Morgunblaðið - 23.09.2000, Qupperneq 4

4 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Breytingar gerðar sem eiga að bæta kjör örorku- og ellilífeyrisþega
Dregið úr tengingn
bóta við tekjur maka
UM MÁNAÐAMÓTIN verður frítekjumark örorku- og ellilífeyrisþega
hækkað ásamt því sem dregið verður úr tengingu bóta við tekjur maka. Þá
verður bensínstyrkur til rekstrar ökutækis hreyfihamlaðra hækkaður.
Breytingar þessar ná til mörg þúsund manna en kostnaður er um 260 milljón-
ir áári.
Ingibjörg Pálmadóttir, heilbrigðis og
tryggingamálaráðherra, kynnti í gær
reglugerð sem felur í sér hækkun á
frítekjumörkum öryrkja- og ellilíf-
eyrisþega auk þess sem dregið er úr
tengingu upphæðar bóta við tekjur
maka og taka breytingar þessar gildi
um næstu mánaðamót.
Almennt frítekjumark
ellilífeyrislífeyrisþega verður nú
22.380 krónur á mánuði en var áður
20.916 og frítekjumark ellilífeyris-
þega sem á útivinnandi maka verður
44.760 krónur á mánuði en var áður
33.570 krónur. Almennt frítekjum-
ark öryrkja verður nú 33.570 krónur
á mánuði en var áður 31.375 krónur
og almennt frítekjumark öryrkja
sem á útivinnandi maka verður
67.140 krónur á mánuði en var áður
50.356 krónur. Kostnaður er áætlað-
ur um 180 milljónir kr. á ári.
Ráðherra kynnti einnig reglugerð
sem felur í sér 24% hækkun á bensín-
styrk til rekstrar ökutækis hreyfi-
hamlaðra og er hann nú 6.643 krónur
á mánuði en var áður 5.343 krónur.
5.600 njóta þessara styrkja nú og
verður kostnaður við breytinguna
um 80 milljónir króna á ári. Kostnað-
ur við reglugerðabreytingamar tvær
samanlagt er því áætlaður um 260 til
270 milljónir kr. á ári
Ráðherra sagði að með þessari
hækkun á frítekjumarki öryrkja og
ellilífeyrisþega væri tekið annað
skref af tveimur í þá átt að draga úr
tengingu bótagreiðslna við tekjur
maka. Árið 1998 hafi fyrsta skrefið
verið tekið en þá var frítekjumark
bótaþega, sem áttu útivinnandi
maka, hækkað um 50%. Með þessu
skrefi hafi frítekjumarkið hækkað
þannig að nú sé það 100% hærra en
það var fyrir fyrri breytinguna.
Ingibjörg sagði að fyrir tæplega
ári hefði verið gerð útekt á vegum
Tryggingarstofnunar, af Stefáni Ól-
afssyni, þar sem ýmsar staðreyndir
hefðu komið í ljós sem unnið væri eft-
ir. Til dæmis hefði komið í ljós að
staða ellilífeyrisþega og örorkulífeyr-
isþega værí mjög ólík.
„Við erum með gott kerfi. En það
eru nokkuð margir í þjóðfélagi okkar
sem við þurfum að bæta verulega
tekjur hjá. Það erum við að gera með
þessu skrefi. En við erum að gera
meira, við erum að endurskoða al-
mannatryggingakerfið og sam-
kvæmt stjómarsáttmála, sem gerður
var fyrir rúmu ári, ætlum við að taka
sérstaklega tillit til þeirra sem
minnstar tekjur hafa,“ sagði Ingi-
björg. Hún sagði einnig að nefnd sem
þá hafi verið sett á laggirnar á vegum
ríkisstjórnarinnar muni skila niður-
stöðum sínum nú í haust.
„Þannig að þetta skref sem við er-
um að taka er bara eitt af mörgum.
Þetta er bara komma og það er eng-
inn punktur við þessa kommu,“ sagði
Ingibjörg.
Karl Steinar Guðnason, forstjóri
Tryggingastofnunar ríkisins, sagði
að þrátt fyrir að almannatrygginga-
kerfið hér á landi væri býsna gott,
væri ljóst að sumir byggju samt sem
áður við erfið skilyrði. Þessar breyt-
ingar væru skref í átt til þess að bæta
kjör þeirra. Hann sagði hækkunina á
frítekjumarki vegna bóta og breyt-
ingarnar á tengingu bóta við tekjur
maka myndu hækka bætur um 3.500
einstaklinga, 2.000 öryrkja og 1.500
ellilífeyrisþega.
