Morgunblaðið - 06.10.2000, Blaðsíða 56

,^56 FÖSTUDAGUR 6. OKTÓBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Mosfellsbær
heit sveit eða
svefnbær?
ÁSTÆÐA þess að
við í foreldrafélaginu
Þrumum og eldingum,
sem starfrækt er í
kringum 4., 5., 6. og 7.
flokk drengja í knatt-
spyrnu hjá Umf. Aftur-
eldingu setjumst niður
og skrifum þessa grein,
er eftirfarandi. Það
hefur vakið furðu okk-
ar að örfáum aðilum,
eflaust teljandi á fingr-
um annarrar handar,
skuli takast að varpa
skugga á sannkallaðan
hátíðardag sem gengið
hefur undir nafninu
„Fló og fjör“ og hald-
inn er í gömlu Alafosskvosinni. Ala-
fosskvosinni sem er yfirlýst sem
framtíðar útivistar- og mannfagnað-
arstaður bæjarfélagsins. Skal engan
undra að bæjarfélagið hafí valið
^ þennan stað sem slíkan. Staðurinn
er skjólsæll og fallegur og stendur í
hæfilegri fjarlægð frá íbúðarbyggð.
Þama hefur bæjarfélagið haldið 17.
júní hátíðarhöld frá morgni og fram
á nótt. Þess má geta að hefð er fyrir
skemmtunum í Alafosskvos frá fyrri
árum. Segja má að staðurinn sé Ing-
ólfstorg okkar Mosfellinga.
„Fló og fjör“ er dagur sem hefst
með flóamarkaði og endar með stór-
dansleik sem haldinn er í tjaldi frá
kl. 23-3. Allt er þetta gert til styrkt-
ar íþróttastarfinu. Flóamarkaðurinn
2. sept. sl. var haldinn í þriðja skipti
og í annað skipti með dansleik.
Gríðarlegur fjöldi fólks hefur sótt
þennan viðburð og fer fjöldinn alltaf
vaxandi. Vert er að þakka þann
mikla stuðning sem
fjöldi fólks hefur sýnt
okkur með góðum gjöf-
um á markaðinn. Mikil
stemmning hefur verið
allan daginn fram á
nótt og alltaf hefur
þetta farið með ein-
dæmum vel fram enda
öll gæsla og undirbún-
ingur verið vandaður. I
hvert skipti hefur verið
sótt um öll tilskilin
leyfi og fyrir 2. sept. sl.
var dreift blaði í fjölda
húsa í næsta nágrenni
til að láta nágranna
vita hvað til stæði. Tek-
ið skal fram að það blað
var undirritað með nafni og síma-
númeri.
„Fló og fjör“ hefur vakið mikla og
jákvæða athygli fjölmiðla og hefur
verið bæjarfélaginu til sóma. Ekkert
þessu líkt hefur verið gert í Mos-
fellsbæ og er þetta þar að auki
stærsta og öflugasta fjáröflun Aftur-
eldingar svo lengi sem elstu menn
muna. Mikil ánægja almennings
með þetta framtak hefur vart farið
framhjá nokkrum Mosfellingi og
þótt víðar væri leitað.
Oft veltir lítil þúfa
þungu hlassi
í Álafosskvos hafa fáeinir aðilar
kosið að búa, margir hveijir í hús-
næði sem ekki er gert ráð fyrir sam-
kvæmt aðalskipulagi bæjarfélagsins
að sé íbúðarhúsnæði. Gæti hugsast
að sá hinn sami og kaus að dreifa
óundirrituðu bréfi í fjölda húsa í
bæjarfélaginu undir nafninu áhuga-
Karl
Tómasson
Samkoma
Vissulega ómar allt
bæjarfélagið þegar
haldin er útisamkoma af
þessari stærðargráðu,
segir Karl Tómasson,
en hver getur ekki sætt
sig við það í þrjár klst.
tvisvar á ári.
hópur um svefn- og vinnufrið í Ála-
fosskvos búi í ósamþykktri íbúð?
Segja má að það skipti í sjálfu sér
ekki máli, hann kaus að búa á þessu
svæði. Svæði sem alltaf má gera ráð
fyrir ýmiskonar uppákomum. En
með því að dreifa slíku plaggi er sá
hinn sami að bendla fjölda fólks sem
starfar og býr á staðnum við málið.
Fólk sem vill ekki með nokkru móti
tilheyra þessum fámenna leynihópi
sem ekki getur komið fram undir
nafni og getur ekki sætt sig við sam-
komu sem haldin er tvisvar á ári, að
vori og að hausti. Samkomu, sem
haldin er til styrktar íþróttastarfi og
tvímælalaust litar bæjarfélagið.
