Morgunblaðið - 23.09.2000, Síða 10

10 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þing Neytendasamtakanna fjallar um stöðu neytenda á nýrri öld
Umhverfi neyt-
enda að breytast
ÞING Neytendasamtakanna hófst í
gær en það stendur yfir í tvo daga
og því lýkur í dag. Að lokinni þings-
etningu Jóhannesar Gunnarssonar,
formanns Neytendasamtakanna,
flutti Valgerður Sverrisdóttur, iðn-
aðar- og viðskiptaráðherra, sem fer
með neytendamál í rikisstjórn,
ávarp. Valgerður rakti þær breyt-
ingar sem orðið hafa síðustu tvö ár-
in á löggjöf sem snýr að neytenda-
málum. Valgerður benti einnig á
hve breytt þjóðfélag og viðskipta-
umhverfí hefur haft áhrif á stöðu
neytenda í dag.
Að máli Valgerðar loknu tók Jim
Murrey, framkvæmdastjóri BEUC,
til máls.
BEUC eru Evrópusamtök neyt-
enda. Murrey kynnti samtökin fyrir
gestum en markmið þeirra er að
tala máli neytenda innan stjóm-
kerfis Evrópusambandsins en auk
aðildarlanda þess eru neytenda-
samtök landa Evrópska efnahags-
svæðisins einnig aðilar að BEUC.
Murrey sagði margt vera á borði
BEUC um þessar mundir en helstu
þætti sem neytendur myndu þurfa
að fylgjast vel með í nánustu fram-
tíð sagði hann vera merkingu og
hollustu matvæla, alþjóðavæðingu,
og verslun og viðskipti á Netinu.
Murrey sagði samtökin ekki á
móti alþjóðavæðingu út af fyrir sig
en benti á að þættir eins og neyt-
endavernd gætu verið fyrir borð
bornir ef ekki væri vel hugað að.
Viðskipti á Netinu eru snúin mál að
mati Murrey og lagði hann mikla
áherslu á að gætt yrði að hagsmun-
um neytenda í þeirri þróun sem nú
á sér stað á Netinu. Murrey benti
t.d. á að fyrirtæki á Netinu gætu
fylgst með þeim sem notuðu síðurn-
ar þeirra og hvert þeirra leið lægi
um Netið og þannig fengið miklar
upplýsingar um neytendur.
Murrey benti einnig á hættuna
við samruna stórfyrirtækja eins og
Time Warner og AOL sem að mati
Murreys mun hafa óheppilegar af-
leiðingar fyrir neytendur. Samtökin
hafa einnig barist á móti samruna
Time Warner og EMI vegna þess
mikla tangarhalds sem þau munu
ná á dreifíngu tónlistar í Evrópu.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Murrey það ekki gott að þjónustu-
fyrirtæki eins og AQL og fram-
leiðslufyrirtæki eins og Time
Wamer gengju í eina sæng því það
myndi óhjákvæmilega hafa þær af-
leiðingar í för með sér að AOL
reyndi að beina sínum viðskiptavin-
um að vörum Time Warner. „Það
mun þá t.d. koma fyrir viðskiptavini
AOL að ef þeir fara að skoða tónlist
á Netinu dúkkar upp auglýsinga-
borði frá Time Warner."
Murrey benti á að umhverfí neyt-
enda væri að breytast mjög um
þessar mundir, og nánast of hratt
til að hægt væri að fylgjast með því.
„Fyrirtæki sem bjóða vöru sína á
Netinu gera allt sem þau geta til að
fá sem mestar upplýsingar um við-
kiptavininn. Það þarf náttúrulega
ekki að vera slæmt að öllu leyti en
það er ljóst að markaðssetning
verður öðruvísi og miklu sálfræði-
legri en áður og Netið kemur til
með að snúast sífellt meira um
markaðssetningu í framtíðinni.“
Morgunblaðið/Hallgrímur
Slökkvibíllinn fór heila veltu og endaði á hjólunum utan vegar.
Hann er mikið skemmdur.
Slökkvibfll valt
við Grundarfjörð
SLÖKKVIBÍLL frá Grundarfirði
valt í gær þegar hann var á leið í út-
kall. Lögreglunni í Grundafmði
barst tilkynning um eld í hlöðu við
bæ skammt vestan við Grundar-
fjörð.
Þegar hún kom á staðinn kom í
ljós að kveikt hafði verið í rusli við
bæinn og að enginn eldur var í hlöð-
unni. Beiðni um aðstoð slökkviliðs
var því afturkölluð, en slökkvibíll
var þá lagður af stað. Þegar snúa
átti bílnum við vildi svo illa til að
vegkantur gaf sig undan bifreiðinni
og valt hún heilan hring.
Fjórir slökkviliðsmenn voi-u í bíln-
um þegar hún valt, en þeir sluppu
allir ómeiddir að mestu. Slökkvibíll-
inn er hins vegar mikið skemmdur.
