Óðinn - 01.01.1923, Blaðsíða 35

OÐINN
35
barnlaus vinnukona á ymsum slöðum alla sína æfi, ættuð aust-
an undan Evjafjöllum, mesta dygða- og trúmenskuhjú. — Og
enn deyr þenna sama 15. nóv. annað trúa hjúið: jóhanna ]óns-
dóttir, systir Bergsteins í Raftholti, vinnukona í Marteinstungu
í Holtum; hún hafði einnig aila sína tíð verið vinnukona, trú
og húsbóndaholl. Hún hafði verið Ijeð til hjálpar í veikindum
á öðrum bæ. Þar sýktist hún og dó bráðlega og var þá 55
ára. Varð hún samferða bróður sínum í sömu gröfina. — Næsti
dauðadagurinn í þessari skýrslu verður 18. nóv. Þá andaðist:
Quðlaug Helgadóttir, húsfreyja í Olvisholtshjáleigu í Holtum,
66 ára að aldri. Hún var góð kona, glaðlynd og dugandi, og
ráðvönd í öllu, vinsæl og velþokkuð, hjartagóð og góðgerða-
söm. Hún skildi eftir sig aldraðan eiginmann, Guðmund Guð-
mundsson, og upp komin börn. Hún var fædd og uppalin og
hafði alið allan sinn aldur á dánarstað sínum, og lætur nú eft-
ir sig góða minning. — En þenna sama dag, 18. nóv., deyr
líka eina barnið, sem spanska veikin varð hjer að bana: Þur-
íður ]ónsdóttir, á Minni-Völlum í Landssveit, 5 ára stúlka, gott
og efnilegt barn, öllum á heimilinu harmdauði. — Svo líður vika,
er hlje verður á. En þá byrjaði aftur önnur hrynan, þó minni.
Hinn 25. nóv. deyr í Skarfanesi í Landssveit ekkjan Þóra ]óns-
dótfir. Hún var ættuð og komin utan úr Hrunamannahreppi,
frá Gröf í Hrunasókn, að jeg ætla; hafði áður búið þar góðu
búi, myndar- og greindarkona og margra barna móðir, er öll
eru upp komin og flest farin að búa víðsvegar fyrir lengri eða
skemri tíma. Hún var systir merkismannsins Jónasar Jónssonar,
söngfróða og gamanskælda, er síðast var þinghúsvörður í Rvík,
og flestir kannast við. Þóra var nú orðin ekkja fyrir allmörg-
um árum og háöldruð, 77 ára, en þó hin ernasta, og heimilis-
bót og prýði, hvar sem hún var, glaðlynd og gamansöm, eins
og bróðirinn, sem nefndur er, þrifin, iðjusöm og vel að verki
farin, trúkona mikil og guðroekin á gamla og góða vísu og
hin þrautbesta í raun. Nú var hún í vist hjá dóttur sinni, Elísa-
betu Þórðardóttur, konu Finnboga Höskuldssonar í Skarfanesi,
er inflúensan gekk yfir, og þoldi hún þá sótt eigi lengi, en
ljetst eftir skamma og hæga legu. Hún var flutt út í Hreppa
og jörðuð í Hruna. — En 4 dögum síðar ljetst, eftir langa
mæðu og þunga þraut, önnur góð og merk kona: ]ónína Krist-
ín Vigfúsdóttir, húsfreyja á Kvíarholti í Holtum, kona Krist-
jáns bónda Sigvaldasonar þar. Hún andaðist 29. nóv., aðeins
52 ára að aldri, frá fjölda barna á ýmsum aldri og eríiðum
heimilisástæðum. Hún var góð kona og móðir, og stóð með
sóma og dugnaði í stöðu sinni að öllu leyti. Var skaði og eft-
irsjón að henni, eigi aðeins fyrir mann og börn, eða heimili
hennar alt, heldur og fyrir sambýli, nágrenni og fjelagið alt.
Hún var ein af þessum kyrlátu, hógværu, þolinmóðu og þrek-
góðu, iðjusömu, notinvirku og nægjusömu, jafnlyndu, ljúflyndu,
glaðbeittu og einfaldlega trúuðu guðs börnum í landinu; yfir-
lætislaus og blátt áfram, en þó hlýleg á svip og vingjarnleg í
viðmóti, með gott hjarta, hreint hugarfar og grandvart líferni.