Samkomu sem álíka fjöldi hefur sótt
og sjálf 17. júní hátíðarhöld okkar
Mosfellinga.
Vissulega ómar allt bæjarfélagið
þegar haldin er útisamkoma af þess-
ari stærðargráðu, en hver getur
ekki sætt sig við það í þrjár klst.
tvisvar á ári. Tæpast er hægt að
kalla Mosfellsbæ svefnbæ á meðan.
Við treystum því að bæjaryfirvöld
Mosfellsbæjar láti ekki háværa ein-
staklinga skyggja á jafn skemmti-
legan dag og fló og fjör og létti frek-
ar undir með okkur í maí
næstkomandi.
Fyrir hönd Þrumna og eldinga,
foreldrafélags ungra knattspymu-
manna í Mosfellsbæ.
Höfundur er tónlistarmaður.
Hreyfíng til heilsubótar
REGLULEG hreyf-
ing stuðlar að bættri
heilsu. Þetta er vel
þekkt og vísindalega
sannað. Rannsóknir
sýna, að hreyfingar-
leysi eykur hættuna á
^ sjúkdómum. Þar má
r nefna hjartasjúk-
dóma, vandamál í
stoðkerfi og sykursýki
sem er sívaxandi þjóð-
félagsvandi.
Þrátt fyrir þessar
staðreyndir stunda
aðeins 20-40%
Evrópubúa nægilega
hreyfingu til að bæta
; heilsuna. Jafnframt
hækkar kostnaðurinn við heil-
1 brigðisþjónustuna stöðugt.
Hreyfing til heilsubótar kemur
þess vegna ekki einungis þeim ein-
staklingum að gagni sem hana
stunda. Hún lækkar einnig hinn
J( gífurlega kostnað sem fer í heil-
brigðiskerfið.
Þess vegna er mjög mikilvægt
j að stefna um almannaheilsu leggi
meiri áherslu á reglubundna hreyf-
! ingu. Þess vegna verður að gefa
fólki aukin tækifæri til þess að
i hreyfa sig. Þess vegna verður að
hvetja fólk til þess að hreyfa sig.
Árið 1996 var sett á laggirnar
evrópskt samstarfsnet um „hreyf-
ingu til heilsubótar“ eða „Health-
Enhancing Physical Áctivity“
Nettoíú^
ELDHÚS - BAÐ - FATASKÁPAR
KOSTABOÐ
ALLT AÐ 30% AFSLÁTTUR
#Friform
HÁTÚNI6A (í húsn. Fönix) SlMI: 552 4420
(HEPA). íslendingar
eiga aðild að þessu
samstarfi.
En hvað felst í
þessu hugtaki?
Hreyfing til heilsu-
bótar er einfaldlega
öll sú hreyfing, sem
bætir heilsuna og eyk-
ur úthaldið, án þess
að valda skaða eða
áhættu.
Stundum er spurt:
Er nauðsynlegt að
púla rennsveittur
klukkutímum saman
til að ná árangri?
Svarið er nei. Ráðlagt
er að hreyfa sig í hálf-
tíma á degi hverjum og hafa álagið
„hóflegt".
En hvað er „hóflegt" álag?
Þumalputtareglan er sú, að við-
komandi geti haldið uppi samræð-
um meðan á álagi stendur en finni
þó að hann sé að reyna svolítið á
sig.
Þessari hálftíma hreyfingu má
skipta niður yfir daginn. Þannig
eru þrjár tíu mínútna lotur eins
áhrifaríkar og ein þrjátíu mínútna
lota. Ekki skyldi gleyma þeirri
líkamsrækt sem felst í daglegu
amstri, eins og að ganga í vinnuna,
ryksuga og taka til, slá blettinn,
moka snjó af gangvegi eða þvo bíl-
inn.
Spyrja má: Hvernig stuðlar
Erum flutt
í Bæjarlind 1, Kópavogi
(Blátt hús)
sími 544 8001
fax 544 8002
netfang vefur@centrum.is
Verslunin Vefur
Steingrímur
Þorgeirsson
Heilsa
Hvetja verður fólk til
þess, segir Steingrímur
Þorgeirsson, að
hreyfa sig.
reglubundin hreyfing að bættri
heilsu?
Svarið er ákaflega margþætt.
Hér skulu nokkur atriði nefnd.
Reglubundin hreyfíng minnkar
hættuna á kransæðasjúkdómum.
Hún eykur hlutfall „góða“ kólest-
erólsins (HDL) í blóði. Hún dregur
úr háþrýstingi eða kemur í veg
fyrir hann. Hún kemur í veg fyrir
aldurstengda sykursýki. Hún
hindrar þróun nokkurra tegunda
af krabbameini. Hún styrkir bein
og vöðva og varnar beinþynningu.
