Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1916, Blaðsíða 5

Eimreiðin - 01.01.1916, Blaðsíða 5
5 samskonar geisla eins og þeim eru eiginlegir. Ljósið hefir þann eiginleika, að samskonar bylgjur eyða hver annarri og framleiða myrkur; eins er um hljóðbylgjur, ef þær mætast samstiltar og jafnstórar, þá eyðir hver tónninn öðrum, og niðurstaðan verður þögn; sævarbylgjur geta líka mæzt og orðið ládeyða og sléttur sjór (interferms). Til þess að kanna ljósbönd ýmsra efna eru notuð verkfæri af ýmsri gerð, sem kölluð eru spektróskóp, samsett af þrístrendum glerstuðlum, smásjám, mælingartækjum og sjón- pípum.1) Verkfæri þessi hafa á íslenzku verið kölluð »litsjár«, og má vel við það una, þó það sé ekki réttnefni; því með verk- færunum kanna menn ekki liti, heldur línur í ljósböndunum, og mætti því heldur kalla tæki þessi >ljósrákasjá«, en það orð er fremur langt og óþjált. Spektróskópið hefir afarmikla þýðingu fyrir efnafræðina, og þó einkum fyrir stjörnufræðina; með því hafa efnafræðingar fund- ið smáskamta af afar-sjaldgæfum efnum, og sum ný frumefni hafa uppgötvast með þessu verkfæri í fyrstu. Með ýmsum útbúningi má gera ljósband sólar mjög langt, og hafa þá í því fundist mörg þúsund dimmar línur, sem samsvara lituðum línum ýmsra frumefna. Línur þessar eru mjög mismunandi gildar og misþéttar í ýmsum köflum ljósbandsins. Með mikilli nákvæmni hafa menn ákveðið legu þessara ráka og reiknað bylgjuhreyfingar hvers geisla, og er þetta alt, úr því það er einu sinni fundið, óbreyti- legt og í óyggjandi skorðum. Sum frumefni einkennast af fáum línum í ljósbandinu, t. d. natríum, kalíum, blý; en önnur hafa fjölda ráka, t. d. járn yfir 2000; sumar línur hafa sterkan lit, sumar eru daufar. Sum efni einkennast á litnum í loganum, án nokkurrar litsjár, og eiga líka línur með sama lit í ljósbandinu. Efnið strontíum hefir sterkrauðan lit og er oft notað í flugelda; natríum, sem er aðalefnið í matarsalti, hefir fagurgulan lit; mag- nesíum brennur með afar-björtum loga og er notað við ljósmynd- un í myrkri, Á ýmislegum áhrifum efna á loga bygðu steina- fræðingar fyrrum, löngu áður en spektróskóp þektust, blásturs- pípurannsóknir sínar, til þess í flýti að komast að efni steina. Til þess að geta rannsakað ljósbandið sem nákvæmast og séð allar hinar smæstu rákir, nota menn geislabrotsgrind (diffrak- v) 1 »Andvara« VIII, 26—36 hefi ég all-ýtarlega lýst ljósbandsrannsóknum, og vísa þeim þangað, er nokkuð nánari fræðslu vilja fá.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.