Tekjutrygging hækkar jafnvel
um tugþúsundir króna á ári
Með breytingum þessum getur
tekjutrygging örorku- og ellilífeyris-
þega, sem eiga útivinnandi maka,
hækkað töluvert.
Ef tekið er dæmi af ellilífeyrisþega
sem á útivinnandi maka með 100.000
krónur í mánaðarlaun, hækkar tekju-
trygging hans um 22% eða 5.036
krónur á mánuði, úr 23.068 krónum á
mánuði í 28.103 krónur og nema við-
bótartekjur hans á ári því 60.432
krónum. Tekjutrygging örorkulíf-
eyrisþega, sem á útivinnandi maka
með 130.000 krónur í mánaðarlaun,
hækkar um 27% eða 6.590 krónur á
mánuði, úr 24.723 krónum á mánuði í
31.313 og nema viðbótartekjur hans á
ári því um 79.080 krónum.
Tekjutrygging ellilífeyrisþega,
sem á maka sem er útivinnandi og
með 170.000 krónur í mánaðarlaun,
hækkar um 69%, verður 12.353 krón-
ur á mánuði, en var áður 7.317 krón-
ur. Viðbótartekjur hans eru því 5.036
krónur á mánuði eða 60.432 krónur á
ári. Tekjutrygging örorkulífeyris-
þega sem á maka sem er útivinnandi
og með 170.000 krónur í mánaðar-
laun, hækkar um 48%, verður 23.276
krónur á mánuði, en var áður 15.723
krónur. Viðbótartekjur hans eru því
7.553 krónur á mánuði eða 90.636
krónur á ári.
Ofumæfure ftir Erlend Loe er óvenjuleg
skáldsaga sem leiftrar af kímni og
minnir um margt á 101 HeykjavíkoQ
Bjargvættinn í grasinu. Einlæg og
bráðskemmtileg frásögn sem vakið
hefur mikla athygli víða um lönd og
aflað Loe gríðarlegra vinsælda í
heimalandi sínu, Noregi.
Þórarinn Eldjárn þýddi bókina.
sjaldgæft að rekast á bækur
sem eru skrifaðar afjafn miklu
kæruleysi og sannfærandi getu I
senn..."
Huldar Breiðfjörð,
Morgunblaðinu

• • H jpSk Frítekjumark örorku- og t \ . ellilífeyrisþega hækkar
Var Verður
Frítekjumark ellilífeyrisþega kr. 20.916 kr. 22.380
Frítekjum. e. sem á útivinnandi maka 33.570 44.760
Frítekjumark öryrkja 31.375 33.570
Frítekjum. ö. sem á útivinnandi maka 50.356 67.140

Finnlands-
forseti gaf
birkifræ
FORSETI Finnlands, Tarja Hal-
onen, færði Ólafi Ragnari Gríms-
syni, forseta íslands, finnsk birk-
ifræ að gjöf og er talið að af þeim
eigi að geta sprottið 100 þúsund
tré. Forseti íslands afhenti for-
ystumönnum Skógræktar ríkisins
og Skógræktarfélags íslands
frægjöfina að Bessastöðum í gær.
Finnlandsforseti sagði er hann
afhenti forseta Islands gjöfina að
hún væri sérstök þjóðargjöf til Is-
lendinga og boðaði að henni yrði
fylgt eftir með frekari frægjöfum
á næstu árum. Kynnti forseti Is-
lands þessi fyrirheit um stuðning
Finna sem hann sagði hafa komið
fram í viðræðum forsetanna.
Fræin eru af þremur tegundum
birkis, hengibjörk, valbjörk og
ilmbjörk, og fylgdi gjöfinni ná-
kvæm skrá um það hvar fræjun-
um var safnað.
Morgunblaðið/Kristinn
Forseti íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, afhendir forystumönnum skógræktarmála frægjöf Finnlandsforseta.