Hún heldur líkamsþyngdinni í
skefjum. Hún minnkar streitu.
Hún eykur orku, árvekni og út-
hald. Og síðast en ekki síst má
nefna, að hún léttir lundina.
Hún lætur okkur einfaldlega líða
betur, bæði á líðandi stund og til
framtíðar.
Hreyfing til heilsubótar verður
meðal fjölmargra viðfangsefna á
ráðstefnunni „Heilsan er í höndum
okkar sjálfra" í Bolungarvík á
laugardag. Þar mun ég gera þessu
efni nánari skil.
„Heilsubærinn Bolungarvík" er
verkefni sem hófst í byrjun þessa
árs og stendur fram á næsta ár -
og vonandi miklu lengur. Grund-
völlur þess er sá, að ábyrgðin á
eigin heilsu er að verulegu leyti í
höndum hvers og eins.
Ráðstefnan í Bolungarvík á
laugardag er þáttur í þessu verk-
efni.
Höfundur er sjúkraþjálfari.
Skortur á
hjúkrunarfræð-
ingum til starfa
UNDANFARNA
daga og vikur hefur
umræða hafist um
skort á hjúkrunarfr æð-
ingum til starfa líkt og
undanfarin ár. Einkum
hefur verið rætt um
skort á hjúkrunarfræð-
ingum til starfa á öldr-
unarstofnunum um leið
og fjallað er almennt
um skort á starfsfólki
við umönnun aldraðra.
Fram hefur komið að
140 stöður hjúkrunar-
fræðinga eru ósetnar
við Landspítala - há-
skólasjúkrahús.
Hjúkrunarfræðingar
bera faglega ábyrgð á hjúkrunar-
þjónustu í landinu og þarfir þjóðfé-
lagsþegna fyrir hjúkrunarþjónustu
er það grundvallaratriði sem störf
þeirra byggjast á. Á meðan lang-
vinnur skortur er á hjúkrunarfræð-
ingum til starfa er hætt við að gæði
hjúkrunarþjónustunnar séu ekki
tryggð. Félag íslenskra hjúkrunar-
fræðinga hefur áhyggjur af hjúkrun-
arfræðingaskortinum og vill leggja
sitt af mörkum til að leita lausna. í
skýrslu, sem birtist vorið 1999 á veg-
um félagsins og hjúkrunarstjórn-
enda, var leitast við að greina orsakir
þráláts skorts á hjúkrunarfræðing-
um til starfa og finna leiðir til úrbóta.
Ég vil gera stutta grein fyrir nokkr-
um tillögum nefndarinnar og hvern-
ig unnið hefur verið með þær frá því
skýrslan var birt.
í fyrsta lagi var bent á að mennta
þyrfti fleiri hjúkrunarfræðinga. I
skýrslunni kemur fram að vandinn
leysist á 15 árum ef útskrifuðum
hjúkrunarfræðingum fjölgar um 30 á
ári. í ljósi þeirra upplýsinga ákvað
heilbrigðisdeild Háskólans á Akur-
eyri að láta af samkeppnisprófum í
hjúkrunarfræði. Hjúkrunarfræði-
deild Háskóla íslands samþykkti að
heimila öllum nemendum, sem náðu
samkeppnisprófum í desember sl. að
halda áfram námi. Þar er nú unnið að
því að móta tillögur um hvernig end-
urskipuleggja megi klínískt nám
þannig að unnt sé að fjölga útskrif-
uðum hjúkrunarfræðingum og jafn-
framt að halda uppi þeim gæðum
hjúkrunamáms sem íslenskar
menntastofnanir eru þekktar fyrir
aðveita.
í öðru lagi sneru tillögurnar að
launum hjúkrunarfræðinga. Þau ber
að hækka og ennfremur er ástæða til
að endurskoða vaktaálagið. Vakta-
álag hjúkrunarfræðinga er að öllu
jöfnu tvíþætt. Eitt álag er greitt frá
kl.17.00-24.00 mánudaga til föstu-
daga og annað, nokkru hærra, frá kl.
00.00-08.00 mánudaga til föstudaga
og frá 00.00 aðfaranótt laugardags til
08.00 á mánudagsmorgni. Ljóst er að
samfélagið, sem við búum í, hefur
breyst gífurlega og að viðhorf hjúkr-
unarfræðinga og annarra til vakta-
vinnu hefur breyst frá því sem áður
var. Þannig vilja hjúkrunarfræðing-
ar nú selja vinnuframlag sitt á fóstu-
dags- og laugardagskvöldi dýrara en
t.d. á mánudagskvöldi. Einnig telja
þeir óeðlilegt að ekki sé gerður
greinarmunur á vaktaálagi á mis-
munandi tímum um helgar. Þannig
vilja hjúkrunarfræðingar t.d. fá
hærra vaktaálag á laugardagsnóttu
en á laugardagsmorgni. Mikilvægt
er að breyta þessu og er verið að
vinna að þessum þáttum í tengslum
við komandi kjarasamninga. Hjúkr-
unarfræðingar hafa fengið launa-
hækkanir á síðasta samningstímabili
og er það vel. Við teljum þó að þar
hafi verið um launaleiðréttingu að
ræða. Það er staðreynd að meðal-
dagrinnulaun hjúkrunarfræðinga
eru enn lægri en meðaldagrinnulaun
innan Bandalags háskólamanna.
