Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Page 75

73
enn (H)ymi kendi og enn Hrönn kendi.1 2 3) Sophus Bogge kom fram
(i Arkiv 19) með síðustu tillöguna. Að Himinn muni hafa verið
kendur við Hrönn st'Tður hann við forn rómverska goðsögn um að
CaeluB hafi verið talinn sonur Tethys, en menn munu naumast geta
fallist á þetta fremur en hinar tillögurnar. Menn vita ekki til að
himininn hafi í norrænum fornfræðum verið álitinn sjerstök vera,
sem hafi átt sjer föður eða móður, svo sem jörðin, sólin, eldurinn,
veturinn, nóttin o. s. frv. Snorri segir í Skáldskaparmálum (bls. 90-
91 í útg. F. J., Kh. 1900), hvernig kenna skuli himininn, og nefnir
mörg dæmi til þess, hve skáldin hafi gjör* það. Bendir ekki neitt
þeirra til þess, að Snorri nje þau hafi haft nokkrar sagnir um að
himininn væri vera, »persóna«.
En nú er algengt að Begja að ýmsir hlutir sje »kendir« svo
eða svo er þeir hafa lögun, eðli eða háttu einhvers annars, sem
menn kannast við. Samkvæmt þessu hafa komið fram lagfæringar-
tillögurnar: enn hákendi og enn hrótkendi.*) Þessar tiliögur tóku
höfundar þeirra (Guðm. Magnússon og Sophus Bugge) aftur síðar,
en jeg hygg að þær sje þó spor í rjetta átt, fremur en hinar fyr
nefndu. Himininn ver gerður af haus Ymis og má kenna hann svo,
segir Snorri, að kalla hann »haus Ymis«. Hjer gæti þó varla kom-
ið til mála að segja »enn hauskendi« um himininn. Snorri segir eun
fremur að himininn sje nefndur »hjalmr eða hús lopts ok jarðar ok
sólar*.8) Alt er þetta sprottið af þeirri lögun, er mönnum sýndist
vera á himninum; hefði jafnvel þótt eðlilegt að segja að himininn
væri »hjalmkendur«. En þó er annað eðlilegra og það lýsingarorð
ætla jeg að skáldið muni hafa notað hjer: enn hvalfkendi. Algengt
er að tala um himinhvolf og himinhvelfing 4 — Orðið liggur á yfir-
borðinu og rímið hefur lagt það á tungu skáldsins, enda leggst hann
hvergi djúpt í þessu kvæði.
Sem von er að, hafa nokkur orð, önnur en þau er nú hafa
verið leiðrjett hjer að framan, aflagast í kvæðinu, svo sem það er
í Sæmundar-Eddu. Nokkur hafa útgefendur leiðrjett.
í 4. 1. 1. v. stendur hrataþ (of mægi). Þetta virðist óviðfeldið
orðatiltæki og mig grunar að það sje afbakan fyrir hraðat (of mægi).
— Mægi er í þágufalli, stjórnast af hraðat. — Að öðru leyti er þessi
1) Sbr. 3. útg. K. Hildebrands af Eddu, búin til prentunar og endurbætt af
Hugo Gering, Paderborn 1912; bls. 156 vm.
2) Sbr. útg. Hildebrands af Eddn, 1. c.
3) Sbr. einnig svar Alviss i 12. v., 4.—6. 1.
4) Sbr. t. d. Goðafræði Finns Jónsson, Rvik. 1913, bls. 16 og 20,