TF-LÍF sótti sjiíkaii sjómann 150 sjdmflur á haf út
• •
Oldugangur og lítið
skyggni við togarann
LANDHELGISGÆSLAN er tU-
neydd til að skorast undan sjúkra-
og björgunarflugi á þyrlum sínum á
hverjum vetri þegar veðuraðstæður
eru með þeim hætti að áhöfn er
hætta búin að fara í flug. Rætt er um
það innan Landhelgisgæslunnar að
áhafnir fái nætursjónauka en það
gerði þeim kleift að fljúga við skil-
yrði sem ekki er hægt að fljúga við
núna. Torben Lund var stýrimaður
um borð í TF-LÍF, þyrlu Landhelg-
isgæslunnar, sem fór í langflug í
fyrrinótt að sækja sjúkan sjómann
um borð í togarann Badminton.
Hann segir að nætursjónaukar
hefðu komið sér vel í þessu flugi.
Togarinn var staddur 140 sjómíl-
ur suð-suðvestur af Vestmannaeyj-
um og nálægt 230 sjómílur frá
Reykjavík. Flugið tók um fimm og
hálfan tíma fram og til baka og
nægði að fylla eldsneytistankinn í
Reykjavík. „Það var búið að vera
rok allan daginn og var enn þá úti af
landinu, nálægt 10-13 metrar á sek-
úndu þar sem skipið var statt. Þar
var líka talsverð kvika og skipið lét
ófríðlega.
Enginn sjóndeildarhringur
Við förum helst ekki í þessi lang-
flug nema að fá fylgdarflugvél og
TF-SÝN fylgdi okkur og sá um
fjarskipti. Um borð í flugvélinni var
spænskumælandi flugvirki, Jón
Tómas Vilhjálmsson, og sá hann um
samskipti við áhöfn togarans,“ sagði
Torben.
Hann sagði að þetta hefði verið
mikil aðgerð og tóku þátt í henni
a.m.k. tíu manns í flugvél og þyrlu
auk mannskaps á stjórnstöð Land-
helgisgæslunnar.
Beiðni barst Landhelgisgæslunni
kl. 19.30 frá fjarlækningamiðstöð í
Madrid á Spáni um að ná í sjúkan
mann um borð í skipið svo fljótt sem
auðið væri. Þyrlan var yfir togaran-
um, sem heitir Badminton og er frá
Belize, klukkan 23:20. Nokkuð erfið-
lega gekk á ná sjúklingnum um borð
enda aðstæður erfiðar vegna mikils
veltings á skipinu. Klukkan 23:55
var sjúklingurinn kominn um borð í
þyrluna og héldu vélarnar þegar til
Reykjavíkur og lenti þyrlan klukkan
01:23.
Torben sagði að flugið hefði geng-
ið vel en það væri alltaf erfitt að at-
hafna sig í myrkri. Mikill öldugang-
ur var þar sem skipið var statt.
„Maður sér bara skipið og það veltur
en engan sjóndeildarhring. Skipið er
þá viðmiðunarpunkturinn og þegar
hann er á fleygiferð getur þetta orð-
ið dálítið erfitt," segir Torben.
Sjómaðurinn var uppistandandi á
dekkinu og var nógu hress til að
vera hífður upp í björgunarlykkju.
Torben sagði að það hefði bjargað
málum því það hefði getað reynst
erfitt að ná honum upp í börum.
„Það er erfitt að leggja sig út í
svona langflug í myrkri þegar
skyggnið er ekki neitt. Þetta er ekk-
ert tilhlökkunarefni. Það er núna
verið að skoða nætursjónauka sem
festir eru á hjálmana. Ef við fáum
þennan búnað á það eftir að breyta
miklu fyrir okkur," segir Torben.
Hann segir að nætursjónaukar
yrðu til stórkostlega bóta út frá ör-
yggissjónarmiði. Það væri ekki svo
slæmt að athafna sig í miklum öld-
ugangi þegar menn hafa viðmiðanir
af sjóndeildarhringnum og öldun-
um. „Þjónusta okkar myndi aukast
að næturlagi hefðum við þennan
búnað. Það kemur núna oft fyrir að
við þurfum að aflýsa flugi vegna
myrkurs. Við getum ekki farið í
kolniðamyrkri og úrkomu inn á
landið yfir vetrartímann. Það er
stórhættulegt. Við slíkar aðstæður
sjáum við ekkert og getum lent á
fjallshlíð eða rafstrengjum.“