Skírnir - 01.01.1913, Side 49

Um „akta“-skrift.
49
Sá sem fyrst dregur af sér svo að skriftin verður »akta«-
skrift, honum verður áður en langt líður erfitt að halda
fullum stafafjölda. Smám saman verður hann-gisnari og
gisnari, gleiðari og gleiðari, unz skriftin er orðin sviplaust
og andlaust strik út í bláinn. Vér sjáum þessu likt á
sumum rithöfundum, sem hafa farið vel af stað í æsku,
skrifað með æskunnar ósérhlífni, æskunnar eldmóði, sótt
á brattann og getað sagt frá mörgu nýju sem þeir sáu
frá hærri hjöllum. Þá var lyfting í máli þeírra, persónu-
legur andardráttur í stílnum. En svo fór að draga af þeim,
af því þeir fóru að draga af sér og »skrifa til að lifa«,
unz allur persónuleiki, alt frumhlaup hugsunarinnar var
horfið, alt orðið jafnflatt, jafnlágt, jafntómt.
Þessi einföldu dæmi eiga að nægja til að benda á
hverjar afleiðingar það hefir fyrir einstaklinginn að draga
af sér og ganga þannig á rnóti þeirri hvöt, sem heilbrigðu
eðli er innrætt, til að beita kröftunum sem ötullegast, hvað
sem laununum líður, og eg skal nú minnast á hitt, hverj-
ar afleiðingar það hefir fyrir þjóðfélagið, ef slík »akta«-
skrift verður almenn.
Þjóðfélagið fer eftir því hvernjg einstaklingarnir eru.
Allar framfarir þess eiga rót í framförum einstakra manna.
■Og ef vér gáum betur að, þá sést að framfarir þjóðfélags-
ins eru ávöxtur þess erfiðis sem drýgt er fram yfir það
sem heimtað er. Gerum ráð fyrir að allir menn í ein-
hverju þjóðfélagi, í hverri stöðu sem væri, kæmu sér ein-
hvern dag saman um það að hafa þaðan í frá »akta«-skrift
á öllu sem þeir gerðu, þ. e. gera nákvæmlega það sem af
þeim væri heimtað í erindisbréfum þeirra eða annarstaðar,
en aldrei neitt þar fram yfir. Ef til vill dettur einhverj-
um í hug að slíku þjóðfélagi væri vel borgið, ef allir
héldu þetta, af því að nú vanti oft mikið á að menn geri
einu sinni það sem af þeim er heimtað. En gáum að:
Þjóðfélagið getur ekki heimtað af neinum starfsmanni
sínum að hann geri það sem enginn fyrirrennari hans
hefir gert. Það getur ekki heimtað af prestunum að þeir
haldi betri ræður en áður hafa heyrst, eða af læknunum
4