Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1941, Síða 40

38
telja nú Grýlu, búð Snorra, sem hann reisir til þess, að ögra aða ógna
alþingi, hinn heilaga stað forfeðranna, sjálft lögberg, og hafa þann stað
fyrir aðalhátíðastaðinn, þegar alþingis hinns forna er minnst.
Annar merkasti staðurinn á Pingvelli til forna var lögrjettan, og
má ske var hún enn meiri helgistaður en lögberg, — en hvar var hún?
Sögur vorar segja skýrt til um það, að hún hafi verið fyrir austan
á, svo um það er enginn ágreiningur, og M. P. telur víst, að hún
hafi verið í austur frá lögbergi, sem án efa er rjett, og getur hann
þess því til, að hún hafi verið á völlunum austan við ána, en þó
sunnan Þorleifshaugs, sem stendur norðan-við mynni Brennugjár.
Að lögrjettan hafi verið í austur frá lögbergi, tel jeg engan vafa
geta leikið á, og gæti hún því vel hafa verið á þessum stað á völlunum,
nálægt mynni Brennugjár, eins og M. P>. getur til, en hún gæti líka
hafa verið uppi í hrauninu þar austur af.
Nú stendur svo á, að stærsta mannvirkið, sem jeg gat fundið á
Þingvöllum, er einmitt við suðurmynni Brennugjár, milli hennar og
Flosagjár, en nær þó ekki alveg að Flosagjá, eins og góður gangstígur
þar á milli, og er í suð-austur frá Porleifshaug.
Það var fyrst á öðru ári mínu á Þingvöllum, að jeg þóttist fá
fulla vissu og ótvíræða sönnun fyrir því, að mannvirki þetta væri lög-
rjettan forna og það af þessari ástæðu:
Jafnhliða Brennugjá, austan við hana, liggur önnur minni gjá, 1—2
feta víð, um hraunhól þann, sem þetta mannvirki hefur verið reist á,
en áður en það var reist eða gjört, hefur þessi litla gjá verið brúuð
þannig, að steinn er lagður við stein yfir gjána þvert yfir hólinn, sem
sýnir, að um virkisbúð getur hjer naumast verið að ræða, — það mundi
fremur hafa þótt kostur en ókostur, að hafa opna gjá við virkisvegginn
að utan, ef um virki væri að ræða —, en þessi gjá og brúargjörð
sást ekki fyr en annað ár mitt á Þingvöllum, þá fjell einn steinn úr
brúnni niður í gjána og jarðvegurinn ofan á honum með, svo gat kom
ofan í gjána, og um það gat var fyrst hægt að sjá, að gjáin var brúuð
þannig af mannahöndum.
Tel jeg svo miklar líkur til, að rúst þessi sje leifar af lögrjettu
hinni fornu, af því, sem áður segir, að það megi teljast sem fullar
sannanir, því það væri alveg óskiljanlegt, til hvers gjáin hefði verið
brúuð þannig, þó búð hefði verið reist þarna, en hitt aptur augljóst,
að opin gjá mátti ekki vera þjett við lögrjettuna, þar sem þingmenn
áttu að standa.
Það kemur líka, að því er staðinn snertir, mjög vel heim við
skoðun fornmenjavarðar, sem hafði þegar, áður en gjáin opnaðist og