnorffitq, fardz sí-
Hfcxipíifatfe fa émf oce- hffo kkstut Ttírimr txJe, <kr>«v#fö; évttttd i ks ?teí«B>ír!SKfige9 txk vtmm-
SlraKúeikfep. Etetí wv . cnwfar, *dtjí Oíafere J qi| 7&&*tp:vÁdkít. ‘Ctei ‘tUáí Jt'*-
Cktxhttf 'ras Sfevr crs^r, i Mto* Hsrf- íassei SC&EBÍ Ekamk
waf AJtóaiacr einnrn Rsftwí *at dert tfetaiik. t -
Sjjw, Öa* *#w, g!«ch rwfafð tfcr. fM ffítmáet Œevt&e-'fomimtiet «o
tciriúi midem qasfe. sw htstKhii;- Xerföitíteo oktetH s&a*t>d aní > EntfgíegUtHcfJ ti*
« K7r tafaUe «ch xxii ittt Wíflter aawátcuí; ..’sthiwtfn w* OM*. 2œrs?*J&é&mm kkn
aurnian. Ood' é» mi JMkfc*- : der %ttit»áákimer hmrBtne- * „!tí*staaid l*sht mhi tíbti
Ateaww, eHtíváae em Vtekxúr, ------ --------- • irmii «■ SchfaeStfat
M*& ísrtyl ftkitf c&md . rimni Loöásteírtfcð scfcött ia fon drvttií&r ■ tmd dk twcpt á* Vfrrfawten ckt
Vw; í»tl /dtn» thPf Wí-mm Ecfcel, ■ ttow **ta b*- > rmsm'tvx «£» pxnr Und wt?! c* item r.
Ötkar tjg&eriwntrr. sfag Khk&Skete stsftstfin. Cr kac <isn Stfcjtfy wofatffa rachiiie:. t.Kv wí tkf Volkze&BW*
Orkupara-
dísin Island
FJALLAÐ er sérstaklega um ís-
land í nýjasta hefti þýska tímarits-
ins Der Spiegel. Þar er því slegið
upp að Islendingar séu fyrsta þjóð-
in sem sé að verða óháð jarðolíu.
Eyjarskeggjar séu að hefja vatns-
iðnað, sem byggist á jarðhita og
vatnsorku, og gefi þannig gott for-
dæmi fyrir vestræn iðnaðarríki.
Greint er frá því að íslenska ríkis-
stjórnin hafi lýst því yfir árið 1998
að hún ætlaði að auka lífsgæðin og
búa í haginn fyrir framtíðina með
því að nýta þær auðlindir sem land-
ið byggi yfir.
Lítið gaulverjaþorp
íslandi er líkt við lítið gaulverja-
þorp, sem margir kannast við úr
teiknimyndasögunum, og sagt að
það hafi víggirt sig fyrir umheimin-
um. Engu að síður státi íslending-
ar af heimsþekktum listamönnum á
borð við nóbelsskáldið Halldór
Laxness og söngkonuna Björk, sem
blandi saman popptónlist, teknó og
djassi. Þá fái breski rokkumboðs-
maðurinn Alex Knight gæsahúð
þegar hann hlusti á söngvarann
Jónsa úr Sigur Rós, jafnvel þótt
hann kunni ekki tungumálið.
Talað er um sjálfstæðisbaráttu
íslendinga, inngönguna í Atlants-
hafsbandalagið og það þegar ísland
varð fyrsta ríkið í heiminum til að
færa landhelgina út í 200 sjómílur.
Þrátt fyrir að þessir afkomendur
víkinga angi af illa lyktandi hákarli
sé þjóðfélagið til fyrirmyndar, enda
séu meðaltekjur hærri en í Þýska-
landi eða Svíþjóð og atvinnuleysi
hverfandi.
Olía verði óþörf
Þá er skýrt frá því að ef öll virkj-
anleg vatnsorka yrði nýtt á íslandi
yrði afraksturinn 50 teravött eða
tvöfalt meiri en sambærileg raf-
orka í Þýskalandi, sem þó sé 300
sinnum fjölmennara. Fram að
þessu væri vatnsorkunýtingin að-
eins 13,5%. Einnig er greint frá því
að níu af hverjum tíu húsum á ís-
landi njóti jarðhita og það megi
jafnvel finna upphitaðar götur og
bílastæði.
Aðeins þriðjungur af orkunot-
kuninni á Islandi er olía, að því er
fram kemur í Spiegel, og greiddu
íslendingar um 10 milljarða króna
fyrir hana árið 1999. Sagt er frá því
að síðan í fyrra hafi verið í gangi
brautryðjendaverkefni sem ætlað
sé að gera olíu óþarfa með öllu. Að
því átaki standi DaimlerChrysler,
Shell og Norsk Hydro, með þátt-
töku íslendinga, og verði byrjað á
því að umbylta almenningsvagna-
kerfinu í Reykjavík. Þrír strætis-
vagnar sem gangi fyrir vetni verði
teknir í notkun á næsta ári. í fram-
haldi af því verði bílaflotinn á eyj-
unni endurnýjaður og stefnt sé að
því að síðasti bensínbíllinn verður
lagður af árið 2030.
Þessi skipting yfir í vetni sem
orkugjafa myndi minnka mengun-
ina á Islandi til muna, að því er
frarn kemur í blaðinu, en varað er
við því að ekkert verði úr þessum
áformum ef nýjar virkjanir fái ekki
að rísa. „Náttúraverndarsinnar
berjast gegn nýjum virkjunum eins
og þeirri sem ætlunin er að rísi í
Fljótsdal; dalurinn mun að hluta til
fara undir vatn ef unnt á að vera að
útvega rafmagn í álver, sem stefn-
an er að reisa [á Reyðarfirði].11
íslenska
bílaskriðan
Þá segir að umhverfisverndar-
sinnar leggi traust sitt á það, að
vatnsiðnaðinum verði til að byrja
með gert kleift að hamla gegn hinni
litlu íslensku bílaskriðu (þrír af
hverjum fjórum íslendingum eigi
bíl). Það verði gert með upptöku
vetnis, því þá verði bílaflotinn um-
hverfisvænn og laus við útblástur.
Einnig er minnst á íslenska skipa-
flotann; að þar hafi því lítill áhugi
verið sýndur að skipta yfir í vetni
sem orkugjafa þrátt fyrir að Japan-
ir hafi þegar hannað 15 þúsund
tonna skip sem gangi fyrfr vetni.
En vonir eru bundnar við að endur-
nýjunin yrði hröð, ef lagt yrði út í
hana á annað borð, því stöðug end-
urnýjun fiskiskipaflotans sé ein af
aðalástæðunum fyrir því að íslend-
ingar hagnist á sjávarútvegi.