Morgunblaðið - 06.10.2000, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
______________________________FÖSTUDAGUR 6. OKTÓBER 2000 47
MINNINGAR "
+ Jóhannes Eiríks-
son fæddist að
Sölvanesi, Fremri-
byggð, Lýtingsstaða-
hreppi, 5. raars 1911.
Hann lést í Hjúkrun-
arheimilinu Seli 29.
september síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Eiríkur Guð-
mundsson, f. 1853, d.
1927, bóndi í Sölvan-
esi, og Jórunn
Guðnadóttir, f. 1870,
d. 1916. Jóhannes var
yngstur sex systkina:
Guðmundur, bóndi á
Breið, f. 1893, d. 1989; Kristján,
smiður á Siglufirði, f . 1894, d.
1966; Árni, f. 1897, d. 1897; Sig-
rún, f. 1897, d. 1991, og Ingvar,
bóndi á Merkigili, f. 1904, d. 1983.
Jóhannes missti móður sína þeg-
ar hann var á fimmta ári,en þá
var Guðmundur bróðir hans tek-
inn við búi í Sölva-
nesi og bjuggu þau
hjá honum. Árið
1918 fluttu feðgarnir
svo til Sigrúnar,
systur Jóhannesar,
og Finnboga Bjarna-
sonar eiginmanns
hennar. Eftir ferm-
ingu fór Jóhannes í
vegavinnu og vinnu
við brúarsmíði. Vann
hann við byggingu
brúarinnar yfír
Skjálfandafljót hjá
Fosshóli, sem nú er
að vísu aðeins notuð
sem göngubrú. Árið 1928 fór
hann í Búnaðarskólann á Hólum.
Eftir að Jóhannes lauk þar námi,
vann hann þar allt til ársins
1932, en þá fór hann að starfa á
Kristneshæli. Samhliða því rak
hann bú á Stokkahlöðum tvö
fyrstu árin.
1. október 1939 kvæntist Jó-
hannes Eiriksson Kristbjörgu
Kristjánsdóttur, f. 18. janúar
1905, matráðskonu á Kristnes-
hæli. Hún er dóttir Kristjáns
Kristjánssonar, sem síðast starf-
aði sem skógarvörður á Vöglum
í Fnjóskadal, og konu hans Þór-
unnar Jóhannesdóttur. Börn
eignuðust þau engin, en ólu upp
sem syni sína, frá þriggja og
hálfs árs aldri, þá Kolbein, son
Kristjáns bróður Jóhannesar, og
Jóhannes, son Kolbeins.
Jóhannes Eiríksson vann svo
óslitið við Kristneshæli frá 1932
til 1983, en siðan hálfa vinnu til
1988, er hann lét af störfum.
Hann sat í sveitarstjórn Hrafna-
gilshrepps árin 1962 til 1981,
lengst af sem oddviti. Á þeim
tíma sat hann einnig sem vara-
maður í stjórn Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga í nokkur
ár. Árið 1979 fluttu þau frá
Kristneshæli til Akureyrar. Þar
bjuggum þau í Þórunnarstræti
119 en siðan í Víðilundi 20.
Utför Jóhannesar fer fram frá
Akureyrarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13:30.
JÓHANNES
EIRÍKSSON
Jóhannes í Hæli er dáinn á 90.
aldursári. Þar með er horfinn sá síð-
asti úr syskinahópnum frá Sölva-
nesi. Jóhannes var yngstur barna
Jórunnai' Guðnadóttur og Eiríks
Guðmundssonar. Hann missti móð-
ur sína sjö ára gamall og ólst síðan
upp hjá systur sinni og mági, Sig-
rúnu og Finnboga, foreldrum mín-
um. Jóhannes fór snemma að heim-
an og eftir búfræðinám í Hólaskóla
réðst hann fljótlega sem starfsmað-
ur að Kristneshæli, sem þá var ný-
lega stofnað, og þar vann hann sitt
ævistarf. Eiríkur, frændi hans,
Brynjólfsson var þar ráðsmaður og
var Jóhannes lengst af hans hægri
hönd.
Jóhannes kvæntist ráðskonunni í
Hælinu, Kristbjörgu Kristjánsdótt-
ur frá Vöglum í Fnjóskadal. Jó-
hannes og Kristbjörg áttu ekki börn
en ólu upp bróðurson Jóhannesar,
Kolbein Kristjánsson, jámsmið.
