Morgunblaðið - 23.09.2000, Qupperneq 30

Jón Fomason, svipmikill og slyngur Laxármaður.
Kolbcinn Jóhannsson endurskoðandi með 30 punda hæng.
Jóhannes Kristjánsson og Orri Vigfússon.
30 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Oflugurhópur
sem ann þess-
ari drottningu
Eitt af elstu stangaveiðifélöffum landsins
er Laxárfélagið, sem er einmitt sextugt um
s
þessar mundir og heldur upp á það í Ydöl-
um í Aðaldal í kvöld. Guðmundur Guðjóns-
son kynnti sér sögu félagsins og varð__
þess vísari að þetta er merkilegur félags-
skapur sem haldið hefur tryggð við Laxá
í Aðaldal alla tíð.
FIESTIR eða allir félagar í
Laxárfélaginu eiga það
sameiginlegt að þykja
engin laxveiðiá skáka
Laxá og gildir þá einu
hvort vel er að veiðast í ánni eða illa.
Orri Vigfússon er formaður Laxár-
félagsins sem er annars skipt í þrjár
deildir, Reykjavíkurdeild, Akureyr-
ardeild ogg Húsavíkurdeild.
Orri segir að fyrstu fræjum að Lax-
árfélaginu hafi verið sáð á árunum
1937-39, er nokkrir vinir fóru til veiða
í ánni, m.a. bræðumir Kristinn og
Sæmundur Stefánssynir úr Reykja-
vík, Stefán Amason á Akureyri og
bræðumir Benedikt og Snorri Jóns-
synir frá Húsavík. Þeir vora frarn-
kvöðlamir.
Þessar fyrstu þreifingar urðu til
þess að hópurinn gerði tíu ára leigu-
samning við bændur um veiði í ánni.
Þessi samningur var um margt
merkilegur, ekki er hvað síst
skemmtilegt að velta fyrir sér leigu-
upphæðinni, sem var 450 krónur á ári
og skyldi greiðast 1. júlí ár hvert. Þá
var í samningnum kveðið á um að
veiðimenn mættu tjalda yfir sig í
landi Hólmavaðs og jafnframt skjóta
þar alla fugla sem lög leyfðu. Nú er
öldin önnur, eitt flottasta veiðihús
landsins, Vökuholt við Laxamýri,
skýlir veiðimönnum betur en tjöldin
gömlu, en menn era lítið að skjóta
fugla í Aðaldal þessa dagana.
Orri segir að það sé stór og öflugur
hópur á bak við Laxárfélagið og hafi
verið svo frá byijun. Þegar í byijun
voru stofnuð holl sem hafa í mörgum
tilvikum staðist tímans tönn. Þannig
hafi eitt af fyrstu hollunum verið skip-
að læknum af Landspítalanum og er
það holl enn við lýði. Hvert holl hefur
ákveðna siði og sérkenni. Þannig er
eitt holl með þá reglu að konur hafa
aldrei komið til veiða. Ef þannig hefur
hagað til að aðili að hollinu hefur verið
á ferð með eiginkonu, hefur henni
verið vísað til tjaldsvæða ofar í Aðal-
dal. Þá era önnur holl þar sem ein-
ungis hjón veiða saman og þannig
mætti áfram telja.
„Þetta byggist allt á gömlum venj-
um og siðum og það er einmitt það
sem gerir félagið jafnsterkt og raun
ber vitni. Þetta er öflugur hópur sem
ann þessari drottningu. Það era ekki
bara við, heldur fjölmargir aðrir sem
hafa verið svo lánsamir að komast til
veiða í Laxá. Mönnum þykii- þessi á
bera af öllum öðram. Hver einasti lax
sem menn setja í er ævintýri út af fyr-
ir sig. Þetta er svo mikið og marg-
slungið vatn, laxinn á svo mikla mögu-
leika og það er bara ekki það sama að
kljást við stórlax í Laxá eða fjögurra
punda lax í Elliðaánum, með fullri
virðingu fyrir þeim. Sjálf takan er
ekki einu sinni sambærileg, því í Laxá
era tökumar hægar og langar. Menn
sjá laxinn koma, iðulega aftur og aft-
ur. Það er boði og glampi og svo þegar
hann tekur, verða menn að sitja á sér
og bíða þar til hann snýr sér. Það get-
ur verið upp í klukkustundarbaming-
Tveir af fyrstu kynslóðinni,
Haraldur Sigfússon t.v. og Jón
Sigtryggsson.
ur að fá laxinn loks til að taka. Og þá
er eftir að ná honum. Það sýnir sig að
menn kunna að meta þetta, því flestfr
koma aftur og aftur,“ segir Orri.