Hann er 35-40 ára gamall. Að sögn
lögreglu var búið að panta nýjan
slökkvibíl til Grundarfjarðar. Von er
á honum í febrúar. Óljóst er hvernig
séð verður fyrir brunavömum í
bænum meðan beðið er efir að nýr
bíll verði tekinn í notkun.
Kosið um formann Neytendasamtakanna á aðalfundi í dag
„Mótframboð vegna
fjölda áskoranau
SVERRIR Arngrímsson, skorar-
stjóri Tækniskólans, hyggst
bjóða sig fram til formennsku
Neytendasamtakanna en kosning
fer fram á öðrum degi þings
Neytendasamtakanna í dag.
Sverrir, sem hefur verið gjaldkeri
samtakanna undanfarin fjögur ár,
sagði í samtali við Morgunblaðið
að hann gæti ekki skorast undan
framboðinu eftir allan þann fjölda
áskorana sem hann hefði fengið.
„Það hefur verið haft samband
við mig alls staðar að af landinu,
félagsmenn sem utanfélags-
menn.“
Sverrir sagði margt mega bet-
ur fara hjá Neytendasamtökun-
um og hann teldi tíma kominn til
að nýir aðilar tækju við stjórnar-
taumum. „Það er margt sem má
betur fara og sérstaklega vil ég
breyta núverandi fyrirkomulagi
sem er þannig að formaður Neyt-
endasamtakanna er einnig fram-
kvæmdastjóri þeirra. Þetta fyrir-
komulag veldur stöðnun í
félaginu."
Sverrir sagði að meðan ekki
væri skilið á milli starfanna
tveggja hefði formaður samtak-
anna íjárhagslega hagsmuni af
því að sitja sem fastast og það
væri í hæsta máta óeðlilegt í
frjálsum félagasamtökum. „Ég
hef hugsað mér að sitja sem for-
maður með minni vinnu, nái ég
kjöri. Skrifstofan okkar hefur yfir
fjölda hæfra starfskrafta að ráða
og því þyrfti ekki að leita langt
yfir skammt að fylla stöðu fram-
kvæmdastjóra."
Sverrir sagði það bagalegt hve
fækkað hefur í Neytendasamtök-
unum undanfarin ár og sagðist
telja skýringu þess að fólk teldi
það greinilega ekki þess virði að
vera í samtökunum.
Jóhannes Gunnarsson, formað-
ur Neytendasamtakanna, vildi
ekki tjá sig mikið um mótfram-
boðið þegar Morgunblaðið hafði
samband við hann. Hann sagði
það eðlilegt í lýðræðislegum sam-
töku að kosið væri um formann-
inn en vildi engu spá um úrslit
kosninganna í dag.
Hyggjast stofna
félag um hlýraeldi
UNNIÐ er að stofnun félags um
hlýraeldi á Austfjörðum og er gert
ráð fyrir að félagið beri nafnið Hlýri
ehf., að því er kemur fram í frétt
blaðsinsAusturlands. Iðntæknistofn-
un hefúr veitt styrk til verkefnisins.
Talið er að eldishlýri geti jafnvel
keppt við eldisfiska eins og lax í
verði.
Starf félagsins mun á næstu þrem-
ur árum einkum tengjast rannsókna-
og þróunarstarfi. Fyrst þarf að safna
klakfiski og gera tilraunir með
frjóvgun og geymslu hrogna. Með
tilraunaeldi verður reynt að svara á
hve ódýran hátt má framleiða slátur-
hæfan hlýra, segir ennfremur í frétt
blaðsins.
Þá kemur fram að helsu hvata-
menn að stofnun félagsins eru Jó-
hannes Pálsson hjá Hönnun á Reyð-
arfirði og Hreinn Sigmarsson hjá
Fjárfestingarfélagi Austurlands.
Síðastliðið vor fékkst styrkur frá
Impru (Iðntæknistofnun) undir
merkjum „Átaks til atvinnusköpun-
ar“ til þessa verkefnis og hefur hann
meðal annars verið nýttur til að und-
irbúa stofnun félagsins, segir í blað-
inu.
Um þessar mundir er verið að
kanna aðstæður á Norðfirði sérstak-
lega til eldisins.
Tilgangurinn með stofnun Hlýra
ehf. er að tryggja að unnið verði
nauðsynlegt rannsókna- og þróunar-
starf með það að markmiði að koma
á fót frumkvöðlafyrirtæki sem
myndi framleiða og selja fyrsta
flokks hlýraafurðir, segir í frétt
Austurlands.
Þar kemur einnig fram að fram-
boð á hlýra og steinbít sé mjög
breytilegt yfir árið en með eldi væri
hægt að tryggja stöðugt framboð og
gæði á markaði. Þá er gert ráð fyrir
að eldishlýri geti jafnvel keppt við
eldisfiska eins og lax í verði.