Jóhannesi voru snemma falin
trúnaðarstörf og var hann um árabil
oddviti Hrafnagilshrepps. Hrafna-
gilsskóli var reistur á þeim tíma af
miklum myndarskap.
Jóhannes er farinn að heiman
þegar ég man fyrst eftir, en hann
kom oft, einkum eftir að við fluttum
í Eyjafjörðinn 1936. Frá Stokka-
hlöðum er stutt í Hælið og enn
styttra frá Kroppi. Eftir að við flutt-
um að Kroppi hafði ég um tíma það
starf að flytja rjóma út í Hæli í
tveimur tveggja lítra brúsum. Ég
tók þá mjólkurbílinn úteftir en gekk
með brúsana tóma til baka. Þetta
var ábyrgðarstarf fyrir átta ára
mann. Eg afhenti ráðskonunni
rjómann skilmerkilega og ekki
brást að fyrir mig voru reiddar veit-
ingar slíkar að vart myndu finnast
betri i heimi að mér fannst.
Mér, barninu, fannst ætíð ríkja
glaðværð í Kristneshæli og gaman
að koma þangað. Ég minnist Jó-
hannesar sem einstaklega glaðværs
og geðgóðs manns. Ég sá hann
aldrei skipta skapi. Hann sá alltaf
einhveija broslega hlið á öllum mál-
um. Það birti til þegar hann kom á
hjólinu sínu og stikaði löngum
skrefum í bæinn. Einu sinni lánaði
Jóhannes mér hjólið sitt úr Hælinu
fram í Kropp. Ég var nýbúinn að
læra á hjóli og kynnast þar með
nýrri umferðartækni sem gerði
hægar gönguferðir minna áhuga-
verðar. Auðvitað þurfti Jóhannes að
ganga frameftir um kvöldið og
sækja hjólið. Ég fann nú efth- á að
ég hafði misnotað greiðasemi
frænda míns og ég skammaðist mín.
Ég held þó að hann hafi haft gaman
af því að sjá mig, pjakkinn, hjóla á
þessu stóra hjóli undir slá.
Með árunum fækkaði fundum.
Skólaganga og atvinna réðu leið.
Heimsóknir í Þórunnarstræti og
Víðilund urðu of fáar en alltaf
ánægjulegar. Rifjaðar voru upp
sögur af gömlum frændum, gluggað
í ættfræði og farið með vísur, sumar
kannske hálfljótar. Þegar aldurinn
færist yfir finnst manni að hægt
hefði verið að nota tímann betur
með eldri frændum sínum. Kannske
eigum við eftir að hittast seinna og
fara með vísur sem hafa má yfir í
viðurvist presta.
Stefán Yngvi Finnbogason.
Haustsins enn er handtak svalt.
Hljóðna menn við bros þess kalt
Bráðum fennir yfir allt
ekkert senn er vorblóm falt.
(Jónas Tryggvason frá Finnstungu.)
Haustið svífur að og minnir okk-
ur mannanna böm á hverfulleik lífs-
ins.
Litadýrð skóga og kjarrs blasir
hvarvetna við augum. Farfuglamir
kveðja og halda á vit hlýrri heim-
kynna. A einum af þessum fögm
haustdögum kvaddi Jóhannes
frændi Eiríksson þetta líf og hélt á
vit æðri heimkynna. Hann Jói
frændi, sem var svo ríkur þáttur í
lífi okkar barnanna sem ólumst upp
í Kristneshæli á árunum upp úr
1940. Jói frændi var náskyldur föð-
ur okkar, Eiríki Brynjólfssyni,
framkvæmdastjóra í Kiistneshæli.
Þeir vom svo skyldir að ættfræð-
ingar sögðu að þeir væra skyldari
heldur en þó að þeir hefðu verið
hálfbræður. Þessi kæri frændi okk-
ar var fastur punktur í tilveranni
frá því við fyrst mundum eftir okk-
ur. Undir hans handleiðslu stigum
við fyrstu skrefin í verklegu tilliti og
hann veitti okkur sannarlega góða
handleiðslu. Undanfama daga hefur
þeirri spurningu skotið upp í kollin-
um æ ofan í æ hvemig eigi að skil-
greina verksvið og starfsheiti
frænda og við eram sammála um að
það sé eiginlega ekki hægt að festa
eitthvert eitt starfsheiti við hann.
Helst væri að kalla hann „fjölverks-
mann“ en á Kristneshæli vann hann
nánast hvað sem þurfa þótti.
