Morgunblaðið - 23.09.2000, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 23.09.2000, Blaðsíða 27
Edda Björgvinsdóttir kom vel til skila örvæntingu manneskiu sem hefur horfst í augu við óbærilega grimmd og mannlega þjáningu og brotnaðJ Miöasalan er opin kl. 13-18 og frarn að sýningu sýningnrdaga. Sími miðasölu opnar kl. 10 vir1<a daga. Fax 568 0383 midasala@borgarleikhus.is bakka, það var stærsta eggið og fannst mér vera sprunga á því og fannst því rétt að taka það fyrst, það skal tekið fram að eggið var ívið stærra en venjuleg egg. Ég braut það og sá að það voru tveir ungar í því, ég sá ekki lífsmark með þeim og voru þeir ennþá með slím á sér og tæplega tilbúnir að koma úr egginu. Ég henti þessu í ruslafötuna og sé í því að það lendir í fötunni að þetta eru tvö fóstur í mannsmynd. Mér fannst ég spyrja einhvem sem var nálægt mér hvort þetta gæti átt sér stað að mannsfóstur kæmi úr hænueggi! Ég skoðaði þetta betur og sá að þetta voru drengur og stúlka, þau voru dáin og áleit ég að líklega hefði verið liðið nokkuð langt á meðgöngu, kannski 7 mánuðir. Ég náði mér í lítinn pappakassa og kom þeim fyrir í honum. Mér fannst þá þegar hér var komið að móðir mín sem dó fyrir tæpum tveimur árum væri komin til að aðstoða mig við þetta og vorum við að stússa í því að koma þessu vel fyrir og að þess- um litlu manneskjum yrði ekki sýnd sú óvirðing að henda þeim í ruslið. Ráðning Eldhús er táknrænn staður, þar fer sköpun fram og þar verður orka til. Táknið má skoða bókstaflega fyrir þá næringu sem við borðum þar og gefur okkur kraft. Það má líka skoða í andlegu samhengi sem merki hugmynda og sköpunar. Draumurinn er nokkuð tvíbentur þar sem hann gæti verið að ýja að bókstaflegri förgun mannslífa en kökubaksturinn (kökur tákna and- lega sköpun) breytir þeirri mynd í þann raunveruleika að þú sért hugsanlega að kasta á glæ góðum tækifærum í lífi þínu. Það geta verið hugmyndir (fóstur geta táknað hug- myndir) sem þú telur ekki þess virði að reyna enda mun þér hafa verið kennt (móðir þín hjálpaði þér að losa þig við fóstrin) að sinna lítt slík- um málum. Það er svo spurning hver þessi mál eða hugmyndir eru og hvort ekki sé kominn tími til að kanna og endurskoða afstöðu sína til þeirra. • Þeir lesendur sem viya fá drauma sína birta og ráðna sendi þá með fullu nafni, fæðingardegi og ári ásamt heimilis- fangi og dulncfni til birtingar til: Draumstafir Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reylgavík eða á heimasíðu Draumalandsins http://www.dreamland.is_ MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000 2 7 Bakverkinn burt Bakverkina á bak og burt? Langvinnir bakverkir eru meðal al- gengustu heilbrigðis- vandamála. Álitið er að 70-85% allra fái bakverki einhvern tíma á æv- inni. Á hverju ári er talið að um 30% að meðaltali séu með bakverki (80.000 íslendingar?). Flestir sem fá bak- verki ná sér fljótt eða á þremur mánuðum en 10-20% (meira en 10.000 íslendingar?) fá langvinn bakvandamál. Bati þeirra sem fá langvinna bakverki er oftast hæg- ur og þeir þarfnast oft mikillar þjónustu af heilbrigðiskerfinu. Langvinnir bakverkir eru ein a\- gengasta ástæða óvinnufærni. I Bandaríkjunum eru bakverkir tald- ir algengasta orsök minnkaðrar færni einstaklinga innan við 45 ára aldur, næstalgengasta orsök þess að leitað er til læknis og þriðja al- gengasta orsök uppskurða (1). Orsakir bakverkja geta verið af ýmsu tagi. Breytingar í liðþófunum eru líklega ein algengasta ástæða langvinnra bakvandamála (brjósk- loss). Reykingar eru í dag taldar meðal áhættuþátta bakvandamála. Bakverkir eru oftast af óljósum or- sökum (2) eða upprunaleg orsök þeirra ekki lengur til staðar. Þetta á m.a. við um einstaklinga sem hafa farið í aðgerð og brjósklos verið fjarlægt en verkirnir hafa ekki horfið þrátt fyrir það. Ekki er sjálfgefið að breytingar sem sjást á röntgenmynd valdi bakverkjum og seinni tíma rannsóknir hafa sýnt að margir eru með brjósklos án þess að vita af því (3). í dag er talað um langvinna bak- verki hafi þeir staðið lengur en I 6 vikur. Þegar kemur að meðferð og endurhæfingu þeirra sem eiga við langvinn bakvandamál að etja er mikilvægt að hefjast handa sem fyrst. Best er þó að reyna að sporna gegn þessum vanda með forvörnum, t.d. fræðslu strax á grunnskólastigi. Á Reykjalundi er sérstakt Á Reykjalundi er sérstakt verkjasvið þar sem