Hún var sá síðasti og 11., sem hjer dó í nóvember, enda var
þá og farið að hægja um. Og í des. dóu ekki nema 2 úr spönsku
veikinni. — Annar þeirra var gömul kona, 71 árs, í Næfur-
holti: Rannveig ]ónsdóttir. Hún andaðist eftir mjög stutt og
væg veikindi, fljótt og rólega hinn 12. des. Hún var síðari
kona og ekkja eftir Stefán Eiríksson fyr bónda á Leirubakka í
Landssveit, föður Elíasar Stefánssonar, útgerðarmanns í Reykja-
vík, sem nú er einnig dáinn. Var hún öll síðustu árin
þar í Næfurholti, eftir dauða manns síns, og hafði þar ofan
af fyrir sjer með innanbæjarvinnu, og naut einnig nokk-
urs styrks og mikillar ræktarsemi dóttur sinnar, Sesselju, sem
hún átti' vestur í Ameríku, eftir fyrra hjónaband sitt. Því hún
var tvígift, en átti ekkert barn á lífi eftir síðara manninn. Hún
var myndarleg kona, greind vel og prýðilega vel verki farin;
lá heldur ekki á liði sínu, og sívinnandi. Naut þess líka vel í
elli, og varð uppá engan komin. — Þá kemur sá síðasti, sem
„spanska" veikin varð hjer að bana: Guðmundur Einarsson.
Hann andaðist 21. des., 44 ára gamall, lausamaður, ti! heim-
ilis í Hjallanesi. Faðir hans var Einar Guðmundsson, hálfbróð-
ir Þórðar Guðmundssonar alþm. í Hala, stórgáfaður maður,
minnugur, fróður, mikið og margt hugsandi, listasmiður á járn
og trje, en einrænn og einkennilegur, bjó lengstum í einsetu-
kofa milli bæja, og undi ekki í fjölmenni. Með honum ólst
Guðmundur sonur hans þannig upp og var einnig, uppkominn,
oftast með honum í einbúakofanum, og varð því honum líkur
að eðli og háttum, er hann gerðist roskinn maður. En mikla
og fallega sonarrækt sýndi hann föður sínum, er hann gerðist
gamall og alls þurfi, og gerði þá alt, er mátti, til að líkna
honum og ljetta ellina, krömina og eymdina, sem varð mikil.
Guðmnndur var prýðilega greindur og hagur eins og faðir
hans, og afburðavel verklæginn og vandvirkur við hvert annað
verk, er hann gekk að, svo að varla getur snotrari frágang og
umgengni en hjá honum. Þessu hafði hann líka jafnan vanist
með föður sínum. En seinvirkur var hann. Annars var Guð-
mundur um skeið vinnumaður á nokkrum stöðum, en hvergi
lengi í einu, og þess á milli í kofanum með föður sínum; unnu
þeir þar heima að ýmsum smíðum fyrir aðra, eða voru tíma
við smíðar á bæjum. Vildu þó helst fara heim að hverju
kvöldi, ef eigi var langt frá. Þegar faðir Guðmundar var dáinn,
sótti fyrir honum í líkt horf og hjá föður hans, að hann hneigð-
ist meir og meir til einbúalífs, og fór að halda sig meira við
kofavistina, líkt og faðir hans. Gerði þá ýmist að smíða þar
smásmíði heima eða stunda þaðan stærra smíði við og við
annarstaðar. En svo misti hann heilsuna, og átti alllengi við það
böl að búa. Það bar hann með þreki og þögn, og vildi taka
rólega hverju því er verða vildi í því efni. En þá kom „spanska"
veikin einnig við hjá honum. Hana þoldi hann ekki. Hann
lagðist og lá í kofa sínum; annað vildi hann ekki. En er sótt-
in elnaði og óhægt mjög varð um bjargir frá öðrum bæjum,
var hann fluttur að Lýtingsstöðum, og honum þar hjúkrað sem
best. Og þar dó hann. Annars var kofinn þeirra feðga lengst
á síðustu árum í landi Sumarliðabæjar í Holtum, svona nokk-
urn veginn mitt á milli bæja, mjög nálægt gamalli almannaleið
um Kambsheiði. En seinustu árin fengu þeir hann fluttan heim
að túngarði í Hvammi í Holtum, og þar stóð hann þar til eft-
ir að Guðmundur var dáinn. En mjög voru allir jafnan góðir
þeim feðgum, og nutu þeir altaf margvíslegustu vinsemi og
hjálpar allra nágranna sinna. Því oft var eðlilega þröngt í búi,
er kofinn var tómthús, og atvinna stopul og lítil. En þeir smíð-
uðu líka margt, smærra eða stærra, fyrir margan, er kom sjer
vel, og voru alstaðar vel kyntir fyrir ráðvendni og grandvar-
leik í orði og verki, og skemtilegir í viðræðum og umgengni.
Sjerstaklega má geta þess, að hlutskifti þeirra feðga beggja
sem smiða varð það einkum, að búa um náunga sína dauða,
smíða utan um og kistuleggja, og vera við jarðarfarir, enda
sagði gamli maðurinn stundum, alvarlega brosandi og hugsandi,
að þær, þ. e. jarðarfarirnar, væru helstu samkvæmin, sem hann
kæmi í. Þær skiftu víst hundruðum líkkisturnar og jarðarfar-
irnar, sem þeir feðgar, báðir til samans stóðu að. Fórst það líka
vel og virðuglega, og höfðu fyrir það traust og hollustu margra.