Eimreiðin - 01.09.1908, Síða 72

232
vesturferðirnar hafa veitt því, með því, að hér eftir fari við og við
ýmsir að flytja heim að vestan, er einhvetju góðu frækorni geta sáð á
gamla landinu.«
í þessum ályktarorðum er fólgin aðalhugsun og kjarni fyrirlesturs-
ins, en í honum sjálfum er þetta frekar rökstutt með ýmsum dæmum
og skýringum. Höf. sýnir þannig meðal annars, að þar sem i '/s vall-
ardagslátta af túni í góðri rækt mundi gefa af sér um 112 kr. (15 hesta
af dagsláttunni, á 5 kr. hver), mundi jafnstór blettur af hveitiakri í
Ameríku ekki gefa af sér nema tæpar 45 kr. í meðalári. Og þó sé
hveitiræktin talin einna arðvænlegust. Auðvitað sé fyrirhöfnin við tún-
ræktina meiri en við hveitiræktina, en sá mismunur mundi hverfa, ef
brúkaðar væru að sínu leyti eins fullkomnar vélar við töðuaflann.
Höf. hefir dvalið rúm 20 ár í Ameríku og hefir því næga reynslu
til að geta dæmt um þessi efni, ef vitið og greindin er að sama skapi.
Og að hann er enginn skynskiftingur, það sýnir bezt allur fyrirlestur-
inn; því bæði er þar skýrt og skilmerkilega frá öllu sagt, og framsetn-
ingin hin liprasta. Er og auðsætt, að hann vill forðast allar öfgar, og
gerir sér í hvívetna far um að skýra svo satt og rétt frá öllu, sem
hann þykist bezt vita. V. G.
íslenzk hringsjá.
UM SAlMBANDSFRUMVARPIÐ millilandanefndarinnar hefir Ragnar Lund-
borg ritað tvær greinar í blað sitt »Upsala« 15. og 22. maí, sem hann síðar hefir
gefið út í sérprentun dálítið breyttar og auknar. Honum farast þar meðal annars
þannig orð:
»Verði þetta frumvarp samþykt, verður með því staða íslands sem ríki vafalaust
viðurkend og hinn skjallegi titill þess á stjórnarmáli verður konungsríki, sem það
líka réttarlega jafnan hefir verið síðan 1262. Samband það, sem stofnað verður
milli Danmerkur og Islands, verður ekki þannig lagað, að annað sé yfirríki og hitt
undirríki, heldur má augsýnilega skrásetja það sem málefn asamband (Realuniort)
og í slíku sambandi hafa sem kunnugt er, báðir aðilar fullveldi. Að það að
nokkru leyti verður takmarkað með frjálsu samkomulagi milli beggja ríkjanna, er,
eins og gefur að skilja, ekki neitt merki þess, að annaðhvort þeirra hafi mist full-
veldi sitt.
Samband Islands og Danmerkur verður nú hérumbil eins og samband Noregs
og Svíþjóðar var á sínum tíma samkvæmt sambandslögunum. Sbr. t. d. 1. gr. í
íslenzka frumvarpinu og upphaf grundvallarlaganna norsku, eins og þau voru fram
að 1905: »Konungsríkið Noregur er frjálst og sjálfstætt ríki, sem ekki verður skift
né af hendi látið, í sambandi við Svíþjóð um einn og sama konung.« Hin föstu
sameiginlegu mál Danmerkur og íslands verða hin sömu og Austurríkis og Ung-
verjalands. Um stundarsakir má fela Dönum að fara einnig með önnur mál, en þau
getur ísland seinna tekið sjálft til meðferðar, ef því sýnist svo.
Verði þetta frumvarp samþykt, fær ísland þannig fullveldi og heiti þess sem