Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1889, Side 60

212
um þeim, sem tímgun og erfðir fylgja og óteljandi
öðrum hlutum.
Darwin og Herbert Spencer hafa sýnt fram á
þau allsherjarlög framsóknarinnar, sem öll náttúran
og mannlífið fylgir, og vér höfum ekki enn séð fyrir
endann á þeirri miklu hreyfingu, sem þaðan er
sprottin. Framsóknarkenningin (evolutions-kenning-
in) er reyndar mjög gömul; grísku heimspekingarnir
létu í Ijósi svipaðar hugmyndir fyrir meir en 2000
árum; en skoðanir hinna fornu spekinga studdust
ekki við neinar rannsóknir; þess vegna voru kenn-
ingar þeirra bældar niður og lágu í dái, þangað til
Herbert Spencer vekur þær upp aptur, en Darwin
smíðar vopnin til að verja þær; Darwin spyr nátt-
úruna sjálfa og lætur hana svara, og hefði hann
ekki með hinni mestu þolinmæði gert óteijandi rann-
sóknir og tilraunir, hefðu heimspekingarnir aldrei
unnið náttúrufræðingana á sitt mál. „Framsóknar-
kenningin var útlæg gjör og gleymd‘‘, segir Huxley,
„en nú er hún risin upp sem kóngssonur úr álögum;
hver, sem skilur tímanna tákn, hann verður að játa,
að þetta er hinn merkilegasti viðburður, sem orðið
hefir á nítjándu öldinni“. Framsóknarkenningin hefir
nú áseinustu árum gagntekið öll vísindi, svo engin
fræðigrein getur þróast án hennar, allar greinir
mannlegrar þekkingar hafa þaðan fengið það frjóvg-
unarafl, sem þær ávallt munu búa að; verkamennirnir
vita nú, að þeir eru ekki að hrúga steinum einhvem
veginn saman ; þeir sjá, að þeir eru að reisa veg-
lega byggingu, sem nær til himins.
Darwin endar bók sína um uppruna tegundanna
hér um bil á þessa leið:
„f>að er fagurt að líta yfir skógi vaxna brekku,
sem er þakin blómum af ýmsu tagi; fuglarnir
syngja í runnunum, flugurnar suða í loptinu og orm-