Þetta túlkar stjórn Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga á þann hátt að
enn sé ábyrgð og menntun hjúkrun-
arfræðinga ekki að
fullu metin til launa.
í þriðja lagi lutu til-
lögurnar að rinnutíma.
Vaktarinna og óreglu-
legur rinnutími er ein
aðalástæða streitu í
starfi, dregur úr starfs-
ánægju, samræmist illa
fjölskyldulífi og veldur
oft þri að hjúkrunar-
fræðingar kjósa að
rinna lægra starfshlut-
fall eða hætta störfum.
Skipulag næturvakta
er þannig að riða eru
þær 9,5 stundir hjá
hjúkrunarfræðingum
sem þýðir í raun að
hjúkrunarfræðingar, sem rinna
100% vaktarinnu (5 vaktir í riku),
rinna meira en 40 stundir á riku.
Deildarstjóri á stórri deild á Land-
spítala - háskólasjúkrahúsi sagði við
mig fyrir stuttu að fjölskyldu- og fé-
lagslíf samrýndist ekki 100% vakta-
rinnu. Svo einfalt væri það! Á íslandi
Launakjör
Hjúkrunarfræðingar,
segir Herdís
Sveinsdóttir, bera
faglega ábyrgð á
hjúkrunarþjónustu í
landinu.
hefur ekki verið riðurkennt það álag
sem fylgir vaktarinnu þri hér er full
rinna hjúkrunarfræðinga í vakta-
rinnu 40 stundir eða jafnlöng rinnu-
riku þeirra er rinna dagrinnu. Aðrar
Norðurlandaþjóðir hafa riðurkennt
það álag sem fylgir vaktarinnu.
Þannig er t.d. rinnurika hjúkrunar-
fræðinga í Noregi 35 stundir og 33
stundir hjá þeim sem eingöngu rinna
næturvaktir. Félag íslenskra hjúkr-
unarfræðinga rinnur að þri að
breyta þessu. Ljóst er að hjúkrunar-
fræðingar halda mikilli tryggð rið
sitt starf og rilja rinna rið hjúkrun.
Staðreyndin er hins vegar að hjúkr-
unarfræðingar, sem hafa kynnst þri
að rinna dagrinnu með frí á almenn-
um frídögum líkt og aðrir í samfélag-
inu, á hærri launum en þeir fá fyrir
fulla vaktarinnu, eru ekki tilbúnir að
hverfa til baka nema kjör í riðustu
merkingu þess orðs séu bætt.
Fjölda annarra leiða til úrbóta er
getið í ofannefndri skýrslu. Má þar
nefna hlut heilbrigðisstofnana í að
auðvelda hjúkrunarfræðingum, sem
horfið hafa frá störfum, að koma til
starfa að nýju, útfærslu nýrra vakta-
kerfa þar sem hjúkrunarfræðingar
geta haft meiri áhrif á skipulag eigin
vaktafyrirkomulags, endurskoðun á
rinnuaðstæðum hjúkrunarfræðinga
og fyrirkomulag dagristunarmála.
Þarfir hjúkrunarfræðinga í vakta-
rinnu fyrir dagristun eru aðrar en
þarfir þeirra sem rinna dagrinnu.
Afleiðing þess að spítalar hættu
rekstri leikskóla var að hjúkrunar-
fræðingar með ung böm koma síður,
seinna og í minna starfshlutfall en
áður til starfa vegna erfiðleika með
barnapössun. Flestar þessar leiðir
hafa eitthvað verið reyndar en ár-
angur verið misjafn.
I lokin ril ég geta þess að hjúkrun-
arstarfið er óendanlega fjölbreytt
starf og hjúkrunarfræðingar eru al-
mennt ánægðir með störf sín. Þeir
rita að þeir rinna vel fyrir skjólstæð-
inga sína og þeim er ríkulega um-
bunað með þakklæti og velrilja
þeirra. Því gleyma hjúkrunarfræð-
ingar ekki.
Höfundur er formaður Félags
fslenskra þfúkrunarfræðinga.
Herdís
Sveinsdóttir