Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1941, Blaðsíða 43

41
1921—22 (bls. 93) talið sennilegra, að með orðum Sturlungasögu,
Snorri lét gera búð þá upp frá lögbergi, er hann kallaði »Grýlu«,
væri átt við hærri stað en vallarröndina fyrir neðan hallinn fremur en
hitt, að átt væri við nokkurn blett þar, sem væri »norðar enn Lög-
berg«, »miðað eftir meginstefnu Öxarár«, eins og Björn M. Ólsen hafði
álitið. Nú er það raunar svo, að þessi frásögn í Sturlungasögu, um
það, að Snorri hafi látið gera Grýlu, og hvar hún hafi verið gerð,
hefur í þessu sambandi mesta þýðing fyrir það eitt, að hún sýnir
Ijóslega, að lögberg var vestan ár og því ekki austur á Spönginni.
Hitt er algjört auka-atriði, hvort skilja skuli orðin »upp frá lögbergi«
svo, sem Björn M. Ólsen gerði, eða eins og mér þótti sennilegra.
Sjera Guðmundur segir, að við virðumst »hafa slegið því föstu fyrir-
fram«, að staðurinn á gjárbarminum fyrir norðan Snorrabúð væri lög-
berg, »og orðið þvf í vandræðum með Grýlu«. — Vitanlega gat því
orðið »slegið föstu« án tillits til þessara orða í frásögninni um Grýlu,
hvar lögberg hefur verið; svo sterk rök gátu verið — og eru — fyrir
því, að lögberg hafi verið þarna, að þau orð fengu engu um þokað í
því efni, og gera það ekki heldur, á hvorn veginn, sem þau eru skilin.
Mjer virðist Björn M. Ólsen hafa litið svo á, að Grýla hafi staðið
milli hallsins og árinnar, enda er það engan veginn rangt, að segja
lím það, sem er þar á milli lögbergs og fossins (neðri), að það sje
upp frá lögbergi. — Er menn ganga upp með ánni að vestanverðu,
neðan við hallinn, t. a. m. sunnan frá búðunum, sem eru á móts við
bæinn, og allt upp að fossinum, ganga menn m. a. upp að lögbergi
og síðan »upp frá lögbergi«. Skilningur Björns M. Ólsens var vissu-
lega ekki sprottinn af neinum vandræðum. Að mjer þótti eðlilegra að
skilja þessi orð á annan veg en mjer virtist Björn M. Ólsen hafa gert,
það kom ekki heldur af neinum vandræðum. Jeg gat vitanlega látið
það liggja á milli hluta, hversu ætti að mínu áliti að skilja þessi orð;
það haggaði ekki neitt við sönnunargildi frásagarinnar um Grýlu, því
viðvíkjandi, að lögberg hefði verið vestan árinnar.
Pá segir sjera Guðmundur, að það sje »engan veginn rjett«, sem
jeg Ijet í ljós í árb. 1921—22, bls. 80, að mannvirkið fyrir norðan
Snorrabúð, áhleðslan á lögbergi, sje hið langstærsta mannvirki á
hinum forna þingstað; segir hann, að »flestar elztu búðaleifarnar«
virðist hafa verið eins stórar eða stærri, og að »mannvirkið milli
Brennugjár og Flosagjár« sje »til muna] stærra«. — Pað er nú svo um
»flestar elztu búðaleifarnar« á Þingvelli, eða allar, mun óhætt að segja,
að stærð þeirra hefir ekki verið skert neitt eða þær minkaðar að um-
máli. En raunar er það vafasamt, livað sjera Guðmundur á við. Eins
og jeg hefi sýnt fram á í Árb. 1921—22, eru búðaleifarnar á Þingvelli,