Morgunblaðið - 23.09.2000, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000 1 3
FRÉTTIR
Alþjóðlegi hjartadagurinn haldinn í fyrsta sinn á morgun
Mun fleiri hreyfa sig en
gerðu fyrir 30 árum
Helgi Sigvaldason, Uggi Agnarsson og Ástrós Sverrisdóttir á fundinum í gœr.
Reglubundin hreyfing karla og kvenna 1979 - 2000
Morgunblaðið/RAX
Tillögum
um starf-
semi Barna-
húss ólokið
EKKI náðist að ljúka tillögum um
starfsemi Bamahúss og skýrslutök-
ur af bömum í vikunni eins og til stóð.
Sólveig Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra sagði í samtali við Morgun-
blaðið að hún hefði fundað með Páli
Péturssyni félagsmálaráðherra um
málið og unnið væri að tillögum um
lausn. „Því miður náðum við ekki að
ljúka þessu í vikunni en við funduðum
með okkar sérfræðingum og for-
manni dómstólaráðs. Dómstólaráðið
mun síðan í næstu viku fjalla form-
lega um þær tillögur sem verið er að
vinna að.“
Að sögn dómsmálaráðherra getur
dómstólaráð sett dómumm verklags-
reglur. Ráðherra segir að stefnt sé að
því að lausn verði fundin á málefnum
Bamahúss fyrir lok næstu viku en 1.
október lýkur þeim tíma sem gefinn
var tilraunaverkefni um starfsemi
Bamahúss.
------UH---------
Dvalar- og hjúkrunar-
heimili 1 Reykjavík
Rúmlega 400
á biðlista
ALLS era 419 manns á biðlista eftir
plássi á dvalar- og hjúkranarheimil-
um fyrir aldraða í Reykjavík, en þar
af hafa 200 manns brýna þörf fyrir
pláss. Þetta kom fram í máli Vil-
hjálms Þ. Vilhjálmssonar, borgar-
fulltrúa Sjálfstæðisflokksins á borg-
arstjórnarfundi í fyrradag.
Vilhjálmur gagnrýndi Reykjavík-
urlistann fyrir að hafa ekki staðið
við gefín loforð um uppbyggingu á
þessu sviði. Hann sagði að ástandið i
borginni væri nú orðið alvarlegt
vegna skorts á rýmum, en á biðlista
eftir rými á hjúlounarheimilum era
231, en 188 era á biðlista eftir rými á
dvalarheimilum.
Helgi Hjörvar, borgarfulltrúi
Reykjavíkurlistans sagði það vera
hlutverk ríkisins að ráðast í upp-
byggingu á hjúkranar- og dvalar-
heimilum fýrir aldraða. Hann sagði
að ríki og borg hefðu náð samkomu-
lagi um fjölgun hjúkranarrýma og
að með því væri tryggt að biðtími
styttist.Hann sagði að nýtt hjúkran-
arheimili sem verið væri að reisa við
Sóltún væri skref í þessa átt.
Félagsþjónustunni í Reykjavík
hafi verið falið að afla nákvæmra
upplýsinga um það hversu langur
biðtíminn eftir hjúkranarrýmum er.
Þá yrði aflað upplýsinga um líklega
eftirspurn á næstu fimm áram og
hvað byggja þyrfti mikið til viðbótar
til að stytta biðtímann í þrjá mánuði.
ALÞJÓÐLEGI hjartadagurinn er á
morgun, sunnudag, en tilgangurinn
með deginum er að auka vitund al-
mennings á hjarta- og æðasjukdóm-
um, áhættuþáttum þeirra og efla for-
vamir á þessu sviði. Af þessu tilefni
gefur Hjartavemd út bækling um
kólesteról sem áhættuþátt hjarta- og
æðasjúkdóma og fuUtrúar samtak-
anna kynntu einnig í gær niðurstöður
íslenskra rannsókna á áhrifum hreyf-
ingar en höfiiðmarkmið alþjóðlega
hjartadagsins í ár er einmitt að minna
á gildi hreyfingar við forvamir.
Alþjóðlega hjartasambandið
stendur fyrir alþjóðlega hjartadegin-
um í samvinnu við Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunina (WHO), UNESCO,
Evrópsku hjartasamtökin og ýmsar
aðrar stofnanir en þetta er í fyrsta
skipti sem efnt er til dags sem þessa.
