Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1963, Blaðsíða 79

LEGSTEINAR 1 REYKHOLTSKIRKJUGARÐI
83
sem framkvæmd hefur verið án allra tengsla við erlendar lista-
stefnur eða skóla. Þrátt fyrir það er líklegt, að hver steinsmiður
hafi haft sín séreinkenni eða hann smíðað fremur eina gerð en aðra.*
Að líkindum er legsteinagerð úr Húsafellssteini eldri en frá af-
komenduttn sr. Snorra Björnssonar, því að í kirkj ugarðinum á Húsa-
felli eru nokkrir slíkir steinar, sem sennilega eru frá 17. eða 18.
öld. Þar eru og örfáir yngri steinar og er hugmyndin að flytja þessa
steina inn í kirkjuna, sem nú er verið að reisa á Iiúsafelli.
Legsteinarnir í Reykholtskirkjugarði mega allir heita prýðisvel
gerðir og sumir snilldarlega, og vitna um næman smekk og listfengi
þeirra, er þá gerðu. Þeir eru einfaldir að gerð, á flestum ekkert
skraut annað en strik meðfram brúnum, enda margir þeirra þaktir
letri. Fyrir kemur, að einfaldir laufteinungar eða laufblöð og rósir
séu sett til skrauts, en allt er það notað í hófi, og heildarsvipur
steinsins geldur þess ekki. Leturlínurnar eru jafnar og letrið fast-
mótað, stafirnir hafðir jafnstórir og eins. Sést víða, að strikað hef-
ur verið fyrir leturlínunum í steininn. Á stöku stað hafa stafir
gleymzt eða orðin höggvizt skakkt, og hefur þá stöfunum, sem vant-
aði, annaðhvort verið bætt inn ofan við línuna, og þá með smærra
letri, eða þá verið höggvið upp úr steininum og orðin höggvin á nýjan
leik. Eins hefur og stöfum verið slegið saman í einn eða orðabil
minnkað, ef þurft hefur til að koma línunni fyrir á steininn.
Hinn dökkrauði litur sandsteinsins gerir sitt til að auka á fegurð
legsteinanna. Er stundum líkast því sem slái bláleitum blæ á þá, eink-
um þó meðan þeir eru nýir eða nýhreinsaðir, en er þeir veðrast,
verða þeir fnóleitari.
Á Húsafelli voru alls kyns smíðar stundaðar mjög á síðustu öld,
og segir Kristleifur Þorsteinsson svo um það í bókinni Úr byggðum
Bogarfjarðar (I), bls. 24, þar sem hann ræðir um börn Jakobs
Snorrasonar: „Öll voru þessi tólf systkini hög og mikilvirk, þegar
þau komust á legg. Var því heimilisiðnaður á Húsafelli, bæði karla
og kvenna, fjölbreyttur og með snilldarbrag. Hver búshlutur var
smíðaður heima og auk þess mikið selt af smíðum, sem Jakob kenndi
líka sonufn sínum að leysa af hendi, þegar þeir höfðu aldur til. Guð-
* Auk þeirra steina, sem hér hafa verið taldir, liggja tveir stuðlabergsdrangar
hlið við hlið suðaustan við kirkjuna. Sá minni þeirra er leturlaus, en á hinum
stendur:
H. H. SAMSON JÓNS SON FÆDDR 1795
DÓ 1851
Samson Jónsson var bóndi á Rauðsgili í Hálsasveit og drukknaði í Hvítá. Lik-
lega hefur Þorsteinn Jakobsson höggvið letrið á steininn, þótt það sé ekki fullvíst.