Lengst af var hann þó kyndari
þ.e. hann kynti gufuketilinn sem
maturinn var soðinn við. Hann sá
líka um allt hráefni til matargerðar,
þ.e. hann hjó niður kjöt, bar inn
fisk, sá um grænmetisgeymsluna og
sláturkjallarann og allt hvað heiti
hafði.
Einnig sá hann um garðrækt og
gróðurhús Hælisins að ógleymdum
hænsnum og svínum sem hann fóðr-
aði af mikilli natni.
Frændi, eins og við kölluðum
hann löngum var sívinnandi. Hann
var að frá því eldsnemma á morgn-
ana og þar til komið var fram á
kvöld.
Við systkinin fóram nokkuð fljótt
að hjálpa til við hin ýmsu störf á
Hælinu og unnum þá gjarnan með
frænda, einkum í gróðurhúsunum
og við hirðingu lóðarinnar. Frændi
var mjög skemmtilegur samstarfs-
maður. Hann hafði létta og glaða
lund og var fundvís á það skoplega í
tilverunni.
Hló hann þá oft dátt en þó aldrei
svo öðram sárnaði, hans skopskyn
var ekki særandi. Frændi var
áhugasamur bókasafnari og átti
mjög vandað bókasafn.
Einkum lagði hann sig eftir að
safna gömlum tímaritum og ýmsum
Biblíuútgáfum. Hann fór afar vel
með bækur og lét binda þær inn í
valið skinn og var vandlátur á band-
ið. í mörg ár skipti frændi sér ekki
af hreppsmálum.
En árið 1966 lét hann tilleiðast að
gefa kost á sér til setu í hrepp-
snefnd og var gerður að oddvita
sveitarstjómarinnar á fyrsta kjör-
tímabili. Frænda fórast oddvitast-
örfin vel úr hendi enda var hann
gætinn fjármálamaður og hafði
traust og virðingu sveitunganna.
Árið 1979 fluttu þau hjón, frændi
og hans dyggi lífsföranautur, Krist-
björg Kristjánsdóttir, til Akureyrar.
Þau bjuggu fyrstu árin í húsi sínu
íÞórannarstræti 119, en fluttu sig
svo um set og keyptu sér íbúð í Víð-
ilundi 20. Þau bjuggu sér notalegt
og hlýlegt heimili þar sem ávallt var
tekið á móti vinum og frændum af
höfðingsskap og hlýju.
Frændi var fæddur í Skagafirði
og hann var alla tíð sannur Skag-
firðingur.
Hann fylgdist vel með mönnum
og málefnum íyrir vestan og eink-
um áttu Lýtingar sannan vin í hon-
um, enda var hann sjálfur Lýtingur
af lífi og sál.
Frændi var áhugasamur um
ferðalög innanlands og fóra þau
hjón margar ferðir með Ferðafélag-
inu sér til yndis og ánægju.
Þeim hjónum varð ekki bama
auðið en þau ólu upp bróðurson
frænda, Kolbein Kristjánsson, og
síðar son hans, Jóhannes Kolbeins-
son. Þeir feðgar hafa reynst fóstur-
foreldrum sínum góðar stoðir þegar
Elli kerling tók að sækja að þeim.
Þó að fenni í spor frænda mun
minning hans lifa í huga okkar sem
munum hann og þótti vænt um
hann.
Eftirlifandi eiginkonu og fóstur-
sonum flytjum við samúðarkveðjur.
Minningin um mætan mann mun
létta þeim sorgina.
Far þú í friði, frændi sæll, inn í
litadýrð eilífðarinnar og hafðu þökk
fyrir það sem þú varst okkur.
Systkinin úr „Ráðsmannshúsi“.
Edda, Auður, Þorsteinn
og Guðríður
og fjölskyldur þeirra.
Ég hef alltaf litið á Jóhannes Eir-
íksson sem bróður minn, stóra bróð-
ur sem gott var að leita til og spyrja
ef eitthvað var öðruvísi en manni
fannst það eiga að vera. Hann kom
til foreldra minna ásamt Eiríki föð-
ur sínum og móðurföður mínum árið
1918, fljótlega eftir að móðir hans
lézt. Eiríkur var þá heilsutæpur
orðinn og lézt nokkram árum
seinna. Elzta bam foreldra minna,
Bjami síðar héraðsráðunautur í
Dölum, fæddist um líkt leyti og Jó-
hannes kom á heimilið og urðu þeir
að sjálfsögðu miklir vinir og litu á
sig sem bræður meðan báðir lifðu.