66 þúsund laxar
Á þessum 60 áram hafa Laxárfé-
lagsmenn og gestir þeiiTa veitt 66.000
laxa og er hver einasti fiskur til skráð-
ur í veiðibók. 65 þúsundasti laxinn
veiddist á Heiðarenda í fyrra, 6 punda
hængur sem Breki Karlsson veiddi.
Það var undir lok sumars og veiði orð-
in dræm. Laxinn lét bíða eftir sér
nokkrar vaktir. Orri segist vonast til
þess að næstu ár verði jafnfarsæl og
þau sem á undan era gengin og ekki
sé ástæða til að óttast, því mál hafi
tekið nýja stefnu, þar sem veiðimenn
hafi í vaxandi mæli hag árinnar og líf-
ríkis hennar að leiðarljósi í umgengni
við hana. Framtíðarsýnin sé því björt
þrátt fyrir niðursveiflu í veiði í sumar
og í fyrra. „Það er ekki lengra síðan
en árið 1998, að veiðin í Laxá var um
2.000 laxar að meðalþyngd næstum
10 pund. Það er einhver mesti lífs-
massi sem um getur í nokkurri á við
Atlantshaf. Og nýlega hafa farið fram
seiðamælingar í ánni á vegum Veiði-
Fengsæll Laxármaður, Vilhjálmur Jónsson með stórlax.
Jón Þorbergsson með lax veiddan í Kistu í Kistukvísl. Ungi sveinninn á
myndinni er sonur hans Vigfús Jónsson sem er núverandi formaður
Veiðifélags Laxár í Þingeyjarsýslu.
málastofnunar og þar kemur í ljós að
ástand náttúrulegra seiða er mjög
gott. Seiðabúskapurinn í ánni er betri
heldur en nokkur undangengin ár
þannig að útlitið verður að teljast
gott,“ segir Orri.
Hér er gott að vera
Ein gömul saga er Laxárfélags-
mönnum kærari en flestar og hefur
hún verið rifjuð upp á mannfijgnuðum
félagsins. Þannig var hún flutt eitt
sinn er Laxármenn komu saman:
Jóhann Siguijónsson gerði sér
hugmyndir um seiðmagn það, er
dregur laxinn upp í árnar á hveiju
vori. Og í fogrum og skáldlegum bún-
ingi lætur hann Arnes, útilegumann-
inn með Fjalla-Eyvindi, segja þessa
sögu um laxinn:
„Það var einu sinni að vorlagi, að
fuglamir urðu bjargþrota. Þá stefndu
þeir til þings. Öminn, æðsti höfðing-
inn, skipaði hverjum þeim, sem vissi
úrræði, að gefa sig fram. Dauðaþögn.
Loksins tók snjóuglan til máls. Hún
þóttist sjá ráð. En því urðu fuglarnir
að lofa að þegja, þangað til hún gæfi
tákn. Þessu lofuðu þeir. Þegar uglan
var orðin ein, flaug hún af stað. Hún
kom í djúpan dal, á féll eftir dalnum -
á einum stað rann hún í þröngum
gljúfrum. Þar bjó öminn. Uglan flaug
upp með ánni, alla leið inn í dalbotn.
Þar settist hún á háan tind, alsnjóvg-
aðan, og hóf seiðinn. Hún baðaði
vængjunum og vældi - bar sig eins og
hún barmaði sér. En það var eintóm
fomeskja. Skömmu seinna sáu fugl-
amfr, sem bjuggu næst árósnum, blá-
an ugga skera vatnið. Þeir sáu ótal
ugga. Það hlaut að vera heil ganga.
Það glampaði á spegilfijgur bökin.
Þetta var í fyrsta skipti sem laxar
gengu í nokkra á. Fuglarnir áttu bágt
með að stilla sig. Laxamh- gengu
lengra og lengra upp ána. Fossar og
hringiður heftu ekki för þeirra. Inni í
dalnum var áin svo grunn, að þeir
urðu að stökkva yfir steina og flúðir.
Þeir hrafluðu sig og hreistrið
straukst af þeim. Vafalaust hefði ugl-