Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1889, Page 27

179
glufum trjánna getur hörðnuð mold haldizt mjög
lengi, og í henni eru opt smáfræ. Stöku sinnum
ber það við, að straumar reka dauða fugla að landi,
og fræ í sarpi þeirra hafa haldizt óskemmd. Baunir
þola illa sævarseltuna; þó fann Darwin, að baunir
í sarpi dauðrar dúfu spíruðu eptir að dúfan hafði
legið 30 daga í söltu vatni. furr fræ þola lengst
sævolkið ; það ber opt við, að safamiklir ávextir
berast upp á sker, þorna þar og geta svo haldizt
lengi óskemmdir á eptir, þegar særinn hefir skolað
þeim aptur burtu. Sumir ávextir þorna á efri hlið-
inni af sól og vindi og berast því lengra. Fuglar
hjálpa mjög til útbreiðslu jurtanna ; margir þeirra
lifa eingöngu á fræum, sumir þeirra fljúga á stutt-
um tíma undralangan veg og bera þannig fræin í
fjarlæg lönd og eyjar. Safamiklir ávextir skemm-
ast f maga þeirra; en hörðu fræin ganga niður af
þeim ómelt og breiðast þannig út. í sarpi fugl-
anna haldast fræin lengur óskemmd en i maganum;
þegar fugl hefir etið nægju sína af fræum, haldast
þau 12 til 18 stundir í sarpinum, áður en þau kom-
ast niður i magann. Á þessum tima geta fuglarnir
hrakizt með vindi allt að því 500 vikur sævar; þeg-
ar þeir koma dauðþreyttir á land, sitja arnir og
fálkar um þá og rífa þá í sundur; nú er það vani
ránfugla, er þeir hafa etið sig sadda, að þeir spúa
upp öllu þvi, sem þeir áttu illt með að melta, í
smáum kekkjum, vanalega eptir 10—20 stundir; þar
fylgja opt með fræ úr sarpi hinna drepnu fugla, og
tímgast þau svo, eptir að hafa farið í gegnum tvo
líkami, söngfuglssarp og ránfuglsmaga. Fiskar, sem
lifa í fersku vatni, eta opt fræ jurta, er vaxa á
vatnabökkunum eða niðri í vatninu, arnir og aðrir
fuglar eta fiskana, og flytja fræin til fjarlægra staða.
12*