Á blaðamannafundi í gær kynnti Ást-
rós Sverrisdóttir, fræðslufulltrúi
Hjartavemdar, útgáfu bæklings um
kólesteról í tengslum við alþjóðlega
hjartadaginn. Bæklingurinn er annar
í ritröð bæklinga sem Hjartavemd
gefur út þar sem hver og einn
áhættuþáttur hjarta- og æðasjúk-
dóma er tekinn fyrir. Fyrr á þessu ári
kom út bæklingur í sama flokki og
fjallaði hann um reyldngar.
Hreyfing getur aukið
lífslíkur verulega
Hjartavemd hefur frá 1967 staðið
fyrir rannsóknum á íþróttaiðkun al-
mennings. Hafa spumingalistar verið
lagðir fyrir fólk og það verið innt eftir
því hversu mörgum tímum það verji
til íþróttaiðkunar, hvaða tegundir
íþrótta það stundi og síðan hefur ver-
ið kannað hvaða aldursflokkar stundi
einna helst íþróttir. Á fundinum í gær
kynntu þeir Uggi Agnarsson læknir
og Helgi Sigvaldason verkfræðingur
niðurstöður þessara rannsókna og
kom fram í máli þeirra að Ijóst væri
að hreyfing gæti aukið lífslíkur
manna veralega.
Ráða má af könnuninni að gríðar-
leg aukning hefur orðið á íþróttaiðk-
un í öllum aldursflokkum og meðal
beggja kynja á árunum frá 1970. Hjá
körlum jókst hlutfall þeirra karla,
sem stunda íþróttir, úr u.þ.b. 20% í
50% og hjá konum er aukningin enn
áþreifanlegri, um 60% kvenna hreyfa
sig nú að staðaldri en sambærileg tala
fyrir þijátíu árum var rúmlega 10%.
Uggi tók fram að ekki skipti máli
hvaða íþróttir fólk stundaði, öll hreyf-
ing væri af hinu góða. í rannsókninni
hefur þó verið miðað við þrjá flokka
íþróttaiðkunar; sund, leikfimi og
gönguferðir. Kemur á daginn að hlut-
fallslega hefur aukningin hjá konum
verið mest í leikfimi og gönguferðum
en hjá körlum er leikfimin minna
stunduð, þó að þar sé aukning einnig.
Næstum 60% kvenna stunda nú
gönguferðir, aðeins færri stunda leik-
fimi og tæplega 40% synda reglulega.
Rúmlega 35% karla stunda göngu-
ferðir, u.þ.b. 28% synda og um 13%
fara reglulega í leikfimi.
Dánartíðni mun lægri meðal
þeirra sem hreyfa sig
Uggi sagði augljóst að íþróttaiðkun
skilaði árangri. Dánartíðni þeirra
sem stunda íþróttir er t.d. mun lægri
en hjá þeim sem ekki hreyfa sig.
Sagði Uggi að lífslíkur þeirra sem
hreyfa sig reglulega ykjust á bilinu
20-30% miðað við þá sem ekki stunda
íþróttaiðkun. Ávinningurinn er ívíð
rneiri hjá konum en körlum, skv. nið-
urstöðum rannsóknanna. Þannig era
nú um 72% þeirra kvenna sem stunda
íþróttir, og tóku þátt í könnun 1970,
enn á lífi á meðan einungis 56% karl-
anna er enn á lífi. Sé hins vegar skoð-
að hversu margir þeirra, sem ekki
hreyfa sig reglulega, era á lífi kemur í
Ijós að hlutfallstalan er 60% hjá kon-
um en aðeins 44% hjá körlum.
Uggi var spurður að því hvað ylli
því að íþróttaiðkun hefði aukist jafn-
miláð og raun ber vitni á undanliðn-
um þijátíu áram. Hann sagði að þar
skipti sennilega máli mikil atferlis-
breyting sem átt hefði sér stað á
Vesturlöndum; þ.e. fólk ætti meiri
frítíma og eyddi honum til hreyfing-
ar. Ekki skipti hins vegar síður máli
að mikil valóiing hefði orðið í samfé-
laginu fyrir þessum þáttum. Með
þessari rannsókn væri verið að sýna
fólki fram á að sú vakning hefði sann-
arlega ekki verið til einskis.
Rikissaksdknari synjar beiðni um rannsókn á þætti Magnúsar Leópoldssonar í Geirfínnsmálmu
Synjuninni skotið til
dómsmálaráðherra
ERINDI liggur nú fyrir í dómsmála-
ráðuneytinu frá Jóni Steinari Gunn-
laugssyni, lögmanni Magnúsar Leó-
poldssonar, um að Sólveig Péturs-
dóttir dómsmálaráðherra taki
afstöðu tii þess hvort ráðherra hafi
vald til þess að hnekkja synjun ríkis-
saksóknara á beiðni um rannsókn á
því hvernig Magnús tengdist Geir-
finnsmálinu svokallaða á sínum tíma.