Fullkomlega
einstök túlkun
Associated Press
KVIKMYJVDIR
Háskólabíð
DANCER IN THEDARK
★ ★★★
Leiksljóri: Lars von Trier. Handrit: Lars von
Trier Söngtextar: Lars von Trier og Sjón
Aðalleikarar: Björk Guðmundsdóttir, Cather-
ine Deneuve,David Morse, Peter Stormare,
Joel Grey, Vladica Kostic, Stellan Skarsgárd.
ÞAÐ er ekki oft sem maður situr í kvik-
myndahúsi í lok kvikmyndar og laumast til
að þurrka tár af hvarmi og heyrir um leið
hvai’vetna í salnum snökt og ekkasog. Mað-
ur þarf stundarkorn til að jafna sig eftir
slíkt. Hvað veldur þessari sterku tilfinninga-
legu upplifun? Er það hin ofurdramatíska
saga sem Lars von Trier segir okkur í kvik-
myndinni Dansari í myrkrinu? Er það sagan
af tékknesku stúlkunni Selmu sem er tilbúin
að fórna öllu til að bjarga syni sínum frá því
að verða smám saman blindur. í rauninni er
það ekkert af þessu. Það er Selma sjálf í
túlkun Bjarkar sem kallar fram þessi við-
brögð. Sagan sem Trier hefur sett saman er
á köflum næstum væmin. Það breytir þó
ekki þeirri staðreynd að myndin er fram-
úrskarandi áhrifamikil. Og miðpunktur
þeirra áhrifa er Björk í hlutverki Selmu.
Það var haft eftir meðleikkonu hennar Cath-
erine Deneuve að Björk væri ekki leikari
vegna þess að hún greindi ekki á milli eigin
tilfinninga og tilfinninga pers:
ónunnar. Líklega er það rétt. í
þessari mynd eru skilin gersam-
lega horfin á milli persónunnar
Selmu og listamannsins Bjark-
ar. Sjálf hefur Björk sagt að
hún teldi sig þekkja Selmu bet-
ur en Trier sjálfur. Snilld von
Triers sem höfundar myndar-
innar og leikstjóra er að fylgja
þessari einstæðu túlkun Bjarkar
eftir á öllum póstum myndar-
innar. Engu er líkara en hann
hafi samið handritið með Björk í
huga frá upphafi. Sannfæringar-
kraftur myndarinnar felst í
heimildarmyndarlegu yfirbragði
frásagnarinnar, grófri áferð myndarinnar,
dogmakenndum hreyfingum myndavélarinn-
ar og því hversu vel tekst að festa söguna í
tíma og rúmi.
Sögusvið er smábær í Bandaríkjunum
uppúr 1960. Selma er tékkneskur innflytj-
andi, einstæð móðir með 12 ára gamlan son.
Hún vinnur í verksmiðju allan daginn og
stundum á nóttunni líka, þjáð af arfgengum
augnsjúkdómi sem hefur gert hana nánast
blinda. Hún veit að sonur hennar gengur
með sama sjúkdóm en það er hægt að
bjarga honum með aðgerð sem kostar mikla
peninga. Hún hefur safnað árum saman og á
orðið næstum fyrir aðgerðinni þegar ógæfan
dynur yfir.
Hennar einasta ánægja í lífinu er fólgin í
því að horí'a á söngleiki í kvikmyndum og
gefa ímyndunaraflinu lausan tauminn. Alls
kyns hljóð í umhverfinu verða henni tilefni
til að ímynda sér dans- og söngatriði. Tón-
list myndarinnar er heill kapituli útaf fyrir
sig og ber sköpunargáfu Bjarkar einstakt
vitni, þetta er ekki söngleikjatónlist en er
það samt, tilvísanirnar eru til staðar án þess
að Björk hafi nokkurs staðar beygt sig eftir
klisjunum nema þá til að snúa uppá þær.
Dansatriðin eru það sem helst má staldra
við. Dansarnir eru hefðbundnir og í þeim er
ekki bryddað upp á nýjungum. Trier mun
hafa beitt nýstárlegri aðferð við tökur á
tónlistaratriðunum, notað allt að 100 mynda-
vélar í senn og klippt svo saman á eftir.
Sjálfur hefur hann sagt að þetta gefi svip-
aða tilfinningu og fyrir beinni útsendingu í
sjónvarpi. Að auki er önnur áferð á tónlist-
aratriðunum, litirnir skarpari en um leið
draumkenndari. Fyrirfram hefði mátt
ímynda sér að þetta gengi engan veginn upp
i einni og sömu kvikmynd en ofurtrú Triers
á hugmyndina hefur fært það fjall úr stað.
Ef einhvers staðar á við að nota skilgrein-
inguna melódrama (melody/drama) í sinni
upprunalegu merkingu þá er það um þessa
mynd. Fyrir vikið er söguþráðurinn kannski
ekki öllum að skapi, en frammistaða Bjarkar
er svo fullkomlega einstök að taka má heils-
hugar undir orð erlendra gagnrýnenda sem
þegar eru farnir að spá henni óskarsverð-
launum fyrir hlutverkið.
Hávar Sigurjónsson