Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1889, Blaðsíða 93

245
téðan eginlegleika, heldr þann einn sem leyfir að lýsa og
að ráða, þá geta þær eins vel samþýðst einvaldsstjórn,
eins og hvört annað Collegium eða embætti, og hafa þá
enga constitutionel þýðingu, og slíkar eiga voraV landþ. n.
að verða.
Eg hefi nú máské ekki verið nógu skiljanlegr; vil eg
því taka hér dæmi af formensku eða skipstjórn, því þar
hefi eg verið við riðinn til forna. Skipstjórnarinn er ein-
valdr á skipi sínu, hann þarf eigi að standa hásetunum
reikning af sinni ráðsmensku, enda mega þeir ekki tálma
hans fyrirætlunum. þessi réttr skerðist ekki við það,
þóað formaðrinn í viðlögum ráðgist um við háseta sína,
eða vilji heyra tillögur þeirra ; hann er ekki bundinn til
að hafa ráð þeirra, hann getur fylgt sínu fyrir því. En
ef hann er góðr skipstjórnari, þá tekr hann það ráð sem
hest virðist, hvaðan sem það kemur. Allt kemur hér 1
sama stað niðr, hvort skipstjórnarinn sjálfr velr einn af
hásetunum til að gefa sér ráð, eða hann lofar hásetun-
um að velja hann, eða hann velr einn en hásetarnir
annan. Ráðaneytið fær ei meiri völd í því eina en hinu
öðru tilfelli, og skipstjórnarans réttr verðr æ hinn sami.
Svona reyndist mér þetta, þegar eg var formaðr. Eg
bar opt undir háseta mína hvað tiltækilegast væri, þó
mér þætti ráð þeirra sjaldan betra enn mitt, og því fór
eg optast mínu fram eins eptir sem áðr, en þegar eg
var háseti, þóttu mín ráð opt koma að góðu ; það hefir
verið einhver heppni. Stundum reka formennirnir sig á
að þeir eru of einþykkir, og það læra þeir af því að
heyra annara tiilögur. Nú held eg yðar hávelborinheit-
um skiljist hvað eg meina, þó illa sje stílað. Eg skrifa
þetta samt ekki til að kenna yðr, því bið eg yðr um að
trúa, heldr til að sýna yðr, að eg hef einhvörja fasta
hugmynd um þetta efni, svo að eg fálmi ekki í tómri
blindDÍ og auðn.
Nú kem eg til hinna spurninganna. »Hafið þér ná-
kvæmlega yfirvegað þess (o: alþingis) eldstu, og seinna
mjög spilltu innréttingu ?» Eg svara : um þá eldstu er