Mér var Jóhannes umfram allt
lærimeistari sem ég leit gífurlega
upp til og tók til fyrirmyndar. Hann
hlýddi mér eitthvað yfir kennslu-
bækur áður en ég hóf skólanám 10
ára að aldri og var þá ekkert að
hh'fa nemandanum, lét mig minnir
mig læra fyrra hefti íslandssögu
Jónasar frá Hriflu utan bókar og tel
ég mig hafa búið að þeim lærdómi
lengi. Auðvitað átti ég þá auðveld-
ara með að læra utan bókar en síðar
varð. Svaðilfai'ir fórum við einhverj-
ar saman en þær verða ekki tíund-
aðar hér.
Jóhannes fór í landbúnaðarskól-
ann á Hólum og brautskráðist það-
an vorið 1930.
Þar batzt hann ævilangri vináttu
við Rögnvald Jónsson síðar bónda
og kennara í Flugumýrarhvammi og
langa ævi organista í öllum kii'kjum
í Blönduhlíð. Þeir höfðu samband
alla tíð Rögnvaldur og Jóhannes og
hittust síðast íyi-ir um tveimur mán-
uðum þegar Hai-aldur Sigurðsson
fyrrv. leikfimikennari á Akureyri
bauð Jóhannesi að aka með hann á
fornar slóðir vestur í Skagafirði.
Næstu sumur var Jóhannes í
brúarvinnu á Norður- og Austur-
landi, að ég ætla með Valgeir
Björnssyni, við Skjálfandafljót,
Lagarfljót og fleiri vatnsföll en þá
vora samgöngur milh landshluta
ekki eins greiðar og nú og því nokk-
urs virði fyrir ungt fólk að kynnast
fleiri stöðum en sinni heimatorfu.
Síðan gerðist hann starfsmaður á
Heilsuhælinu í Kristnesi og hélt því
starfi meðan aldur leyfði. Hann hélt
þó alltaf sterku sambandi við fjöl-
skyldu sína í Skagafirði og hjólaði
þá stundum á milh og þótti þrek-
virki meðan vegir vora enn erfiðir,
t.d. yfir Öxnadalsheiði.
Jóhannes kvæntist mikilli ágætis-
konu, Kristbjörgu Kristjánsdóttur,
dóttur Kristjáns Kristjánssonar
skógarvarðar í Vaglaskógi og Þór-
unnai’ Jóhannesdóttur, útgerðar-
manns á Vatneyri við Patreksfjörð.
Hún gekk á hússtjórnarskóla í Dan-
mörku og var lengi matráðskona
Heilsuhælisins í Kristnesi. Þau vora
bamlaus en ólu upp bróðurson Jó-
hannesar Kolbein Kristjánsson, biAi
reiðarstjóra, og síðan son hans Jó-
hannes Möller sem ber nafn fóstra
síns. Frú Kristbjörg lifir mann sinn
en hefur misst sjónina og era sumir
dagar henni langir orðnir í myrkr-
inu.
Jóhannes var mikill bókamaður
og átti mikið og fallegt safn ís-
lenzkra bóka.
Það er nú í eigu Jóhannesar Möll-
ers.
Jóhannes var starfsmaður
Heilsuhælisins í Kristnesi alla
starfsævi sína, hann var ekki fyrir
það að breyta breytinganna vegná^
enda hefur hann áreiðanlega haft
sín áhrif á þeirri merku stofnun. En
honum nægði ekki starfið á heilsu-
hælinu. Hann var mikill ræktunar-
maður og stundaði garðrækt o.fl. og
tók auk þess mjög þátt í sveitar-
stjórnarmálum. Hann var oddviti
Hrafnagilshrepps í meira en tvo
áratugi, að ég ætla þangað til sveit-
arfélögin sameinuðust. Þetta virðist
hafa verið mikið framfara- og breyt-
ingaskeið í sögu hreppsins og odd-
vitinn haft í ýmsu að snúast.
Jóhannes var jákvæður maður og
bjartsýnn og lýsti upp umhverfi sitt
með þægilegum gamanmálum og ég
fann ávallt í bemsku til óþægilegrar
tómleikakenndar þegai' sumarleyfi-
hans voru á enda og hann kvaddi til
langdvalar að heiman. En sú var
ávallt bót í máli að ég gat vænzt
þess að hann mundi koma aftur með
kæti sína og spaug. Ég finn nú til
sams konar tómleikakenndar og af
skiljanlegum ástæðum miklu verri.
