Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1941, Page 104

Mjóifjörður í Snæfellsnessýslu.
Úr örnefnalýsingu Dældarkots í Helgafellssveit.
I sambandi við örnefni í Dældarkotslandi vildi jeg minnast nokk-
uð á Mjóafjörð, sem nú er kallaður Nesvogur og hefur sennilega
verið nofndur svo um langa hríð, en það er víst, að fjörður þessi hef-
ur áður heitið Mjóifjörður; sjest það t. a. m. á landamerkjaskrá
Helgafellsklausturs frá 1250, þar er hann nefndur sem landamerki
milli lands klaustursins og Grunnasundsness; en annar vogur, lítill,
sem er skammt vestur frá bænum í Gunnasundsnesi og gengur inn á
milli Búðaness og Tanga, hefur heitið Nesvogur, og við hann hefur
verzlunin verið áður en hún fluttist inn í nesið, þangað, sem nú er
Stykkishólmskauptún; þar var lengi fyrrum hjáleiga frá Grunna-
sundsnesi, sem kölluð var Stekkjartangi.
Talið hefur verið, að þau álög hvíldu á Mjóafirði (,,Nesvogi“), að
20 manns skyldu drukkna í honum, en hvað, sem um það er, þá er
það víst, að margir hafa farizt í honum. Ástæðan til þess var sú, að
áður en akbrautin var lögð frá Stykkishólmi upp í sveitina, var það
venja, að taka af sjer allmikinn krók, sem var á leiðinni, er farið var
fyrir botn fjarðarins, og oft var færð slæm með firðinum að neðan-
verðu. Var þá farið af Móásnum og á ská yfir að Byrgisborg í
Grunnasundsnesi. Var oft farinn ísinn, þó að ótraustur væri, en
eftir firðinum er áll, og voru þar oft vakir, þótt sæmilega góður ís
væri beggja vegna álsins.
Ætla jeg nú að geta þess fólks, sem mjer er kunnugt um, að
drukknað hafi í firðinum (eða vognum).
1 Grímsstaða-annál er þess getið, að á aðfangadag fyrir jól árið
1707 hafi drukknað 4 manneskjur í „Nesvog í Helgafellssveit; þær
ætluðu til jólatíða upp að Helgafelli, eður fóru frá jólatíðum; gekk
(fólk þetta) út á óheldan ísinn, datt síðan allt ofan-í í einu. Ás-
mundur, sem lengi bjó síðar í Nesi (þ. e. Ásmundur Eyjólfsson í
Grunnasundsnesi, maður Sigríðar Salómonsdóttur, er fylgdi Jóhanni
Gottrup. H. Þ.), kom fram á brekkuna, þá það var á ísinn komið,
og kallaði til þess, að ógengur væri ísinn. Ein stúlka staldraði eftir