einstaklingar með lang- vinna verki koma til meðferðar. verkjasvið þar sem einstaklingar með langvinna verki koma til með- ferðar. Á undanförnum þremur ár- um hefur tæplega helmingur þeirra (48%) verið með bakvanda- mál. Ekki gengur að meðhöndla langvinna bakverki á sama hátt og verki sem varað hafa skemur. Bólgueyðandi lyf og verkjalyf geta hjálpað til að byrja með en ekki til lengdar. Gegn mörgum sterkari lyfjum (morfíni og skyldum efnum) myndar líkaminn þol og ekki geng- ur að nota þau ef stöðugt þarf að auka skammtana. Kappkostað er að taka á vanda einstaklinganna frá öllum hliðum og sérstaklega hugað að andlega þættinum. Það er eðlilegt að einstaklingur sem hefur haft verki mánuðum og jafn- vel árum saman búi við streitu, spennu, kvíða og jafnvel þunglyndi. Mikilvægt er að taka einnig á þess- um þáttum því annars næst aldrei fullkominn árangur. Meira en helmingur þeirra sem til okkar hafa leitað hafa þjáðst í fimm ár eða lengur. Það verður að setja raunhæf markmið og þau eru sjaldnast að losna við verkina á nokkrum vikum. Mikilvægara er að læra að lifa með verkjunum á besta mögulega hátt. Fræðsla er mikilvægur þáttur í meðferðinni. Fólki er kennd sjálfshjálp með það að markmiði að draga sem mest úr verkjunum. Árangurinn hefur hingað til verið góður þegar hann er mældur í virkni (færni). Tæp- lega 20% þeirra sem til okkar leita voru vinnufær við komu, en tæp- lega 50% við útskrift. Við eftirlit u.þ.b. ári eftir útskrift voru rúm- lega 60% vinnandi. I byrjun árs 2000 var gerður samningur milli Tryggingastofnun- ar og Reykjalundar um atvinnu- endurhæfingu með það að markm- iði að koma einstaklingum sem fyrst til vinnu á nýjan leik. I þessu skyni var myndað sérstakt svið á Reykjalundi. Þar starfar þverfag- legt teymi margra fagstétta. Lögð er áhersla á að greina hæfni og styrkleika hvers skjólstæðings. Vinnuprófun og vinnuaðlögun fer fram. Markmið eru sett varðandi vinnu, t.d. að fara aftur til fyrra starfs, skipta um starf, minnka starfshlutfall eða afla frekari menntunar. Læknar Trygginga- stofnunar vísa fólki til meðferðar eftir tillögu endurhæfingarmat- steymis. Lítil reynsla er komin á starfið ennþá en þessi viðbót við endurhæfingarstarfið lofar góðu. Heimildir: (1) Gunnar B.J. Andersson, Epidemiological features of chronic low-back pain. The Lancet, vol. 354, ágúst 1999; 581-5. (2) Peter Croft, Is life becoming more of a pain? People may be getting more willing to report pain. British Medical Journal, editor- ial, 10.júní2000. (3) Maureen C. Jensen o.fl. Magnetic reson- ance imaging of the lumbar spine in people without back pain. N. Engl. J. Med. 1994; 331:69-73. Höfundar eru Gunnar K. Guð- mundsson, yfirlæknir atvinnuendur- hæfingarsviðs, og Magnús Ólason, yfirlæknir verkjasviðs á Reykjalundi endurhæfingarmiðstöð. SLIM-LINE dömubuxur frá gardeur Oðuntu tískuverslun v/Nesveg, Seltj., s. 561 1680 Vasar Mörkinni 3, sími 588 0640 Opið mán.-fös. frá kl. 12-18 ð Pálsson Sýningin fær frábæra dóma Næstu sýningar: Sun 24.09 kl. 19 Sun 01.10 kl. 19 Síðustu sýningar! Miðasala: 568 8000 www.borgarleikhus.is „Einhver í dyrunum stendur og fellur með leikkonunni sem velst í aðalhlutverkið og þar brást Kristbjörgu Kjeld ekki bogalistin...það bókstaflega geislaði af henni f hlutverki Kotbrúnar og tók hennar á persónunni voru þannig að unun var á að horfa.” „Bjöm Ingi Hilmarsson var hka magnaður í hlutverki Vilmans...og (samleik þeirra Kristbjargar reis sýningin hæst.” •- „Þetta er án efa besta leikrit Sigurðar Pálssonar til þessa...frammistaða Kristbjargar Kjeld er slík að enginn áhugamaður um leikhús ætti að iáta þessa sýningu fram hjá sér fara.” Halldóra Friðjönsdóttir í DV 18.9.00 „...Kristfn hefúr náð því besta fram hjá öllum leikurunum...og gaman var að fylgjast með þeím brillera, hverjum á fætur öðrum. Kristbjörg vann ákaflega vel og fagmannlegá ur erfiðu hluiveiki.. Sigurð Karlsson hef ég sjaldan séð gera betur en hér... Bjöm Ingi Hilmarsson var frábær í hlutverki hins unga aðdáanda leikkonunnar, svipbrigði hans, hreyfingar og textaflutningur var af hæsta gæðaflokki. Guðmundur Ingj Þorvaldsson var í því erfiða hlutverki að leika hina un hans vó hárffnt jafnvægi milli hins kómíska og ínónfska sem hlutveii Soffía Auður Birgisdóttir í Morgunblaðlnu 16.9.00 BORGARLEIKHUSIÐ
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.