En ekki stoðar um það að fást. Við
hjónin þökkum samvistimar við
uppeldisbróður minn og kveðjum
hann endanlega.
Eiríkur Hreinn Finnbogason.
GUÐNIÞÓRARINN *
GUÐMUNDSSON
+ Guðni Þórarinn
Guðmundsson
fæddist í Vestmanna-
eyjum 6. október
1948. Hann varð
bráðkvaddur á heim-
ili sínu 13. ágúst síð-
astliðinn og fór útför
hans fram frá Bú-
staðakirkju 22.
ágúst.
Brostinn er strengur
og hljómur þagnaður,
gleðihljómurinn í
hörpu Guðna Þ. Guð-
mundssonar organista.
Ég segi gleðihljómur því að aldrei
hef ég séð jafnmikla ánægju og inn-
lifun skína úr svip nokkurs manns
við hljóðfæraleik eins og þegar
Guðni sat við hljóðfærið.
För mín til útlanda um það leyti er
hið óvænta andlát Guðna bar að kom
í veg fyrir, að þessar línur fylgdu út-
för hans.
Ég sá Guðna í fyrsta sinn í Kaup-
mannahöfn á heimili sameiginlegra
vina. Það stafaði frá þessum unga
manni gleði og hlýju og hann varð
mér eftirminnilegur. í Kaupmanna-
höfn stundaði Guðni tónlistai'nám í
mörg ár og vann meðfram tónlistar-
námi við hljóðfæraleik í einu af fang-
elsum borgarinnar og eitt sinn er ég
kom á einn af þekktari skemmti-
stöðum Kaupmannahafnar sat
Guðni þar við hljóðfæri í hópi frá-
bærra tónlistarmanna. Þannig var
Guðni alla tíð jafnvígur á allar tegun-
dir hljómlistar og virtist hafa sömu
nautn af að koma á framfæri dægur-
tónlist og þeirri, sem æðri þykir.
Eftir heimkomu frá námi tók við
hið erilsama og krefjandi starf
kirkjuorganistans, fyrst um tíma í
Langholtskirkju og síðan í Bústaða-
kirkju þar sem hann starfaði til ævi-
loka. Framlag hans til tónlistar þar
er margrómað. Frábær kirkjukór,
barnakór og bjöllukór nutu áhuga
hans og starfskrafta. Inn í þeirra
raðir komu oft efnilegir söngvarar,
sem hann var óþreytandi við að æfa
og koma á framfæri við
ýmis tilefni vítt og
breitt um borgina.
En þetta var ekki
nóg. Hann tók að sér
stjóm annarra kóra, til
að mynda Lögreglu-
kórsins, og fékkst við
umfangsmikla kennslu.
Margir vildu fá hann til
liðs við sig og það var
eins og nei væri ekki tfr
í hans munni. Guðni
gekk ungur til liðs við
Frímúrararegluna á
íslandi og lét sig ekki
muna um að gegna
söngstjórastarfi við stúku sína þar í
rúm 20 ár og aðalsöngstjórastarfi
Frímúrarareglunnar síðastliðin tvö
ár.
Þar lágu leiðir okkar saman og hin
eiginlegu kynni okkar hófust. Ekki
var hægt að hugsa sér ljúfari mann í
samstarfi. Áhugi hans á að leysa hin
mörgu mál, sem upp komu, og
ánægjan, þegar vel tókst til, eink-
enndu störf hans. „Við björgum
þessu, ekkert mál,“ var jafnan við-
kvæðið, ef eitthvað stóð tæpt.
Það mátti þó öllum vera ljóst, að
hinai' miklu annir hans og miskunn-
ai'laus barátta við tímann gengu nær
honum en hollt mætti teljast, enda
mun hann hafa haft í hyggju að rifa
seglin og hægja ferðina á einhvern
hátt. Ekki hvarflaði þó að okkur,
þegar við þökkuðum honum frábært
framlag hans á lokafundi stúkunnar
sl. vor, að þetta yrði hans lokafund-
ur.
Missir okkai' Mímisbræðra er
mikill, en minning Guðna mun lifa
meðal vor og ómælt þakklæti fyrir
frábær störf í vora þágu fylgir hon-"
um.
Eftirlifandi éiginkonu hans, son-
um og öðram ættingjum sendum við
samúðarkveðjur og biðjum honum
blessunar hins hæsta höfuðsmiðs
himins og jarðar og óskum honum
velfarnaðar á þeirri braut sem hann
hefur nú lagt út á. -
Ólafur G. Karlsson.