Eimreiðin - 01.09.1910, Page 1

Um fjárhag vorn og framtíð.
Fátækir erum vér íslendingar, en, sem betur fer, er auðæfun-
tim hjá oss skift jafnar meðal einstaklinganna en hjá nokkurri
annarri mentaþjóð heimsins. Öreigarnir, sem hvergi eiga höfði
sínu að að halla, og eigi vita hvað þeir eiga að hafa til næsta
máls, eru ekki til á íslandi. En því miður eru þar ekki heldur
stóreignamennirnir, sem svo þægilegt er að hafa, til þess að leggja
á útsvör og skatta, og þegar ráðast skal í stór verkleg fyrirtæki.
Fó eitt af uppáhalds orðtækjum landans sé, hvað vér séum
»fáir, fátækir smáir«, þá er samt vaninn að kalla fátæktina »pen-
ingaleysi«. En meðan landsmenn eyða jafnmiklu, eða meiru, en
tekjur þeirra nema, þá verður altaf peningaleysi í landinu, hvað
háum útlendum gulldyngjum sem bankarnir hafa af að taka.*)
Fjárhaginn má bæta með tvennu móti.
Annað er, að minka útgjöldin — spara.
Fað eru mörg ráð til þess, að fá almenning til að spara. T.
d. stofnun sparimerkja-félaga og sparisjóða. Líklegast mundu
sparisjóðir, sem hreppsnefndirnar hefðu hönd í bagga með, eiga
vel við. Slíkir sparisjóðir tíðkast á Frakklandi. Sömuleiðis
mundu hinir svokölluðu »póstsparisjóðir« heppilegir, þar sem fleiri
pósthús eru á Islandi, miðað við fólksfjölda, en í nokkru öðru
landi.
Kaupfélögin ættu að eiga drjúgan þátt, bæði í lækkun út-
gjalda almennings, og í aukinni sparsemi. Pað er að segja, ef
þau styddust við þá heilbrigðu meginreglu, að lána ekki út. Lánin
eru niðurdrep fyrir efnahag þjóðarinnar, og versti þröskuldur á
*) Fað er skakt að álíta, að það sé tap, sem verð alls aðflutts vamings
nemur meiru en verð alls útflutts vamings. Fað er þvert á móti gróði lands-
ins af viðskiftum þess við önnur lönd.