Magnús Leópoldsson sneri sér til
dómsmálaráðherra 1998 með ósk um
það að rannsakað yrði hvemig hann
tengdist Geirfinnsmálinu á sínum
tíma og hver atvikin vora að því að
hann var settur í gæsluvarðhald árið
1976 og haldið þar í 105 daga. Dóms-
málaráðherra sendi erindið til ríkis-
saksóknara sem svaraði því til að
ekki væri heimilt að mæla fyrir um
opinbera rannsókn nema í tilvikum
þar sem hugsanlegt væri að einhver
yrði lögsóttur. Væra einhveijar sakir
þama á ferðinni væra þær allar
fyrndar og því ekki efni tíl þess að
verða við beiðninni. Magnús tók mál-
ið aftur upp við dómsmálaráðherra
og bauð ríkið þá Magnúsi að ráða sér
lögmenn sér til aðstoðar á kostnað
ríkisins. Jón Steinar Gunnlaugsson
hæstaréttarlögmaður tók verkefnið
að sér.
Haustið 1998 sendi Jón Steinar
dómsmálaráðherra bréf þar sem
hann lagði tíl að þeirra lagaheimilda
sem skorti yrði aflað með því að
dómsmálaráðherra flytti á Álþingi
frumvarp um að heimilt væri að
mæla fyrir um opinberar rannsóknir
í vissum tilvikum þó að ekki væri að
vænta refsiábyrgðar. Framvarpið
var að lögum og bætt var inn í lögin
heimild af þessu tagi og tók laga-
breytingin gildi 1. maí 1999.
Strax í framhaldinu skrifaði Jón
Steinar ríkissaksóknara bréf og fór
fram á að þessi rannsókn færi fram. í
september í fyrra synjaði ríkissak-
sóknari beiðninni. í nóvember síðast-
liðnum skaut Jón Steinar synjun rík-
issaksóknara fyrir
dómsmálaráðherra á grandvelli
heimildar í lögum um meðferð opin-
berra mála sem mælir fyrir um það
að ef niðurfelling máls þykir vera
fjarstæð megi skjóta því til ráðherra
sem getí sett sérstakan saksóknara
tíl þess að fara með mál.
Ný gögn koma fram
„Ríkissaksóknari fékk til umsagn-
ar beiðni mína til dómsmálaráðherra
og svaraði því á þá leið að hann teldi
að dómsmálaráðherra hefði ekki vald
til þess að breyta sinni ákvörðun.
Málið snerist að hluta til um gögn
sem ekki fundust í málinu. Eg lagði
þá til að ráðuneytið reyndi að hafa
upp á þessum gögnum. Send vora út
bréf til nokkurra embætta um síð-
ustu áramót og út úr þvi kom að það
fundust gögn sem ekki höfðu legið
fyrir í málinu áður,“ segir Jón Stein-
ar.
Hann sagði að eitt og annað hefði
komið fram í þessum gögnum sem
styrktí beiðni Magnúsar um rann-
sókn á sínum þætti í málinu. Ráð-
herra sendi erindi til ríkissaksóknara
síðastliðið vor ásamt gögnunum og
lagði fyrir hann hvort gögnin gæfu
tilefni til þess að hann endurskoðaði
afstöðu sína til rannsóknarbeiðninn-
ar. 10. júh' sl. kom svar frá Ríkissak-
sóknara þar sem hann ítrekar fyrri
synjun. Jón Steinar skaut þá málinu
til ráðherra og það liggur núna í
ráðuneytinu til úrskurðar.
„Ráðherrann þarf að taka afstöðu
til þess hvort hann hafi vald til þess
að hnekkja synjun ríkissaksóknara.
Telji hann sig hafa það vald verður
hann að taka afstöðu tíl þess hvort
hann verður við þeirri kröfu eða
ekki,“ segir Jón Steinar.
Hann segir að synjun ríkissak-
sóknara virðist byggjast að stóram
hluta á lögreglurannsókn fyrir mörg-
um áram á gerð leirmyndarinnar að
beiðni Hafsteins Baldvinssonar, þá-
verandi lögmanns Magnúsar Leó-
poldssonar. Jón Steinar segir að sú
rannsókn varði ekki nema einn þátt-
inn sem verið sé að óska eftir rann-
sókn á.