Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1941, Síða 79

Æ v a r s s k a r ð.
Eftir Gunnar Árnason frá Skútustöðum
í Árbók hins íslenzka Fornleifafélags fyrir árið 1023 (bls. 65)r
1924 (bls. 8 og 31 ) og 1925-1926 (bls. 32-42) deila þrír íslenzkir
fræðimenn all-harðlega um, hvar leita beri Ævarsskarðs, þar sem Land-
náma segir, að búið hafi Ævar gamli, en hann nam allan efri hluta
Langadals frá Móbergi.
Örnefni þetta týndist fljótt, og hefir leikið nokkuð á tveim tungum,
hvar það sé að finna. En þar sem hvort-tveggja ber til, að ég er með
öllu ósamþykkur öllum hinum þrem tilgreindu fræðimönnum, en tel
hins vegar auðratað í skarðið eftir vísbendingum Landnámu, þykir mér
hlýða að gera þessu máli nokkur skil, eins og það blasir við frá
mínum bæjardyrum.
Fyrst skal víkja með örfáum orðum að tilgátum hinna þriggja
fræðimanna, sem óþarfi er að hrekja lið fyrir lið, vegna þess, að þeim
er raunar bezt svarað með rökstuðningi mínum með minni tilgátu.
En rétt er að taka það fram í upphafi, að þeir dr. Hannes Porsteins-
son og dr. Finnur Jónsson, sem báðir eiga hér hlut að máli, munu
hafa verið rrijög ókunnugir á þeim slóðum, er hér um ræðir, og því
ekki furðulegt, að meira kenni hjá þeim stofu-lærdóms en staðarþekk-
ingar. En því er ekki til að dreifa um Margeir Jónsson, og er mér því
raunar óskiljanlegust afstaða hans til málanna
Dr. Finnur Jónsson taldi, að Ævarsskarð væri sama og Stóra-Vatns-
skarð1). Þetta er útilokað af því að Stóra-Vatnsskarð var allt í land-
1) Finnur Jónsson niun hvergi liafa látið það í Ijós. Ummæli Hannesar Þorsteins-
sonar í árb. 1923, bls. 65 nm., og árb. 1924, bls. 31, sem þetta nnin byggt á, eru
sprottin af því, að hami leit svo á, að skilja mætti á þami veg það, sem stóð í
registriiiu við fitgáfu Finns af Landnámabókunum árið 1900 við staðarnafnið Ævars-
skarð í þeim, að það væri nafn á »et fjældpas og gárd i Skg ., í stað þess að
standa átti et fjældpas og gárd i Hv . Ljet Finnur einsgis getið uin það, hvað
þetta skarð og þessi bær lijeti mi. Ovíst er, hvers vegna hann hefur sett S/tg fyrir
Hv; ef til vill hefir það orðið af óaðgætni, og ef til vill af því, að hann hefir
álitið, að sýslumörkin nú niyndu vera vestan-við þá staði, sem átt væri við í bók-